PEDAGOGNING UZLUKSIZ MUSTAQIL MALAKA OSHIRISH SAMARADORLIGI MONITORINGINI ANIQLASH DASTURI

Yuklangan vaqt

2024-07-22

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

8

Faytl hajmi

25,8 KB


1 PEDAGOGNING UZLUKSIZ MUSTAQIL MALAKA OSHIRISH SAMARADORLIGI MONITORINGINI ANIQLASH DASTURI Reja: 1. Monitoringni tashkil etish tamoyillari. 2. Ta’lim tashkiloti faoliyatini innovatsion boshqarishda monitoring pirovard natijasi samaralari. 3. Pedagoglarni yillik malaka oshirish soat miqdorlarini belgilash. Pedagogning uzluksiz mustaqil malaka oshirish samaradorligi monitoringini olib borishdan maqsad uning shaxsiy dastur asosida tinmay o‘z ustida ishlashi, yangicha innovatsion yondashuvi, novatorlik (ustozlar) ustaxonasi ish usullarini egallashi, reyting tizimi, ilg‘or pedagogik va zamonaviy axborot-kommunikatsion texnologiyalarni o‘zlashtirish darajalari monitoring jarayonida qiyosiy o‘rganilishi hamda amalga oshirgan ishlari samaradorligini aniqlashdir. Ular quyidagilardan iborat: • pedagog kadrlarning kasbiy mahorati va malakasining takomillashganlik darajasi; • xorijiy davlatlarning ta’lim tizimida samara berayotgan ilg‘or tajribalarni tizimli ravishda o‘rganib, amaliyotga tatbiq etish imkoniyatlari; • o‘qituvchining ma’naviy, madaniy, g‘oyaviy sohalardagi faoliyat samaradorligining oshganlik darajasi; • o‘z ustida mustaqil ishlashi davomida, tajriba almashish jarayonida o‘zlashtirgan ilg‘or tajriba va yangiliklarni amalda qo‘llayotganlik darajasi; 1 PEDAGOGNING UZLUKSIZ MUSTAQIL MALAKA OSHIRISH SAMARADORLIGI MONITORINGINI ANIQLASH DASTURI Reja: 1. Monitoringni tashkil etish tamoyillari. 2. Ta’lim tashkiloti faoliyatini innovatsion boshqarishda monitoring pirovard natijasi samaralari. 3. Pedagoglarni yillik malaka oshirish soat miqdorlarini belgilash. Pedagogning uzluksiz mustaqil malaka oshirish samaradorligi monitoringini olib borishdan maqsad uning shaxsiy dastur asosida tinmay o‘z ustida ishlashi, yangicha innovatsion yondashuvi, novatorlik (ustozlar) ustaxonasi ish usullarini egallashi, reyting tizimi, ilg‘or pedagogik va zamonaviy axborot-kommunikatsion texnologiyalarni o‘zlashtirish darajalari monitoring jarayonida qiyosiy o‘rganilishi hamda amalga oshirgan ishlari samaradorligini aniqlashdir. Ular quyidagilardan iborat: • pedagog kadrlarning kasbiy mahorati va malakasining takomillashganlik darajasi; • xorijiy davlatlarning ta’lim tizimida samara berayotgan ilg‘or tajribalarni tizimli ravishda o‘rganib, amaliyotga tatbiq etish imkoniyatlari; • o‘qituvchining ma’naviy, madaniy, g‘oyaviy sohalardagi faoliyat samaradorligining oshganlik darajasi; • o‘z ustida mustaqil ishlashi davomida, tajriba almashish jarayonida o‘zlashtirgan ilg‘or tajriba va yangiliklarni amalda qo‘llayotganlik darajasi; 2 • ta’lim tashkiloti, tuman (shahar) miqyosida o‘z faoliyati bo‘yicha boshqa ta’lim tashkiloti o‘qituvchilariga nisbatan reytingining oshgan yoki oshmaganlik darajasi; • shaxsiy reja-dasturi asosida o‘z ustida ishlashi, ya’ni uzluksiz malaka oshirish o‘qituvchining kundalik ehtiyojiga aylanganlik darajasi; • pedagogning “Tarbiyasi og‘ir, noqobil bolalar bilan ishlashi”da pedagogik- psixologik yondoshuvning natijalari; • tashqi va ichki sabablarga