1 PEDAGOGIK KOLLEJ (TEXNIKUM) LARDA MUSIQA FANINI O‘QITISHNING MAZMUNI VA METODIKASI REJA: 1. Pedagogik kollejlarda musiqa fanini o’qitishning mazmuni. 2. Musiqa fanini o’rganish bo’yicha talabalarda bilim va malakalari qo’yilgan talablar. 3. Talaba yoshlarni zamonaviy o’qituvchi kadrlar qilib tayyorlashning tarbiyaviy ahamiyati. Ma’ruza matni Respublikamizda ro’y berayotgan o’zgarishlar, barcha sohalardagi kabi bo’lajak pedagoglarning zimmasiga ham o’ta mas’uliyatli vazifalarni юklaydi. Pedagogik kollejning bo’lajak musiqa o’qituvchisi musiqa o’qitish metodikasi fanidan maxsus bilim va malakalarga ega bo’lishi, axloqiy pok, xalol va sofdil, юksak fazilatli, o’z kasbining jonkuyari, talabalarga va o’smir yoshlarga nisbatan o’ta mehribon, o’ta talabchan va o’zbek xalqining urf-odatlarini, qadriyatldari va an’analarini mukammal biladigan, hamda o’z kasbiga talabalarni qiziqtira oladigan shaxs bo’lmog’i lozim. Bugungi talaba – bo’lajak pedagog, o’tmishi bor o’zbek xalqining musiqa san’atini noyob namunalari o’zlashtirgan bo’lib o’quvchi-yoshlarga ulashmog’i davr talabidir. SHu sababli bo’lajak musiqa fani o’qituvchisi oldiga qo’yidagi talablar qo’yiladi. 1. O’zlari ta’lim berishi lozim bo’lgan talaba-yoshlarga musiqa san’ati sirlarini o’rgatish borasida doimo izlanish. 2 2. Talaba-yoshlarga pedagogika, psixologiya, musiqa o’qitish metodikasi fanlarini mukammal o’rgatish. 3. O’quvchi-yoshlarni musiqa san’ati bo’yicha ijodkorlikka yetaklash. Iqtidorli talabalarini to’garaklarga jalb qilish. 4. Zamon talablariga mos dars va mashg’ulotlarni noan’anaviy dars rejalari asosida o’tkazish. 5. Jahon andozalariga xos yangi pedagogik texnologiyalarni, darslarda qo’llash. Юqorida qayd etilgan talablarni o’zida mujassam etgan har qanday talaba kelajakda yetuk barkamol pedagog bo’lib voyaga yetishi mumkin. Talabalarga musiqiy ta’lim berishning asosiy shakllari va ma’ruza, amaliy mashg’ulotlar, laboratoriya mashg’ulotlari va mustaqil ish yo’nalishlarida amalga oshiriladi. Ma’ruza – musiqa madaniyati darslarini va uni o’qitish metodikasini nazariy asoslari va metodlari o’rgatish demakdir. Amaliy mashg’ulotlar – mavzuli rejalar asosida, og’zaki so’rov, suhbat dars, seminarlarga tayyorlanadi, hamda didaktik materiallar asosida amaliy dars faoliyatlarini o’tkazish. Laboratoriya mashg’ulotlari – musiqa madaniyati darslarini oddiy faoliyat turlaridan boshlab, to’garaklarda ishlash kabi murakkab ish faoliyatlarini yakka tartibda bajarish demakdir. Pedagogik kollejlarda musiqa o’qitish metodikasi fani asosiy fanlardan biri bo’lib hisoblanadi. SHu bois, darslarga ko’rgazmali qurollar tayyorlash, dars ishlanmalari yozish, musiqiy tahlil qilish, musiqiy asarlarni biror cholg’uda (pianino, rubob, dutor) ijro etish, kuylash, dirijyorlik qilish, qo’shiq o’rgatish, musiqa tinglash, raqs harakatlarini o’rgatish, ijodkorlik kabi ishlarni o’z ichiga oladi. Talabalarda musiqa san’ati borasidagi barcha nazariy hamda amaliy bilimlarni rivojlantirish, o’z sohasiga ijodiy yondashishni talab etadi. Pedagogik kollej ishlarida ilg’or o’qituvchi bo’lishi uchun hozirgi zamon pedagogik texnoldogiyalarni egallash va ularni amalda qo’llay bilish maqsadga muvofiqdir. 3 Hozirgi kundagi musiqa o’qitish metodikasi birdaniga kelib shakllangan fan emas, bunga qadar mazkur metodikani shakllanishi murakkab taraqqiyot yo’lini bosib o’tgan. Respublikamizda musiqa o’qitish metodikasini shakllanishida mahalliy olimlar, metodistlarning qator izlanishlari o’quv qo’llanmalari, dasturlari, metodik tavsiyalarni ahamiyati katta bo’ldi. Bu ta’lim mazmunida har bir xududning san’ati va musiqa madaniyati, uning badiiy an’analarida o’z ifodasini topgan. SHuni alohida qayd etish lozimki, hayotni va atrofdagi go’zallikni bilmay turib to’laqonli badiiy ijodni amalga oshirib bo’lmaydi. Musiqa san’ati estetik idrokning bitmas-tuganmas manbaidir, inson юragi va aqlini zabt etuvchi maftunkor dunyodir. Inson doimo go’zallikka intilishi va kundalik hayotda, shu go’zallik qoidalariga amal qilishi kerak. Talaba yoshlar uchun esa, musiqa ta’limi juda zarurdir, chunki bo’lajak talabalar o’qituvchilik kasbini egallab, yosh avlodni har tomonlama tarbiyalab, voyaga yetkazadi. Xulosa qilib aytganda, biz yosh avlodni bo’lajak musiqa o’qituvchilarini, o’zbek xalqining musiqa madaniyati bilan tanishtirib, uning nafosatli his-tuyg’ularini rivojlantirishimiz, musiqa ta’limining saviyasini oshirishimiz kerak. Bo’lajak musiqa o’qituvchilari ta’lim-tarbiya ishlarini shunday юksak darajada tashkil etish zarurki, talaba-yoshlar umumiy o’rta ma’lumot olish bilan birga an’anaviy musiqa madaniyatidan bahramand bo’lsinlar. TEKSHIRISH UCHUN SAVOLLAR: 1. Bo’lajak pedagog qanday sifatlarga ega bo’lishi kerak? 2. Musiqiy ta’lim berishning asosiy shakllarini izohlab bering? 3. Musiqa o’qitish metodikasi fani qanday faoliyat turlaridan iborat? 4. Bo’lajak musiqa pedagoglari oldiga qanday vazifalar qo’yiladi? 4