Pedagogikalıq qadaǵalaw hám tálim sıpatın bahalaw Reje 1.Tálim sıpatı túsinigi. 2.Sıpat túsiniginiń túrlishe talqını. 3.Tálim sıpatın túrlishe túsiniw. Konsepsiya menen tanısqan kiside, tuwrısıda, PISA sisteması izertlewleri haqqında kóbirek biliw qálewi tuwıladı. Biz bul sóz dizbegine dáslepki bar Ózbekstan Respublikası ministrler Mákemesiniń 2018 jıl 8 dekabr degi " Xalıq tálimi sistemasında tálim sapasın bahalaw salasındaǵı xalıq aralıq izertlewlerdi shólkemlestiriw ilajları tuwrısında" gi sheshiminde dus kelgendik. Usı hújjette ministrler Mákemesi janındaǵı Tálim sapasın baqlaw mámleket inspeksiyasi janında Tálim sapasın bahalaw boyınsha xalıq aralıq izertlewlerdi ámelge asırıw milliy orayın shólkemlestiriwge qarar etilip, onıń tiykarǵı wazıypaları hám iskerlik baǵdarları etip tálim sistemasında oqıw, matematika hám tábiyiy baǵdardaǵı pánlerden sawatlılıq dárejesin rawajlandırıwdıń innovciyalıq metodların islep shıǵıw hám engiziwge jóneltirilgen ilimiy izertlewler aparıw ; tálim sapasın bahalaw salasında xalıq aralıq baylanıslardı ornatıw, xalıq aralıq joybarlardı islep shıǵıw hám ámelge asırıw, xalıq aralıq ilimiy ánjumanlar hám simpoziumlarni shólkemlestiriw hám ótkeriwde qatnasıw ; ulıwma orta bilim beriw mákemeleriniń xalıq aralıq izertlewlerde tabıslı qatnasıwın támiyinlew; Ózbekstan Respublikasınıń xalıq aralıq bahalaw programmalarında belgilegen nátiyjelerin basqa mámleketlikler nátiyjeleri menen salıstırıwiy salıstırıwlaw belgilendi. Óz gezeginde kelesinde mámleketimiz tálim sapasın bahalaw boyınsha tómendegi xalıq aralıq izertlewlerde qatnasıwı názerde tutildi: - PIRLS (Progress ın International Reading and Literacy Study) - baslanǵısh 4- klass oqıwshılarınıń tekstti oqıw hám túsiniw dárejesin bahalaw ; - TIMSS (Trends ın International Mathematics and Science Study) - 4 hám 8-klass oqıwshılarınıń matematika hám tábiyiy baǵdardaǵı pánlerden sawatlılıq dárejesin bahalaw ; - PISA (The Programme for International Student Assessment) - 15 jaslı oqıwshılardıń oqıw, matematika hám tábiyiy baǵdardaǵı pánlerden sawatlılıq dárejesin bahalaw ; - TALIS (The Teaching and Learning International Survey) - ulıwma orta bilim beriw mektepleri basshıları hám oqıtıwshıları menen sorawnama ótkeriw arqalı mektepte oqıtıw hám tálim alıw processleri natiyjeliligin bahalaw. Atap kórsetiw kerek, mámleketimiz tálim mákemeleri PISA xalıq aralıq izertlewlerinde 2021 jılda dáslepki márte qatnasadı. PISA: MUAMMO vA YECHIMLAR - Bul programmaǵa 1997 jıl tiykar salınǵan,- deydi Mirishkor rayonı xalıq tálimi bólimi tálim sapası monıtoringi bólimi inspektor -metodisti Elyor Aspa rejeov.- Odan gózlengen tiykarǵı maqset - dúnya boylap tálim sisteması natiyjeliligin 15 jaslı oqıwshı -jaslar 3 jóneliste (oqıw, matematika, tábiyiy pánler boyınsha ) sawatlı adamlıǵına, olardıń dóretiwshilik hám sın pikirlashiga, alǵan bilimlerin turmısda qollay alıw qábiletlerine ataq beriw hám keyinirek bul kónlikpelerdi payda etiwge úndewden ibarat. Programmanı Avstraliya pedagogikalıq izertlewler keńesi, Niderlandiya milliy pedagogika institutı, AQShning vestat hám pedagogikalıq test xızmetlerin, sonıń menen birge, Yaponiyanıń bilimlendiriw tarawı daǵı izertlewler milliy institutı sheriklikte ótkeredi. Programmanı engiziw ideyası jumıs beretuǵınlardıń ǵayratı menen ilgeri surilgan. 2018 jılda PISA programmasında Ekonomikalıq sheriklik hám rawajlanıw shólkemi (IHTT) ga aǵza 35 mámleket, aǵza bolmaǵan 43, jámi 78 mámleket hám qalalar qatnasqan. Hár bir mámleketten qatnasıw etiwshi oqıwshılar sanı mámleket degi jámi 15 jaslı oqıwshı -jaslardıń 2 procenti muǵdarında saylanma tárzde qáliplestiredi. Sonnan kelip shıǵılǵanda hár bir mámleketten 4500 danadan 10 mıńǵa shekem oqıwshı qatnasqan. Burınǵı birlespe mámleketlerinen Rossiya, Latviya, Litva, Estoniya, Kirgizstan, Kazaxstan qatnasdı. Olar arasındaǵı eń jaqsı kórsetkish estoniyalik oqıwshılarǵa tiyisli, eger usı mámleket jasları dáslepki márte qatnasqan 2006 jılda 516 ball jamg'arib, 11-orındı iyelegen bolsa -de, 2015 jılda bul kórsetkish tiyisli tártipte 534 ball hám úshinshi orınǵa kóterildi. Málim boldıqı, 2015 yilgi izertlewlerden keyin dúnya boyınsha birinshi, ekinshi hám tórtinshi orınlardı kontinentdoshlarimiz - Singapur, Yaponiya hám Kitay Taypeyi oqıwshı -jasları iyelegen. PISA xalıq aralıq bahalaw programması testleri úsh jılda bir márte ótkerilip, oqıwshılar bilimi ush tiykarǵı jónelis boyınsha, 1000 ballı sistemada bahalanadı. Hár galgi monıtorıń processinde joqarıda sanalgan ush jónelisten birine bólek itibar qaratıladı. Mısalı, 2000 jılda izertlewdiń tiykarǵı baǵdarı oqıw sawatlı adamlıǵına, 2003 jıl matematikalıq sawatlılıqqa, 2006 jılda bolsa tábiyiy pánler sawatlı adamlıǵına qaratılǵan. Bul jaǵday dáwirli tákirar bolıwın inabatqa alǵanda, 2021 jıl tiykarǵı pán etip matematika tańlanıwı ayan boladı. Test sorawları programmaǵa aǵza mámleketlerdiń qánigeleri menen kelisim halda xalıq aralıq konsultantlar toparı tárepinen dúziledi. Sol kózqarastan qaralganda, mámleketimiz tálim sisteması xızmetkerleri aldında turǵan tiykarǵı máseleler nelerden ibarat? Birinshisi - oqıwshılardıń bilim dárejesindegi kemshilikler. Ámeldegi jıl mámleketimiz 1035 mektepte ótkerilgen monıtorıń nátiyjelerine kóre oqıwshılardıń ortasha ózlestiriwi 70 protsentti, sapa kórsetkishi 44, 8 protsentti shólkemlesken, tek. Matematika páninen bul kórsetkish jáne de tómen ekenligi anıqlanǵan.