ko‘ra past o‘zlashtiruvchi o‘quvchilar bilan differensial yondashishda innovatsion texnologiyalarni qo‘llanilish darajasi; • seminar, konferensiya, tanlovlar va tadbirlarda faol ishtiroki; • ilg‘or pedagogik va zamonaviy axborot-kommunikatsion texnologiyalarning nazariy va amaliy asoslarini o‘zlashtirish hamda ularni o‘quv jarayonida qo‘llash ahvoli; • o‘qitishning zamonaviy axborot-kommunikatsion texnologiyalaridan, internetdan erkin, samarali foydalana olganlik darajasi; • o‘z tajribasini boshqa pedagoglarga o‘rgatish darajasi; • ilg‘or pedagogik tajribalarni mustaqil o‘rganish va amalda qo‘llash natijalari; • kursdan keyingi davrda shu o‘qituvchi dars berayotgan sinfdagi o‘quvchilar bilim, ko‘nikma, malakalari samaradorlik natijalarining ilgarigiga nisbatan oshganlik darajasi; • pedagogning tanlovlar, musobaqalardagi ishtiroki natijalari; • o‘quvchilarining ko‘rik tanlovlar, fan olimpiadalari va sport musobaqalarida erishgan natijalari; • o‘qituvchi faoliyati o‘rganilib, uning metodbirlashma yig‘ilishlarida muhokama etilganligi; • ta’lim tashkilotilarning metodik xizmatni takomillashtirish yo‘nalishida tegishli metodik xizmat ko‘rsatish sub’ektlari bilan hamkorlik ishlari; • ta’lim tashkiloti rahbariyati va metodbirlashma raislari tomonidan pedagog kadrlarning dars tahlillariga kirib, amaliy va metodik yordam berilishi. Ushbu ishlar birinchi navbatda ta’lim tashkilotida diagnostika (monitoring) natijasida amalga oshiriladi va ular umumlashtirilib, pedagogika kengashida muhokama etiladi. 2 • ta’lim tashkiloti, tuman (shahar) miqyosida o‘z faoliyati bo‘yicha boshqa ta’lim tashkiloti o‘qituvchilariga nisbatan reytingining oshgan yoki oshmaganlik darajasi; • shaxsiy reja-dasturi asosida o‘z ustida ishlashi, ya’ni uzluksiz malaka oshirish o‘qituvchining kundalik ehtiyojiga aylanganlik darajasi; • pedagogning “Tarbiyasi og‘ir, noqobil bolalar bilan ishlashi”da pedagogik- psixologik yondoshuvning natijalari; • tashqi va ichki sabablarga ko‘ra past o‘zlashtiruvchi o‘quvchilar bilan differensial yondashishda innovatsion texnologiyalarni qo‘llanilish darajasi; • seminar, konferensiya, tanlovlar va tadbirlarda faol ishtiroki; • ilg‘or pedagogik va zamonaviy axborot-kommunikatsion texnologiyalarning nazariy va amaliy asoslarini o‘zlashtirish hamda ularni o‘quv jarayonida qo‘llash ahvoli; • o‘qitishning zamonaviy axborot-kommunikatsion texnologiyalaridan, internetdan erkin, samarali foydalana olganlik darajasi; • o‘z tajribasini boshqa pedagoglarga o‘rgatish darajasi; • ilg‘or pedagogik tajribalarni mustaqil o‘rganish va amalda qo‘llash natijalari; • kursdan keyingi davrda shu o‘qituvchi dars berayotgan sinfdagi o‘quvchilar bilim, ko‘nikma, malakalari samaradorlik natijalarining ilgarigiga nisbatan oshganlik darajasi; • pedagogning tanlovlar, musobaqalardagi ishtiroki natijalari; • o‘quvchilarining ko‘rik tanlovlar, fan olimpiadalari va sport musobaqalarida erishgan natijalari; • o‘qituvchi faoliyati o‘rganilib, uning metodbirlashma yig‘ilishlarida muhokama etilganligi; • ta’lim tashkilotilarning metodik xizmatni takomillashtirish yo‘nalishida tegishli metodik xizmat ko‘rsatish sub’ektlari bilan hamkorlik ishlari; • ta’lim tashkiloti rahbariyati va metodbirlashma raislari tomonidan pedagog kadrlarning dars tahlillariga kirib, amaliy va metodik yordam berilishi. Ushbu ishlar birinchi navbatda ta’lim tashkilotida diagnostika (monitoring) natijasida amalga oshiriladi va ular umumlashtirilib, pedagogika kengashida muhokama etiladi. 