O’ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA DAVLAT XIZMATI  REJA: 1. Davlat xizmatining mazmuni va asosiy printsiplari 2. «Davlat xizmatchisi» tushunchasi, uning xususiyatlari va turlari 3. Davlat xizmatchisining huquqiy maqomi 4. Davlat xizmatchilarini rag’batlantirish va javobgarlikka tortish asoslari Insonlar tomonidan amalga oshiriladigan ijtimoiy foydali faoliyat turlari: 1) tovarlar, moddiy boyliklar ishlab chiqarish, ma’lum bir xizmatlar ko’rsatish va ishlarni bajarish; 2) nomoddiy (ma’naviy) boyliklar yaratish (masalan, kitoblar, maqolalar yozish, kino va videofilmlar yaratish, stsenariylar tayyorlash); 3) ijtimoiy-madaniy faoliyatni amalga oshirish (masalan, ta’lim, sog’liqni saqlash va hokazolar); Insonlar tomonidan amalga oshiriladigan ijtimoiy foydali faoliyat turlari: davlat xizmatini amalga oshirish: – ijtimoiy-madaniy sohalarni (ta’lim, sog’liqni saqlash, fan, madaniyat, mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish) boshqarish; – iqtisodiyot sohalarini (sanoat, qishloq va suv xo’jaligi, qurilish, transport, aloqa, xizmat ko’rsatish sohalari) boshqarish; – ma’muriy-siyosiy sohalarni (mudofaa, davlat xavfsizligi, adliya, ichki ishlar, tashqi ishlar) boshqarish; Insonlar tomonidan amalga oshiriladigan ijtimoiy foydali faoliyat turlari: 5) nodavlat, jamoat, diniy, xalqaro, xorijiy tashkilotlarda faoliyat ko’rsatish; 6) jamiyatning turli sohalarida ma’lum bir ehtiyojlarni qondirish maqsadida ijtimoiy faoliyat bilan shug’ullanish va boshqalar Xizmat – boshqaruv, davlat faoliyatini amalga oshirish, boshqaruvni ta’minlash, aholiga ijtimoiy-madaniy xizmat ko’rsatishdan iborat. Davlat xizmatiga bunday yondashish mehnat faoliyatining ikki shakliga asoslanadi bevosita moddiy boyliklarni, tovarlarni yaratish (ishlarni bajarish) boshqaruv, rahbarlik va nazoratni amalga oshirish Davlat xizmati tushunchasi keng ma’noda davlat organlari tomonidan boshqaruvning kadrlar funktsiyasini amalga oshirish, davlat organlari apparatida doimiy yoki vaqtincha mansabni egallab turgan hamda davlat byudjetidan mablag’ bilan ta’minlanadigan barcha shaxslarning faoliyatidir. O’zbekiston Respublikasida davlat xizmatining asosiy maqsadi O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qonunlari bilan belgilangan printsiplar va boshqa holatlarga asoslanib, davlat funktsiyalarini amalga oshirish, uning vazifalarini bajarish, jamiyat va fuqarolar ehtiyojlarining qondirilishini ta’minlashdan iboratdir. O’zbekiston Respublikasida davlat xizmatini tashkil etishning asosiy printsiplari davlat organlari va mansabdor shaxslarning jamiyat va fuqarolar oldida mas’ulligi Qonuniylik printsipi Davlat xizmatinining tashkiliy-funktsional printsiplari Yuqori davlat organi (mansabdor shaxs) tomonidan chiqarilgan qarorlarning quyi turuvchi organlar (davlat xizmatchilari) uchun majburiyligi printsipi. Bu printsip orqali davlat xizmatidagi quyidagi asosiy holatlar belgilab beriladi: birinchidan, yuqori davlat organi yoki rahbar tomonidan chiqarilgan qarorlar quyi turuvchi organlar va davlat xizmatchilari tomonidan bajarilishi majburiydir; ikkinchidan, chiqariladigan qarorlar qonuniy bo’lishi, ya’ni uni chiqarish vakolatiga ega bo’lgan davlat organi (mansabdor shaxs) tomonidan vakolat doirasida amalga oshirilishi lozim; uchinchidan, bu qarorlar qonun talablariga zid kelmasligi lozim Davlat xizmatinining tashkiliy-funktsional printsiplari Davlat xizmatida o’rnatiladigan asosiy talablarning yagonaligi printsipi. Mazkur printsipga binoan, davlat xizmati va davlat xizmatchilariga o’rnatiladigan barcha talablar, ya’ni davlat xizmatini tashkil etish, davlat xizmatiga kirish, xizmatchilarga nisbatan malakaviy, mansab majburiyatlarini bajarishga qo’yiladigan talablar, davlat xizmatchilarini attestatsiyadan o’tkazish, xizmatchilarga nisbatan intizomiy javobgarlikni qo’llash, malakasini oshirish va boshqa talablar qonunchilikda bir xil belgilanadi Davlat xizmatinining tashkiliy-funktsional printsiplari Davlat xizmatini amalga oshirishda oshkoralik printsipi. Davlat xizmatini amalga oshirishda oshkoralik printsipi yordamida