O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI MILLIY
GVARDIYASI.
1. O‘zbekiston Respublikasi Milliy gvardiya faoliyati
va tizimi
2. Milliy gvardiyaning vakolatlari va vazifalari.
3. O‘zbekiston Respublikasi Milliy gvardiyasi
Surishtiruvni muvofiqlashtirish boshqarmasi va uning
asosiy vazifalari.
1991-yil 31-avgustdagi qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasining «Davlat
mustaqilligi asoslari to‘g‘risida»gi qonun asosida O‘zbekiston Milliy gvardiyasi dastlab
1992 yil 23 yanvar «O‘zbekiston Milliy gvardiyasini tashkil etish tog‘risida»gi 29-
sonli qaror bilan tashkil etilgan. Qonunda «O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa ishlarl
vazirligini tuzish, Milliy gvardiya va noharbiy (muqobil) xizmat tashkil etish huquqiga
ega...»
deb
belgilab
qo‘yilgan.
2017-yilning
avgust
oyida
Shavkat
Mirziyoyevning
«O‘zbekiston
Respublikasi
Milliy
gvardiyasini
tashkil
etish
to‘g‘risida»gi
qarori
bilan
mamlakatimizda
O‘zbekiston
Respublikasi
Milliy
gvardiyasi
tashkil
etildi.
O‘zbekiston Respublikasining 1991-yil 3l-avgustdagi «Davlat muatflqllllgl asoslari
to‘g‘risida»gi 336—XII-sonli Qonuni, 6-modda // O‘zbekislon Respublikasi Oliy
Kerigashlning
Axborotnomasi,
1991-y.,
11-son,
246-modda.
“Xavfsiz shahar - xavfsiz mamlakat” konsepsiyasi asosida bar
blr shahar va viloyatda xavsiz hudud loyihasini amalga oshirish, jamoat
tartibinl saqlash uchun ichki ishlar vazirligi bilan birga Milliy
gvardiya mas’ul va javobgar etib belgilangan. Hozirda Milliy
gvardiya bu vazifalarni bajarish uchun joylardagi davlat hokimiyati
idoralari, jamoat tashkilotlari bilan yaqin hamkorlikda faoliyat olib
bormoqda.
Milliy
gvardiyaning
asosiy
faoliyat
yo‘nalisni:
davlat
mustaqilligini, hududiy yaxlitligini, fuqarolarning konstitutsiyaviy
huquqlari va erkinliklarini himoya qilish.
Konstitutsiyada: ”O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchiari
davlat suverenitetini va hududiy yaxlitligjni, aholining tinch hayoti
va xavfsizligini himoya qilish uchun tuziladi” deb belgilangan.
Urashlar va harbiy mojarolarni qaytarish va oldini olish milliy maniaatlar,
suverenitet, hududiy yaxiitligini hamda aholining tinch havotini himoya qilish
uchun davlat tomonidan tashkil etilgan va saqlab turilgan harbiv birlashmalar:
Mudofaa vazirligi, Ichki ishlar vazirligi, Favqulodda vaziyailar vazirligi
Davlat xavfsiziik xizmati va boshqa harbiy qo‘shilmalar,
Mustaqil faoliyat yurituvchi Milliy gvardiyadan iborat.
2020-yil
18-noyabr
“O‘zbekiston
Respublikasi
Milliy
gvardiyasi
to‘g‘risida”gi O‘RQ-647-sonli Qonuni 7 bob va 54 ta moddadan iborat.
Ushbu qonun MGning maqomi, vakolatlari, vazifalari va funksiyalarini,
asosiy huquq, majburiyatlari belgilash, uning faoliyatining harbiy va huquqni
muhofaza qilish xususiyatini mustahkamlash maqsadida ishlab chiqilgan.
Qonun bilan quyidagilar tartibga solingan:
MG huquqiy maqomi, vazifalari davlat organlari va … hamda fuqarolar bilan
hamkorligi;
MG faoliyatini tashkil etish – tizimi, bo‘ysunishi va hisobdorligi masalalari,
lavozimga tayinlash va ozod etish, Milliy gvardiya hayati tarkibi va maqomi;
xizmaini o‘tash tartibi va shartlari - xizmatga qabul qilish va qasamyod qilish, harbiy
xizmatchilarni tayyorlash, qavta tayyoriash, malakasini oshirish, xizmatdan bo‘shatish va
tiklash, xizmat muddatlari, ulami uzaytirish asoslari, harbiy va maxsus unvonlar berish;
Milliy gvardiyaning huquq va majburiyatlari;
harbiy xizmatchilar - xodimlar tomonidan jismoniy kuch ishlatish, maxsus vositalarni,
o‘qotarqurolni qo‘llash, tashkilotlarning va fuqarolarning transport vositalaridan
foydalanish;
Ularni huquqiy va ijtimoiy himoya qilishularning sog‘lig‘ini saqlash, taminoti, uy- joy
maydoni bilan taminlash hamda pensiya taminoti va boshqalar.