3 Pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish hududiy markaz kafedra professor-o‘qituvchilari, Metodika markazi, tuman metodika shu’basi metodistlari tomonidan ham mazkur ishlarning analitik tahlili olib boriladi. Monitoringni tashkil etish tamoyillari Monitoring o‘tkazishning o‘ziga xos quyidagi talab va mezonlari mavjud: • axborotning aniqligi, ravshanligi – jarayon aniq axborotga suyanmog‘i kerak. Axborot, raqamlar qisqa, lo‘nda, ya’ni qayta ishlash, uzatishga qulay bo‘lishi kerak; • ma’lumotlar o‘zaro qiyoslangan bo‘lishi, olingan ma’lumot faqat ahvolni emas, undagi bo‘layotgan o‘zgarishlarni ko‘rsata bilishi kerak. Natijaga ko‘ra uni qiyoslash, taqqoslash mumkin bo‘lsin; • ichki, tashqi o‘zgarishlar asosida tizimdagi o‘zgarishlarni aniq, ravon ko‘rsata bilish kerak; • olingan ma’lumot tizim kelajagini oldindan bashoqila olishi hamda maqsadni amalga oshirish yo‘llarini tasavvur qilishga ërdam berishi yangicha yondashuv va qarashlar samaradorligini ta’minlanishi shart; • ta’lim jarayonining ichki boshqaruvida samarali uslublarni qo‘llash mumkin bo‘lsin; • yaratilgan dasturlarni tajriba-sinovdan o‘tkazish, uning shakli, mazmuni, hajmi va muddatlarini takomillashtirish imkoniyatlarini yaratish mumkin bo‘lsin. 5.3. Ta’lim tashkiloti faoliyatini innovatsion boshqarishda monitoring pirovard natijasi samaralari • Innovatsion yondashuv, mas’uliyat bilan e’tiborli qarashlar yaxshi natijalar bera boshlaydi. • Ta’limning ichki boshqaruvida samarali ilmiy, amaliy uslublar qo‘llanishiga olib keladi. 3 Pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish hududiy markaz kafedra professor-o‘qituvchilari, Metodika markazi, tuman metodika shu’basi metodistlari tomonidan ham mazkur ishlarning analitik tahlili olib boriladi. Monitoringni tashkil etish tamoyillari Monitoring o‘tkazishning o‘ziga xos quyidagi talab va mezonlari mavjud: • axborotning aniqligi, ravshanligi – jarayon aniq axborotga suyanmog‘i kerak. Axborot, raqamlar qisqa, lo‘nda, ya’ni qayta ishlash, uzatishga qulay bo‘lishi kerak; • ma’lumotlar o‘zaro qiyoslangan bo‘lishi, olingan ma’lumot faqat ahvolni emas, undagi bo‘layotgan o‘zgarishlarni ko‘rsata bilishi kerak. Natijaga ko‘ra uni qiyoslash, taqqoslash mumkin bo‘lsin; • ichki, tashqi o‘zgarishlar asosida tizimdagi o‘zgarishlarni aniq, ravon ko‘rsata bilish kerak; • olingan ma’lumot tizim kelajagini oldindan bashoqila olishi hamda maqsadni amalga oshirish yo‘llarini tasavvur qilishga ërdam berishi yangicha yondashuv va qarashlar samaradorligini ta’minlanishi shart; • ta’lim jarayonining ichki boshqaruvida samarali uslublarni qo‘llash mumkin bo‘lsin; • yaratilgan dasturlarni tajriba-sinovdan o‘tkazish, uning shakli, mazmuni, hajmi va muddatlarini takomillashtirish imkoniyatlarini yaratish mumkin bo‘lsin. 5.3. Ta’lim tashkiloti faoliyatini innovatsion boshqarishda monitoring pirovard natijasi samaralari • Innovatsion yondashuv, mas’uliyat bilan e’tiborli qarashlar yaxshi natijalar bera boshlaydi. • Ta’limning ichki boshqaruvida samarali ilmiy, amaliy uslublar qo‘llanishiga olib keladi. 