davlat organlari va davlat xizmatchilarining faoliyati to’g’risidagi ma’lumotlarni olish ta’minlanadi. Har qanday davlat xizmati oshkoralik printsipi asosida tashkil etilishi va amalga oshirilishi lozim. Oshkoralik printsipi orqali bir tomondan, fuqarolarning davlat va jamiyat ishlarida ishtirok etishi, ikkinchi tomondan esa, davlat oldida turgan vazifalarni hal etishda fuqarolarning fikrini e’tiborga olish ta’minlanadi. Davlat xizmatinining tashkiliy-funktsional printsiplari Qabul qilinadigan qarorlar, o’z vazifasini bajarmaganlik yoki lozim darajada bajarmaganlik uchun davlat xizmatchilarining javobgarligi printsipi. Mazkur printsip davlat xizmatchilarining mansab majburiyatlarini vijdonan va to’g’ri bajarishlarini ta’minlaydi. Davlat xizmatinining tashkiliy-funktsional printsiplari Davlat xizmatchilarini ijtimoiy himoya qilish printsipi. Amaldagi qonunchilikda davlat xizmatchilari uchun quyidagi ijtimoiy himoya vositalari o’rnatilgan: haq to’lanadigan mehnat ta’tili; davlat hisobidan tibbiy xizmatdan foydalanish; davlat xizmatchilari o’z vazifalarini bajarayotganda ularning va oila a’zolarining sha’ni, qadr-qimmati hamda boshqa huquq va manfaatlarini noqonuniy xatti-harakatlardan himoya qilish; transport va boshqa aloqa vositalari bilan ta’minlash va boshqalar. Tuziladigan har bir tashkilot normal faoliyat ko’rsatishi uchun maxsus tayyorlangan xizmatchilardan iborat ma’lum personaliga ega bo’lishi lozim. Tashkilot turiga qarab huquq ob’ektlarining quyidagi, ya’ni davlat (davlat organlari), mahalliy organlar, jamoat birlashmalari, nodavlat, tijorat, notijorat, diniy, xususiy, xalqaro tashkilotlarning xizmatchilarini ko’rsatib o’tish mumkin. Davlat xizmatchisi – davlat organlari vakolatlarini bajarishni ta’minlash bo’yicha muayyan kasbiy faoliyatni amalga oshiruvchi shaxs. Davlat xizmatchisi va davlat (davlat organi) o’rtasida davlat-xizmat munosabatlari vujudga kelib, ular o’zaro huquq va majburiyatlarga ega bo’ladi. O’zbekiston Respublikasida davlat xizmatchisi tushunchasini quyidagicha belgilash mumkin: birinchidan, davlat xizmatchisi – 18 yoshga to’lgan, davlat tilini bilgan, muayyan bilimga ega bo’lgan O’zbekiston Respublikasining fuqarosi. Davlat organi hamda xizmatchi o’rtasida mehnat shartnomasi tuziladi xizmatchi davlat organining vakolatlarini, davlat funktsiyalarini bajaradi; davlat qurilishining ma’lum bir maqsadlariga erishish uchun maxsus vazifalarni hal etadi. Davlat xizmatchisi ma’muriyatning vakili, davlat mexanizmining bir qismi hisoblanadi. Davlat xizmatchilarining barcha harakatlari davlat nomidan va uning ko’rsatmasi asosida amalga oshiriladi Davlat (davlat organi) esa, o’z navbatida, xizmatchining huquq va manfaatlarini o’rnatadi va ta’minlaydi, ijtimoiy-huquqiy kafolatlar, javobgarlik, pul mablag’i bilan ta’minlash kabi majburiyatlarga ega bo’ladi. davlat esa davlat xizmatchisi faoliyati ustidan nazoratni amalga oshiradi va tegishli hollarda ularga nisbatan majburlov choralarini qo’llaydi. Davlat xizmatchisi davlat xizmatchisining faoliyati davlat xizmatini tartibga soluvchi qonunchilik hujjatlari talablariga mos kelishi kerak Davlat xizmatchisi Davlat xizmatchisi qonunda o’rnatilgan tartibda davlat xizmatining pul bilan ta’minlanadigan davlat lavozimini egallaydi. Qonunchilikda davlat xizmatchisi faoliyatining mazmuni, uning huquqiy holati, faoliyatining maqsadi, vazifasi va asosiy yo’nalishlari, huquqlar, majburiyatlar, javobgarlik, cheklovlar, kafolatlar belgilab beriladi. Davlat lavozimlarini faqatgina davlat xizmatchilari egallashlari mumkin. Davlat xizmatchisi davlat xizmatchisiga qonunchilikda belgilangan tartibda malaka darajalari beriladi. Davlat xizmatchisi Davlat xizmatchisi davlat funktsiyalarini, davlat organlarining vakolatlarini bajaradilar, iqtisodiy, ijtimoiy, ma’muriy-siyosiy sohalarda (davlatning moliyaviy faoliyati, madaniyatni rivojlantirish, jamoat tartibi va xavfsizligini ta’minlash, bojxona, bank ishi, soliqqa tortish, huquqbuzarliklarga qarshi kurashish, ichki ishlar, tashqi siyosiy faoliyat va hokazolarda) davlat vazifalarini amalga oshiradilar.