1. 2020-yil 18-noyabrdagi “O‘zbekiston Respubhkasi Milliy gvardiyasi to‘g‘risida”gi O‘RQ—
647-sonli Qonuni
2. 2019-yil
12-sentyabrdagi
PQ-4447-sonli
qarori
bilan
tasdiqlangan
“O‘zbekiston
Respublikasi fuqarolarining harbiy xizmatni o‘tash tartibi to‘g‘risida”gi Nizom MGda
ham harbiy xizmatni o‘tash tartibi va shartlarini belgilab bergan.
3. 2021-yil 20-fevraldagi “O‘zbekiston Respublikasi Milliy gvardiyasi qo‘riqlash bosh
boshqarmasining faoliyatini sifat jihatidan yangi bosqichga ko‘tarish chora-tadbirlari
to‘g‘risida” PQ-4997-sonli qarori,
4. 2021-yil 29-noyabrdagi “O‘zbekiston Respublikasi jamoat xavfsizligi konsepsiyasini
tasdiqlash va uni amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PF-27-son Farmoni,
5. 2018-yil 14-fevraldagi “Toshkent shahrida jamoat tartibini saqlash, huquqbuzarliklar
profilaktikasi va jinoyatchilikka qarshi kurashishning sifat jihatidan yangi tizimini
joriy etish to‘g‘risida”gi PQ-3528-sonll qarori,
2022-yil
28-yanvardagi
“2022-2026-yillarga
mo‘ljallangan
yangi
O‘zbekistonning
taraqqiyot strategiyasi to‘g‘ristda”gi PF-60-son
Mazkur Farmon bilan Milliy gvardiya faoliyatiga oid quyidagi muhim
maqsadlar belgilab berildi:
davlatning
mudofaa
qobiliyatini
yanada
mustahkamlash,
Qurolli
Kuchlarning
jangovar
shayligini,
uning
imkoniyatlari
va
qobiliyatini
kuchaytirish;
harbiy xizmatchilar, ularning oila azolarining ijtimoiy himoyasini har
tomonlama kuchaytirish;
favqulodda vaziyatlarning oldini olish va bartaraf etishning satnarali tizimini
yaratish;
jamoat xavfsizligini taminlash, huquqbuzarliklarning sodir etilishiga sabab
bo‘lgan shart-sharoitlarni o‘z vaqtida aniqlash va bartaraf etishning samarali
tizimini yaratish.
Milliy
gvardiyaning
jamiyat
va
davlat
bilan
o‘zaro
munosabatlarini belgilovchi va ifodaiovchi huquqiy holati uning
huquqiy maqomini anglatadi.
O‘zbekiston MG to‘g‘risidagi qonunning 3-moddasini 1-qismida
belgilangan
qoidaga
ko‘ra
MG
Qurolli
Kuchlarining
jamoat
xavfsizligini ta’minlash va huquqbuzarliklarning oldini olish sohasida
huquqni
muhofaza
qiluvchi
ayrim
vazifalariga
ega
bo‘lgan
qo‘shinlarining maxsus turidir.