4 • O‘zini oqlamagan, samarasiz uslublardan, o‘qituvchi, o‘quvchilar faoliyatini o‘rganishda ilmiy asosga ega bo‘lmagan, uslubiy, diagnostik, tasodifiy sinovlar, nazariy asosga ega bo‘lmagan ishlarni qo‘llashdan voz kechadi. • O‘qituvchi, psixolog, direktor o‘rinbosari faoliyatini to‘g‘ri yo‘naltirishni ta’minlaydi. • O‘quvchi faoliyatini nazorat etuvchi, ota-onalar, jamoatchilik fikrini o‘rganuvchi me’yoriy hujjatlar bazasini yaratadi va tartibga tushiradi. Har bir ta’lim tashkilotining ichki nazoratini amalga oshirish loyihasi – dasturi, tartibini ishlash imkonini yaratadi. • Ishlangan dasturlarni tajriba-sinovdan o‘tkazish, uning shakli, mazmuni, miqyosi, muddatlarini borgan sari takomillashtirib borishda yangi samara beradi. Malaka oshirishning yangi tizimiga o‘tishda quyidagilar nazarda tutiladi: • kasbiy faoliyat diagnostikasi; • quyidan rejalashtirish; • manziliy malaka oshirish; • buyurtmali malaka oshirish; • tabaqalashtirilgan malaka oshirish; • ayrim mavzular bo‘yicha modeli malaka oshirish; • malaka oshirishni ijodiy (muammoli) loyihalar asosida tashkil etish; • maqsadli malaka oshirish; • mualliflik malaka oshirish; • muammoli malaka oshirish; • malaka oshirishdan keyingi faoliyat; • modelli tizim asosida malaka oshirish; • malaka oshirish davriyligi. Malaka oshirish ta’limida eng samarali ta’lim o‘z ehtiyoji, zarurati, xohishi orqali o‘qish, yozish, tezis tuzish, mushohada yuritish hisoblanadi. Hozirgi kunda 4 • O‘zini oqlamagan, samarasiz uslublardan, o‘qituvchi, o‘quvchilar faoliyatini o‘rganishda ilmiy asosga ega bo‘lmagan, uslubiy, diagnostik, tasodifiy sinovlar, nazariy asosga ega bo‘lmagan ishlarni qo‘llashdan voz kechadi. • O‘qituvchi, psixolog, direktor o‘rinbosari faoliyatini to‘g‘ri yo‘naltirishni ta’minlaydi. • O‘quvchi faoliyatini nazorat etuvchi, ota-onalar, jamoatchilik fikrini o‘rganuvchi me’yoriy hujjatlar bazasini yaratadi va tartibga tushiradi. Har bir ta’lim tashkilotining ichki nazoratini amalga oshirish loyihasi – dasturi, tartibini ishlash imkonini yaratadi. • Ishlangan dasturlarni tajriba-sinovdan o‘tkazish, uning shakli, mazmuni, miqyosi, muddatlarini borgan sari takomillashtirib borishda yangi samara beradi. Malaka oshirishning yangi tizimiga o‘tishda quyidagilar nazarda tutiladi: • kasbiy faoliyat diagnostikasi; • quyidan rejalashtirish; • manziliy malaka oshirish; • buyurtmali malaka oshirish; • tabaqalashtirilgan malaka oshirish; • ayrim mavzular bo‘yicha modeli malaka oshirish; • malaka oshirishni ijodiy (muammoli) loyihalar asosida tashkil etish; • maqsadli malaka oshirish; • mualliflik malaka oshirish; • muammoli malaka oshirish; • malaka oshirishdan keyingi faoliyat; • modelli tizim asosida malaka oshirish; • malaka oshirish davriyligi. Malaka oshirish ta’limida eng samarali ta’lim o‘z ehtiyoji, zarurati, xohishi orqali o‘qish, yozish, tezis tuzish, mushohada yuritish hisoblanadi. Hozirgi kunda 5 malaka oshirish kurslarida interfaol ta’limni tashkil etish metodikalarini keng joriy etish zaruriyati tug‘ilmoqda. Ayniqsa, o‘quv jarayonida tinglovchilarning faolligini ta’min