Pesticidlerdiń bóliniwi

Yuklangan vaqt

2024-11-11

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

4

Faytl hajmi

50,5 KB


Pesticidlerdiń bóliniwi Reje: 1. Pestitsidlerdiń kelip shıg`ıwı boyınsha bóliniwi 2. Pestitsidlerdiń tásir etiw obektine qarap bóliniwi 3. Pestitsidlerdiń ishten-sırttan tásirine qarap bóliniwi 1. Pestitsidler kelip shıg`ıwı, alınatug`ın zatları boyınsha to`mendegi toparlarg`a bo`linedi: 1. Anorganik zatlardan alınatug`ın (simob, ftor, altın ku`kirt, mıs birikpesi, xloratlar, borlar) pestitsidler; 2. Organik zatlardan (xlor, fosfororganikalıq preparatlar) alıng`an tu`rleri; 3. O`simliklerden (piretroidr, fitontsidler) sintez jolı menen alınatug`ın tu`rleri; 4. Mikrobiolgiyalıq (virus, bakteriya, zammarıqlardan) – tiri organizmlerden alınatug`ın pestitsid tu`rleri; II. Ximiyalıq quramı boyınsha: 1. Fosfororganikalıq karbofos, fosfamid, fozalon h.t.b. ken` qollanıladı; 2. Xlororganikalıq dilor, GXTsG tiykarg`ı etaplarda ken` tu`rde isletildi; 3. Piretroidlar – detsis, tsimbush, sumitsidin, karate, ripkort h.t.b. bu`gingi ku`nde ko`birek paydalanılmaqta; 4. Tio, ditiokarbamin ha`m karbamin kislotaları, karban,betanal, eptam, tillam; 5. Fenollardın` nibrohosilları saqlang`an – DNOK, akreks, karaton; 6. Mineral maylar – Preparat 30; Pesticidlerdiń bóliniwi Reje: 1. Pestitsidlerdiń kelip shıg`ıwı boyınsha bóliniwi 2. Pestitsidlerdiń tásir etiw obektine qarap bóliniwi 3. Pestitsidlerdiń ishten-sırttan tásirine qarap bóliniwi 1. Pestitsidler kelip shıg`ıwı, alınatug`ın zatları boyınsha to`mendegi toparlarg`a bo`linedi: 1. Anorganik zatlardan alınatug`ın (simob, ftor, altın ku`kirt, mıs birikpesi, xloratlar, borlar) pestitsidler; 2. Organik zatlardan (xlor, fosfororganikalıq preparatlar) alıng`an tu`rleri; 3. O`simliklerden (piretroidr, fitontsidler) sintez jolı menen alınatug`ın tu`rleri; 4. Mikrobiolgiyalıq (virus, bakteriya, zammarıqlardan) – tiri organizmlerden alınatug`ın pestitsid tu`rleri; II. Ximiyalıq quramı boyınsha: 1. Fosfororganikalıq karbofos, fosfamid, fozalon h.t.b. ken` qollanıladı; 2. Xlororganikalıq dilor, GXTsG tiykarg`ı etaplarda ken` tu`rde isletildi; 3. Piretroidlar – detsis, tsimbush, sumitsidin, karate, ripkort h.t.b. bu`gingi ku`nde ko`birek paydalanılmaqta; 4. Tio, ditiokarbamin ha`m karbamin kislotaları, karban,betanal, eptam, tillam; 5. Fenollardın` nibrohosilları saqlang`an – DNOK, akreks, karaton; 6. Mineral maylar – Preparat 30; 7. Simobtin` organik birikpeleri – granozan; 8. Mochevina tiykarlarınan alıng`anlar; 9. Simm – triazinlar h.t.b. III. Pestitsidlerdin` quramı ha`r qıylı bolg`anlıg`ınday, qollanılatug`ın ob`ekti, olardın` tu`rleri, fiziko-ximiyalıq qa`siyetleride tu`rlishe ekenligin esapqa alıp to`mendegi toparlarg`a bo`linedi: 1. Insektitsidler (insekta–ja`nlik)–ja`nliklerge; 2. Akaritsitler (akarus - kene) – kenelerge; 3. Ovitsidler (ovum–ma`yekler)–ja`nlik, kenelerdin` ma`yeklerine; 4. Larvitsidler (larva–qurtı)–ja`nlik, kenelerdin` erjetpegenlerine; 5. Afitsidler (aphis - shırınja) o`simliktegi shırınjalarg`a; 6. Nematitsidler (nematos - nemotod) – nemotodlarg`a; 7. Limitsidler (lima – jawın qurtları) – jawın qurtlarına; 8. Zootsidler, rodentitsidler (zoon – haywan) – kemiriwshi omırtqalılarg`a; 9. Mollyuskitsidler – mollyuskalarg`a; 10. Algitsidler – (algus – suw atları) – suw otlarına; 11. Arboritsidler (arbore – ag`ashlar)- ag`ash, puta deneli o`simliklerge; 12. Gerbitsidler (herba – jabayı o`simlik) – jabayı sho`plerge; 13. Bakteritsidler (Basteria - bakteriya)- bakteriyalar tarqatatug`ın keselliklerge; 14. Fungitsidler – (fungus) – zammarıqlar tarqatatug`ın keselliklerge; Ximiyalıq preparatlar quramındag`ı ximiyalıq elementleri ha`r tu`rli bolıwına baylanıslı eki-u`sh ha`m onnanda ko`p ob`ektlerge ta`sir etiw qa`siyetine iye. IV. Pestitsidler ta`sir etetug`ın ob`ektine kiriwi, ta`sir etiw mexaniziminin` ha`r tu`rliligine baylanıslı da to`mendegi toparlarg`a ajıratıladı: 1. Ishten ta`sir etiwshiler- zıyankes o`simlik denesi menen azıqlang`anda preparat olar menen birge ishki organlarg`a tu`sip, asqazandı, nerv sistemasın isten shıg`aradı; 7. Simobtin` organik birikpeleri – granozan; 8. Mochevina tiykarlarınan alıng`anlar; 9. Simm – triazinlar h.t.b. III. Pestitsidlerdin` quramı ha`r qıylı bolg`anlıg`ınday, qollanılatug`ın ob`ekti, olardın` tu`rleri, fiziko-ximiyalıq qa`siyetleride tu`rlishe ekenligin esapqa alıp to`mendegi toparlarg`a bo`linedi: 1. Insektitsidler (insekta–ja`nlik)–ja`nliklerge; 2. Akaritsitler (akarus - kene) – kenelerge; 3. Ovitsidler (ovum–ma`yekler)–ja`nlik, kenelerdin` ma`yeklerine; 4. Larvitsidler (larva–qurtı)–ja`nlik, kenelerdin` erjetpegenlerine; 5. Afitsidler (aphis - shırınja) o`simliktegi shırınjalarg`a; 6. Nematitsidler (nematos - nemotod) – nemotodlarg`a; 7. Limitsidler (lima – jawın qurtları) – jawın qurtlarına; 8. Zootsidler, rodentitsidler (zoon – haywan) – kemiriwshi omırtqalılarg`a; 9. Mollyuskitsidler – mollyuskalarg`a; 10. Algitsidler – (algus – suw atları) – suw otlarına; 11. Arboritsidler (arbore – ag`ashlar)- ag`ash, puta deneli o`simliklerge; 12. Gerbitsidler (herba – jabayı o`simlik) – jabayı sho`plerge; 13. Bakteritsidler (Basteria - bakteriya)- bakteriyalar tarqatatug`ın keselliklerge; 14. Fungitsidler – (fungus) – zammarıqlar tarqatatug`ın keselliklerge; Ximiyalıq preparatlar quramındag`ı ximiyalıq elementleri ha`r tu`rli bolıwına baylanıslı eki-u`sh ha`m onnanda ko`p ob`ektlerge ta`sir etiw qa`siyetine iye. IV. Pestitsidler ta`sir etetug`ın ob`ektine kiriwi, ta`sir etiw mexaniziminin` ha`r tu`rliligine baylanıslı da to`mendegi toparlarg`a ajıratıladı: 1. Ishten ta`sir etiwshiler- zıyankes o`simlik denesi menen azıqlang`anda preparat olar menen birge ishki organlarg`a tu`sip, asqazandı, nerv sistemasın isten shıg`aradı; 2. Denesine tiygende – teri arqalı (kontakt) ta`sir etiwshiler. Preparat zıyankestin` terisine tiygende onı isten shıg`arıp, fiziologiyalıq protsesslerin buzadı ; 3. Fumigantlar – organizmge dem alıw jolları arqalı hawag`a aralasıp, gaz halında kirip, dem alıw jollarının` jumısın toqtatadı. Dem alıw organi arqalı traxeyaga o`tken za`ha`rli zat traxeola diywalları arqalı gemolimfaga sorıladı, organizmge tarqalıp kletka ha`m tkanlardın` funktsiyasın buzadı. Tiykarınan jabıq orınlardag`ı zıyanlı organizmlerge qarsı qollanıladı; 4. Sistemalı ta`sir etiwshiler – preparatlar o`simlik denesine kirip ondag`ı