Qurolli Kuchlar davlat harbiy tashkilotining va mamlakat
mudofaa tizimining negizi bolib, harbiy mojarolarni jilovlash, oldini
olish,
davlatning
harbiy
xavfsizlifrjm
ta’minlash
uchun
mo‘ljallangandir
Huquqni muhofaza qilish faoliyati - bu davlat va
uning nomidan maxsus vakolatli organlarning qonun
bilan belgilangan tartibda huquqiy ta’sir chorasini
qo‘llash
orqali
qonuniylikni,
huquqiy
tartibotni
ta’minlash,
jamiyat,
davlat
va
boshqa
fuqarolik
birlashmalarining huquq va qonuniy manfaatlarini
muhofaza qilish, fuqarolarni huquq va erkinliklarini
himoya
qilish,
jinoyatchilik
va
boshqa
huquqbuzarliklarga
qarshi
kurashish
sohasidagi
faoliyatdir
Milliy gvardiyaning huquqni muhofaza qilish vazifalariga misol sifatida
jismoniy va yuridik shaxslarning huquqlari, erkinliklari hamda qonun bilan qo‘riqlanadigan
manfaatlarini himoya qilish;
tergovga qadar tekshiruvni, surishtiruv o‘tkazish, jinoyat ishlarini qo‘zg‘atish va ma’muriy
huquqbuzarliklar to‘g‘risidagi ishlarni yuritish;
jismoniy va yuridik shaxslarning mol-mulkini qo‘riqlash;
huquqbuzarliklar profilaktikasini amalga oshirish, shu jumladan mazkur huquqbuzarliklarning
sodir etilishi sabablarini va ularga imkon berayotgan shart-sharoitlarni aniqlash, bartaraf etish;
jamoat tartibini muhofaza qilish, shu jumladan ommaViy tadbirlar, mitinglar, yig‘ilishlar,
namoyishlar o‘tkazilayotganda hamda fuqarolar gavjum bo‘ladigan joylarda jamoat tartibini
muhofaza qilish;
huquqbuzarliklarni oldini olish, ularni aniqlash va ularga chek qo‘yish maqsadida aholi
punktlaridagi jamoat joylarida patrullik qilish kabi asosiy vazifalarini keltirib o‘tish mumkin.
terrorizmga qarshi kurashishda, shuningdek terrorchilik harakatlarining hamda tabiiy
va texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlarning oqibatlarini bartaraf etishda
ishtirok etish;
davlat obyektlarini, o‘ta muhim, toifalangan obyektlarni hamda boshqa obyektlarni
qo‘riqlash;
favqulodda holat, alohida davr va terrorchilikka qarshi operatsiyalarni o‘tkazish
sharoitlarida huquqiy rejimni ta’minlash;
qo‘riqlanadigan shaxslarning xavfsizligini тa’minlashda ishtirok etish;
chet davlatlarning rasmiy vakillarini, oliy darajadagi xorijiy delegatsiyalarni kutib
olishda va kuzatib qo‘yishda,
O‘zbekiston
Respublikasi
hududiy
mudofaasini
tashkil
etish
tizimida
Qurolli
Kuchlarni jangovar qo‘llash rejalari bo‘yicha maxsus vazifalarni hal qilish,
Davlat xavfsizlik xizmati Chegara qo‘shinlariga O‘zbekiston Respublikasining Davlat
chegarasini qo‘riqlash hamda himoya qilishda ko‘maklashish kabilarni ham qamrab
l di
Миллий гвардия фаолиятининг асосий
принциплари:
қонунийлик,
фуқароларнинг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний
манфаатларига риоя этиш, уларни ҳурмат қилиш,
ягоналик,
мустақилликдан иборатдир. 4-модда.
12-modda. Milliy gvardiyaning tizimi
markaziy devoni,
QR, viloyatlar va Toshkent shahri bo‘yicha
boshqarmalari,
harbiy tuzilmalar,
ta’lim va tibbiyot muassasalari,
MG zimmasiga yuklatilgan vazifalarni bajarish
uchun tashkil etiladigan boshqa MG organlaridan
iborat bo‘ladi.
Milliy
gvardiyaga
qo‘mondon
boschilik
qiladi
va
bevosita O‘zbekiston Prezidentiga bo‘ysunadi va unga
hisobdordir.
Milliy
gvardiya
Respublikasi
Prezidenti
tomonidan
lavozimga tayinlanadigan va lavozimidan ozod etiladi.
Milliy
gvardiya
qo‘mondoni
maqomiga
ko‘ra
vazirga
tenglashtiriladi.
Uning Respublika Prezidenti tomonidan lavozimga
tayinlanadigan
va
lavozimidan
ozod
etiladigan
o‘rinbosarlari bo‘ladi.
Milliy gvardiya hay’ati tarkibi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti
tomonidan tasdiqlanadi:
MG qo‘mondoni, o‘rinbosarlari,
markaziy devoni bo‘linmalarining boshliqlari,
MG organlarining rahbarlaridan iborat.
MG hay’ati maslahat organi bo‘lib,
o qonun hujjatlarining,
o Prezident topshiriqlarining,
o MG qo‘mondoni buyruqlari va ko‘rsatmalarining ijro etilishi,
o kadrlarni
tanlash,
joy-joyiga
qo‘yishga
taalluqli
masalalarni,
vazifalarning bajarilishi bilan bog‘liq masalalarni ko‘rib chiqadi.