etuvchi quyidagi usullardan keng foydalanilmoqda: • muammoli ta’lim; • modelli ta’lim; • evristik (o‘quvchilarda topqirlik, faollikni rivojlantirishga xizmat qiluvchi, izlanuvchanlikka asoslangan) ta’lim; 322 • loyiha asosidagi ta’lim; • kreativ (tadqiqot xarakteridagi, o‘quvchilarda maqsadga yo‘naltirilgan ijodiy tafakkurni jadal rivojlantiruvchi) ta’lim; • axborot-kommunikatsiya asosida ta’lim; • dasturlangan ta’lim; • media ta’lim; • internet – forumli ta’lim; • masofaviy ta’lim va h.k.. Amaldagi masofaviy ta’lim (MT) xalqaro talablarga hamda tinglovchilarning MT orqali olgan haqiqiy bilimlari talabga javob bermaydi. Ushbu ishlarni ixtiyoriy majburiy amalga oshirib, xalqaro tajribalarga asoslangan holda masofaviy ta’limning barcha talablariga to‘liq javob beradigan holda tashkil etish maqsadlidir. Xalqaro tajribalardan ma’lumki, masofaviy ta’lim guruh (25 nafar tinglovchi bo‘lgan) shaklida tashkil etilmaydi. Uni xohlovchilar bilan individuval “Ol-layin” shaklida olib borish mumkin (bir toifa kursi bo‘yicha 10 – 15 foiz talabgar istak bildirishi va belgilangan haqiqiy mezonlar bo‘yicha sinovdan o‘tishi mumkin). Masofadan o‘qitish orqali tashkil qilinayotgan malaka oshirish kurslarni faqat 2 X 2 (50foiz ga 50foiz) amalda bo‘lsada, lekin uni takomillashtirgan holda (masalan ZOOM, video yozuv va boshqa zamonaviy turdagi dasturlari) kengroq joriy etish. Quyidagi shakldan foydalanish mumkin: Dual ta’lim (Izoh: ta’lim oluvchilarning nazariy qismi ta’lim tashkiloti negizida, amaliy qismi esa ta’lim oluvchining ish joyida amalga oshiriladi). Ushbu tizimda MO yoki QTni kurslarini tashkil etish xozirgi vaqtning eng dolzarb masalalaridan biridir. Shu bilan birga Xalqaro tajribalardan kelib chiqqan holda, uni xoxlovchilar bilan kichik guruhlar shaklda olib borishni ilmiy-metodik jihatdan asoslangan, o‘zini ijobiy natijasini beradigan mexanizm ishlab chiqish lozim (bir toifa kursi bo‘yicha o‘rtacha 40–50 5 malaka oshirish kurslarida interfaol ta’limni tashkil etish metodikalarini keng joriy etish zaruriyati tug‘ilmoqda. Ayniqsa, o‘quv jarayonida tinglovchilarning faolligini ta’min etuvchi quyidagi usullardan keng foydalanilmoqda: • muammoli ta’lim; • modelli ta’lim; • evristik (o‘quvchilarda topqirlik, faollikni rivojlantirishga xizmat qiluvchi, izlanuvchanlikka asoslangan) ta’lim; 322 • loyiha asosidagi ta’lim; • kreativ (tadqiqot xarakteridagi, o‘quvchilarda maqsadga yo‘naltirilgan ijodiy tafakkurni jadal rivojlantiruvchi) ta’lim; • axborot-kommunikatsiya asosida ta’lim; • dasturlangan ta’lim; • media ta’lim; • internet – forumli ta’lim; • masofaviy ta’lim va h.k.. Amaldagi masofaviy ta’lim (MT) xalqaro talablarga hamda tinglovchilarning MT orqali olgan haqiqiy bilimlari talabga javob bermaydi. Ushbu ishlarni ixtiyoriy majburiy amalga oshirib, xalqaro tajribalarga asoslangan holda masofaviy ta’limning barcha talablariga to‘liq javob beradigan holda tashkil etish maqsadlidir. Xalqaro tajribalardan ma’lumki, masofaviy ta’lim guruh (25 nafar tinglovchi bo‘lgan) shaklida tashkil etilmaydi. Uni xohlovchilar bilan individuval “Ol-layin” shaklida olib borish mumkin (bir toifa kursi bo‘yicha 10 – 15 foiz talabgar istak bildirishi va belgilangan haqiqiy mezonlar