MG organlarida haqiqiy harbiy xizmatda bo‘lgan Respublika
fuqarolari uning harbiy xizmatchilaridir.
Harbiy xizmatchilar maxsus unvonlar berilgan va harbiy xizmatni
o‘tash to‘g‘risidagi kontraktning amal qilishi tugatilgan holda Milliy
gvardiya xodimlari lavozimlariga tayinlanishi mumkin.
Milliy
gvardiya
oliy
harbiy
ta’lim
muassasalarining
bitiruvchilari maxsus unvonlar berilgan holda xodimlar lavozimlariga
tayinlanishi mumkin.
Milliy gvardiya harbiy xizmatchilari tomonidan Milliy gvardiya
organlarida
harbiy
xizmatni
o‘tash
tartibi
qonun
hujjatlarida
belgilanadi.
MG harbiy xizmatchilariga (xodimlariga) Milliy gvardiya qo‘mondoni
tomonidan tasdiqlanadigan, belgilangan namunalardagi xizmat guvohnomasi va
shaxsiy raqamli jeton beriladi.
19-modda. Milliy gvardiyaga harbiy xizmatga (xizmatga) qabul qilish
MG harbiy xizmatga (xizmatga) tegishli ma’lumotga ega bo‘lgan,
sog‘lig‘ining
holatiga
va
jismoniy
tayyorgarligiga
ko‘ra
MG
harbiy
xizmatchisining (xodimining) xizmat majburiyatlarini bajarishga qodir bo‘lgan
O‘zbekiston fuqarolari qabul qilinadi.
Harbiy xizmatga fuqarolar umumiy harbiy majburiyat va harbiy xizmat
to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga muvofiq qabul qilinadi.
Xizmatga 18 dan 30 yoshgacha bo‘lgan va 30 dagi fuqarolar Respublika
Prezidenti tomonidan tasdiqlanadigan Milliy gvardiya xodimlarining xizmatni
o‘tash tartibi to‘g‘risidagi nizomga muvofiq qabul qilinadi.
Erkaklar MG xizmatga kirib, xodim lavozimiga tayinlanguniga
qadar
Qurolli
Kuchlaridagi
muddatli
harbiy
xizmatni
yoki
safarbarlik chaqiruvi rezervidagi harbiy xizmatni o‘tashi yoxud
oliy ta’lim tashkilotlarida harbiy tayyorgarlikdan o‘tishi kerak.
Belgilangan tartibda muomalaga layoqatsiz yoki muomala
layoqati cheklangan deb topilgan, xizmatni o‘tashga to‘sqinlik
qiladigan kasalligi yoki jismoniy nuqsonlari bo‘lgan, boshqa davlat
organlaridan salbiy sabablarga ko‘ra bo‘shatilgan fuqarolar, sodir
etgan jinoyati uchun qo‘llanilgan jazo … yoxud amnistiya akti
qo‘llanilganligidan qat’i nazar muqaddam sudlangan fuqarolar
Milliy gvardiya xodimi lavozimiga qabul qilinishi mumkin emas.
MG xizmatda bo‘lishning cheklangan yoshi:
safdorlar va serjantlar tarkibi xodimlari uchun 50 yoshni,
ofitserlar tarkibi uchun — 55 yoshni
generallar uchun — 60 yoshni,
ayollar (unvonidan qat’i nazar) - 50 yoshni tashkil etadi.
… xizmat muddati MG qo‘mondoni tomonidan ushbu
xodimlarning roziligi bilan 5 yilgacha, MG ta’lim
muassasalarida professor-o‘qituvchilik lavozimlarini egallab
turgan va ilmiy darajaga yoki ilmiy unvonga ega bo‘lgan
shaxslarga esa 10 yilgacha muddatga uzaytirilishi mumkin.
MG xodimlariga quyidagi maxsus unvonlar beriladi:
1.safdorlar tarkibi — «safdor»;
2.serjantlar tarkibi - «kichik serjant», «serjant», «katta
serjant»;
3. kichik ofitserlar tarkibi — «leytenant», «katta leytenant»,
«kapitan»;
4. katta ofitserlar tarkibi — «mayor», «podpolkovnik»,
«polkovnik»;
5.
generallar
tarkibi
—
«general-mayor»,
«general-
leytenant», «general-polkovnik».