bo‘yicha sinovdan o‘tishi mumkin). Masofadan o‘qitish orqali tashkil qilinayotgan malaka oshirish kurslarni faqat 2 X 2 (50foiz ga 50foiz) amalda bo‘lsada, lekin uni takomillashtirgan holda (masalan ZOOM, video yozuv va boshqa zamonaviy turdagi dasturlari) kengroq joriy etish. Quyidagi shakldan foydalanish mumkin: Dual ta’lim (Izoh: ta’lim oluvchilarning nazariy qismi ta’lim tashkiloti negizida, amaliy qismi esa ta’lim oluvchining ish joyida amalga oshiriladi). Ushbu tizimda MO yoki QTni kurslarini tashkil etish xozirgi vaqtning eng dolzarb masalalaridan biridir. Shu bilan birga Xalqaro tajribalardan kelib chiqqan holda, uni xoxlovchilar bilan kichik guruhlar shaklda olib borishni ilmiy-metodik jihatdan asoslangan, o‘zini ijobiy natijasini beradigan mexanizm ishlab chiqish lozim (bir toifa kursi bo‘yicha o‘rtacha 40–50 6 foiz talabgar istak bildirishi va ularning egallagan bilimlarini belgilangan haqiqiy mezonlar bo‘yicha sinovdan o‘tkazishni tashkil etish). MTni quyidagilarni inobotga olgan holda tashkil etish maqsadga muvofiqdir: • tinglovchining AKT ni to‘liq o‘zlashtirgan bo‘lishi; • birinchi va oliy toifali o‘qituvchilar hamda kamida 10 yillik tajribaga ega bo‘lganlarni jalb etilishi; • ta’lim menjmentini yetarli o‘zlashtirib olgan rahbar xodimlarni masofiy ta’limga(MT)ga taklif etish; • tinglovchini Masofadan ta’lim olishga shart-sharoiti borligi (yashaydigan joyda internet tizimi borligi va internetni ishlash tezligi talabga javob berishi). MT ixtiyoriy, majburiy holda tashkil etish. MT kurslarini tashkil etish va uni belgilangan tartibda olib borishning huquqiy-me’yoriy xujjatini ishlab chiqish. Ular uchun o‘quv-mavzu reja va o‘quv dasturlari, ma’ruza matnlari hamda amaliy va mustaqil tayyorgarlik ko‘rish materiallarini variativ asosida tayyorlash. Kurslarni maqsadli tashkil etish, ularga metodik va amaliy yordamlar ko‘rsatish bo‘yicha “Vaqt me’yorlari”ni ishlab chiqish. Bu borada tajriba-sinov tariqasida ishlarni boshlash kerak. Amaldagi malaka oshirish tizimida ta’lim muassasalarida pedagoglarni MOni rahbarlar tomonidan berilayotgan buyurtmalarni takomillashtirsh bo‘yicha taklif va tavsiyalar: Pedagoglarni yillik malaka oshirish soat miqdorlarini belgilashda xorijiy davlatlarning ilg‘or ish tajribalarini inobatga olib, “modelli” variativ o‘quv dasturlari bo‘yicha har yili kamida bir marta o‘rtacha 36 soatdan kam bo‘lmagan hajmdagi soatni belgilash. Ushbu soat miqdorini qo‘shimcha belgilashda quyidagilar hisobga olinadi – MOni bevosita yoki bilvosita turlaridan foydalangan holda: • pedagogika va metodbirlashma kengashlarida ishtiroki, bir yilda o‘rtacha – 8 soat; 6 foiz talabgar istak bildirishi va ularning egallagan bilimlarini belgilangan haqiqiy mezonlar bo‘yicha sinovdan o‘tkazishni tashkil etish). MTni quyidagilarni inobotga olgan holda tashkil etish maqsadga muvofiqdir: • tinglovchining AKT ni to‘liq o‘zlashtirgan bo‘lishi; • birinchi va oliy toifali o‘qituvchilar hamda kamida 10 yillik tajribaga ega bo‘lganlarni jalb etilishi; • ta’lim menjmentini yetarli o‘zlashtirib olgan rahbar xodimlarni masofiy ta’limga(MT)ga taklif etish; • tinglovchini Masofadan ta’lim olishga shart-sharoiti borligi (yashaydigan joyda internet tizimi borligi