Milliy gvardiya harbiy xizmatchilarining (xodimlarining) daxlsizlik
kafolatlari
Milliy gvardiyaning harbiy xizmatchilari (xodimlari) xizmatni o‘tash
vaqtida daxlsizlik huquqiga ega bo‘ladi.
Harbiy xizmatchi (xodim) tegishincha Qoraqalpog‘iston Respublikasi,
viloyatlar va Toshkent shahar prokurorining roziligisiz jinoiy javobgarlikka
tortilishi, ushlab turilishi, qamoqqa olinishi mumkin emas.
MG ҳарбий хизматга (хизматга) қабул қилинган ҳарбий хизматчи
(ходим) ҳарбий хизматдан (хизматдан) бўшатилганидан кейин, агар у
бўшатилган кундан эътиборан уч ойдан кечиктирмай ишга жойлашиш
масаласи юзасидан иш берувчига мурожаат қилган бўлса, аввалги иш жойи
бўйича ишга жойлашиш ҳуқуқига эга.
MG молиявий ва моддий-техника таъминоти,
Ўзбекистон
Республикаси
Давлат
бюджети
маблағлари
ва
қонун
ҳужжатларида
тақиқланмаган бошқа манбалар ҳисобидан амалга
оширилади.
Миллий
гвардиянинг
жисмоний
ва
юридик
шахслар
билан
тузилган
шартномалар
асосида
ташкил этилган бўлинмалари ушбу шахсларнинг
маблағлари ҳисобидан таъминланади.
47-modda. Milliy gvardiyaning ramzlari
Milliy gvardiya Prezidenti tomonidan tasdiqlanadigan bayroqqa,
emblemaga,
vimpelga
va
boshqa
ramzlarga
ega
bo‘lishi
mumkin.
48-modda. Xalqaro hamkorlik
MG
chet
davlatlarning
huquqni
muhofaza
qiluvchi
organlari va boshqa tashkilotlari, shuningdek xalqaro tashkilotlar
bilan
xalqaro
hamda
harbiy-texnik
hamkorlikni
amalga
oshiradi, belgilangan tartibda xalqaro shartnomalar tuzadi va
o‘z vakolatlari doirasida O‘zbekiston Respublikasi xalqaro
shartnomalarining bajarilishini ta’minlaydi.
MG faoliyatida qonunlarning aniq hamda bir xil ijro etilishi
ustidan nazorat O‘zbekiston Bosh prokurori va unga bo‘ysunuvchi
prokurorlar tomonidan o‘z vakolatlari doirasida amalga oshiriladi.
Prokurorlar Milliy gvardiyaning jangovar-xizmat faoliyati
to‘g‘risida
o‘ziga
taqdim
etilgan
hujjatlar
va
materiallardagi
ma’lumotlarning maxfiyligini ta’minlaydi. 51-modda.
Milliy gvardiya, O‘zbekiston Adliya vazirligi va boshqa
manfaatdor tashkilotlar ushbu Qonunning ijrosini, ijrochilarga
yetkazilishini
hamda
mohiyati
va
ahamiyati
aholi
o‘rtasida
tushuntirilishini ta’minlasin.
MGning asosiy vazifalaridan biri jismoniy va yuridik
shaxslarning huquqlari, erkinliklari hamda qonun bilan
qo‘riqlanadigan manfaatlarini himoya qilishdir.
MGning harbiy xizmatchilari (xodimlari) o‘z faoliyatini
fuqarolarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlariga
rioya etish, ularni hurmat qilish asosida amalga oshiradi.
MG fuqarolarning jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy
kelib chiqishi, e’tiqodi, shaxsiy va ijtimoiy mavqeidan qat’i
nazar,
ularning
huquqlari,
erkinliklari
hamda
qonuniy
manfaatlari himoya qilinishini ta’minlaydi.
MGning harbiy xizmatchilari (xodimlari) fuqaroning
shaxsiy hayotiga taalluqli bo‘lgan, uning sha’ni, qadr-
qimmati
yoki
ishchanlik
obro‘siga
putur
yetkazadigan
ma’lumotlarni,
agar
qonunda
boshqacha
qoida
nazarda
tutilmagan bo‘lsa, oshkor qilish huquqiga ega emas.
MGning asosiy vazifalaridan yana biri terrorizmga
qarshi kurashishda, shuningdek terrorchilik harakatlarining
hamda
tabiiy
va
texnogen
xususiyatli
favqulodda
vaziyatlarning
oqibatlarini
bartaraf
etishda
ishtirok
etishdir.