va internetni ishlash tezligi talabga javob berishi). MT ixtiyoriy, majburiy holda tashkil etish. MT kurslarini tashkil etish va uni belgilangan tartibda olib borishning huquqiy-me’yoriy xujjatini ishlab chiqish. Ular uchun o‘quv-mavzu reja va o‘quv dasturlari, ma’ruza matnlari hamda amaliy va mustaqil tayyorgarlik ko‘rish materiallarini variativ asosida tayyorlash. Kurslarni maqsadli tashkil etish, ularga metodik va amaliy yordamlar ko‘rsatish bo‘yicha “Vaqt me’yorlari”ni ishlab chiqish. Bu borada tajriba-sinov tariqasida ishlarni boshlash kerak. Amaldagi malaka oshirish tizimida ta’lim muassasalarida pedagoglarni MOni rahbarlar tomonidan berilayotgan buyurtmalarni takomillashtirsh bo‘yicha taklif va tavsiyalar: Pedagoglarni yillik malaka oshirish soat miqdorlarini belgilashda xorijiy davlatlarning ilg‘or ish tajribalarini inobatga olib, “modelli” variativ o‘quv dasturlari bo‘yicha har yili kamida bir marta o‘rtacha 36 soatdan kam bo‘lmagan hajmdagi soatni belgilash. Ushbu soat miqdorini qo‘shimcha belgilashda quyidagilar hisobga olinadi – MOni bevosita yoki bilvosita turlaridan foydalangan holda: • pedagogika va metodbirlashma kengashlarida ishtiroki, bir yilda o‘rtacha – 8 soat; 7 • ta’lim tashkilotida tashkil etiladigan ilmiy-metodik yo‘nalishdagi doimiy xarakatdagi seminarlardagi ishtiroki, bir yilda o‘rtacha – 20 soat; • “Mahoratni oshirish ta’lim tashkiloti” tashkil etilgan tayanch ta’lim tashkilotilarda o‘tkaziladigan o‘quv-seminarlardagi ishtiroki, bir yilda o‘rtacha – 25 soat; • qisqa muddatli maqsadli kurslar, bir yilda o‘rtacha – 18 soat; • qisqa muddatli muammoli kurslar, bir yilda o‘rtacha – 16 soat; • mualliflik kurslari, bir yilda o‘rtacha – 8 soat; • viloyat(shahar) va tuman miqyosida o‘tkaziladigan o‘quv-seminarlar, bir yilda o‘rtacha – 12 soat. • avgust kengashlarida - 4 soat, • ta’lim tashkiloti rahbari va pedagoglarni bir yil davomidagi faoliyatining reyting bali (maxsus mezonlar asosida baholanganligi) inobatga olinadi. Izoh: yuqorida ta’kidlangan o‘quv-seminarda o‘zining taqdimoti bilan ishtirok etgan pedagoglarga alohida ballar beriladi. Tuman (shahar) XT bo‘limi va ta’lim tashkiloti rahbari buyrug‘i bilan tasdiqlangan monitoring guruhini diagnostik tahlillari (yillik reyting balli) va xulosalari asosida pedagoglar malaka oshirishni turlarini u yoki bu shakli bo‘yicha malaka oshirishga yuboriladi (rahbariyat va o‘qituvchilarning faoliyatini baholash monitoring jadvali ilova etiladi). Ushbu ishlarni amalga oshirishda XTXQTMOHM tomonidan taqdim etilgan MOga tavsiya etiladigan pedagoglarni toifalari, variativ o‘quv-mavzu rejalar va o‘quv dasturlarni tanlab, buyurtma berilishi nazarda tutiladi. Xulosa shundan iboratki, pedagoglarning malakasini oshirish va qayta tayyorlash ishlari sifat va samaradorligini oshirish bo‘yicha ilmiy izlanishlar, tajriba-sinovlar, innovatsiyalar, zamonaviy texnologiyalarni joriy etish shu kunning dolzarb masalalaridan biri bo‘lib qolmoqda. Foydalanilgan adabiyotlar: 7 • ta’lim tashkilotida tashkil etiladigan ilmiy-metodik yo‘nalishdagi doimiy xarakatdagi seminarlardagi ishtiroki, bir yilda o‘rtacha – 20 soat; • “Mahoratni oshirish ta’lim tashkiloti” tashkil etilgan tayanch ta’lim tashkilotilarda o‘tkaziladigan o‘quv-seminarlardagi ishtiroki, bir yilda o‘rtacha – 25 soat; • qisqa muddatli maqsadli kurslar, bir yilda o‘rtacha – 18 soat; • qisqa muddatli muammoli kurslar, bir yilda o‘rtacha – 16 soat; • mualliflik kurslari, bir yilda o‘rtacha – 8 soat; • viloyat(shahar) va tuman miqyosida o‘tkaziladigan o‘quv-seminarlar, bir yilda o‘rtacha – 12 soat. • avgust kengashlarida - 4 soat, • ta’lim tashkiloti rahbari va pedagoglarni bir yil davomidagi faoliyatining reyting bali (maxsus mezonlar asosida baholanganligi) inobatga olinadi. Izoh: yuqorida ta’kidlangan o‘quv-seminarda o‘zining taqdimoti bilan ishtirok etgan pedagoglarga alohida ballar beriladi. Tuman (shahar) XT bo‘limi va ta’lim tashkiloti rahbari buyrug‘i bilan tasdiqlangan monitoring guruhini diagnostik tahlillari (yillik reyting balli) va xulosalari asosida pedagoglar malaka oshirishni turlarini u yoki bu shakli bo‘yicha malaka oshirishga yuboriladi (rahbariyat va o‘qituvchilarning faoliyatini baholash monitoring jadvali ilova etiladi). Ushbu ishlarni amalga oshirishda XTXQTMOHM tomonidan taqdim etilgan MOga tavsiya etiladigan pedagoglarni toifalari, variativ o‘quv-mavzu rejalar va o‘quv dasturlarni tanlab, buyurtma berilishi nazarda tutiladi. Xulosa shundan iboratki, pedagoglarning malakasini oshirish va qayta tayyorlash ishlari sifat va samaradorligini oshirish bo‘yicha ilmiy izlanishlar, tajriba-sinovlar, innovatsiyalar, zamonaviy texnologiyalarni joriy etish shu kunning dolzarb masalalaridan biri bo‘lib qolmoqda. Foydalanilgan adabiyotlar: 8 1. Po‘latov Sh.P. Ta’lim menejmenti yoxud ta’lim muassasasini ilmiy- metodik boshqarish texnologiyasi. «Yosh kuch», 2017; 592 b. 2. Po‘latov Sh.P. Ta’lim menejmenti yoxud ta’lim muassasasini ilmiy- metodik boshqarish strategiyasi. «Yosh kuch», 2019; 594 b. 3. Zokirov A.Sh. Ta’lim muassasasi hujjatlarini rasmiylashtirishni o‘rganamiz. T. 2008 4. Bekniyozov. N. M. O‘qituvchi nimalarni bilishi kerak. «Fan va texnologiya» 2016 yil. 5. Tojiev M., va bosh. Ta’lim jarayonini zamonaviy pedogogik texnologiya asosida tashkil qilishda qo‘llaniladigan pedogogik usullar. Metodik tavsiyanoma. – «Fan va texnologiya», 2016 - 96 b. 6. Tojiev M., Ziyomuhammedov B. Milliy pedogogik texnologiyani ta’lim- tarbiya jarayoniga tatbig‘i va uni yoshlar intellektual salohiyatini yuksaltirishdagi o‘rni. Monografiya. – T.: Mumtoz so‘z, 2010. - 224 b. 8 1. Po‘latov Sh.P. Ta’lim menejmenti yoxud ta’lim muassasasini ilmiy- metodik boshqarish texnologiyasi. «Yosh kuch», 2017; 592 b. 2. Po‘latov Sh.P. Ta’lim menejmenti yoxud ta’lim muassasasini ilmiy- metodik boshqarish strategiyasi. «Yosh kuch», 2019; 594 b. 3. Zokirov A.Sh. Ta’lim muassasasi hujjatlarini rasmiylashtirishni o‘rganamiz. T. 2008 4. Bekniyozov. N. M. O‘qituvchi nimalarni bilishi kerak. «Fan va texnologiya» 2016 yil. 5. Tojiev M., va bosh. Ta’lim jarayonini zamonaviy pedogogik texnologiya asosida tashkil qilishda qo‘llaniladigan pedogogik usullar. Metodik tavsiyanoma. – «Fan va texnologiya», 2016 - 96 b. 6. Tojiev M., Ziyomuhammedov B. Milliy pedogogik texnologiyani ta’lim- tarbiya jarayoniga tatbig‘i va uni yoshlar intellektual salohiyatini yuksaltirishdagi o‘rni. Monografiya. – T.: Mumtoz so‘z, 2010. - 224 b.