suyıqlıqlarg`a aralasadı. Tamır, shaqa, japıraq ha`m miywe elementleri quramında za`ha`rler o`simliklerdi kemirip, sorıp azıqlang`an zıyankeslerdi za`ha`rleydi; V. Ko`rsetilgen pestitsidler ortalıqtag`ı zıyanlı ob`ektlerge bir waqıtta, ha`r qıylı da`rejede ta`sir etiw qa`siyetleri boyınsha da toparlarg`a bo`linedi: 1. Jalpılamay ta`sir etiwshi – ta`sir etiwshi zatı og`ada za`ha`rli bolıp bir waqıtta barlıq bioorganizmlerge birdey ta`sir etedi. Insektitsidler – sol orındag`ı barlıq ja`nliklerge, gerbitsidler – jabayı sho`plerdin` tu`rlerine, ha`tte ma`deniy o`simliklerge de; 2. Tan`lap (selektiv) – bir tu`r yaki semeystvog`a kiriwshi tu`rlerge ta`sir etip, basqalarına unamsız ta`siri bolmaydı. Ko`p tu`rli o`simlikler o`sip turg`an orınlarg`a bunday xarakterdegi gerbitsidler qollanılg`anda bir tu`rdegi o`simlikler nabıt boladı; 3. Attraktantlar – iyisi, da`mi, ren`i arqalı bioorganizmlerdi shaqırıw qa`siyetine iye preparatlar; 4. Repellentler – iyisi, da`mi, ren`i arqalı bioorganizmlerdi u`rkitiw qa`siyetine iye bolg`anlar; 5. Xemosterilyantlar – ja`nliklerdin` jınıs organların sterilizatsiya qılıwshılar; 6. Feromonlar – qarama-qarsı jınıstag`ıların ha`r qıylı zatlar arqalı shaqırıwshılar; 7. Ingibitorlar – kletkalar tamanıdan islep shıg`ılg`an zatlar, basqa organizmnin` jasaw qa`biletin pa`seytip, fermentlerdin` jasawın to`menletewshiler; 2. Denesine tiygende – teri arqalı (kontakt) ta`sir etiwshiler. Preparat zıyankestin` terisine tiygende onı isten shıg`arıp, fiziologiyalıq protsesslerin buzadı ; 3. Fumigantlar – organizmge dem alıw jolları arqalı hawag`a aralasıp, gaz halında kirip, dem alıw jollarının` jumısın toqtatadı. Dem alıw organi arqalı traxeyaga o`tken za`ha`rli zat traxeola diywalları arqalı gemolimfaga sorıladı, organizmge tarqalıp kletka ha`m tkanlardın` funktsiyasın buzadı. Tiykarınan jabıq orınlardag`ı zıyanlı organizmlerge qarsı qollanıladı; 4. Sistemalı ta`sir etiwshiler – preparatlar o`simlik denesine kirip ondag`ı suyıqlıqlarg`a aralasadı. Tamır, shaqa, japıraq ha`m miywe elementleri quramında za`ha`rler o`simliklerdi kemirip, sorıp azıqlang`an zıyankeslerdi za`ha`rleydi; V. Ko`rsetilgen pestitsidler ortalıqtag`ı zıyanlı ob`ektlerge bir waqıtta, ha`r qıylı da`rejede ta`sir etiw qa`siyetleri boyınsha da toparlarg`a bo`linedi: 1. Jalpılamay ta`sir etiwshi – ta`sir etiwshi zatı og`ada za`ha`rli bolıp bir waqıtta barlıq bioorganizmlerge birdey ta`sir etedi. Insektitsidler – sol orındag`ı barlıq ja`nliklerge, gerbitsidler – jabayı sho`plerdin` tu`rlerine, ha`tte ma`deniy o`simliklerge de; 2. Tan`lap (selektiv) – bir tu`r yaki semeystvog`a kiriwshi tu`rlerge ta`sir etip, basqalarına unamsız ta`siri bolmaydı. Ko`p tu`rli o`simlikler o`sip turg`an orınlarg`a bunday xarakterdegi gerbitsidler qollanılg`anda bir tu`rdegi o`simlikler nabıt boladı; 3. Attraktantlar – iyisi, da`mi, ren`i arqalı bioorganizmlerdi shaqırıw qa`siyetine iye preparatlar; 4. Repellentler – iyisi, da`mi, ren`i arqalı bioorganizmlerdi u`rkitiw qa`siyetine iye bolg`anlar; 5. Xemosterilyantlar – ja`nliklerdin` jınıs organların sterilizatsiya qılıwshılar; 6. Feromonlar – qarama-qarsı jınıstag`ıların ha`r qıylı zatlar arqalı shaqırıwshılar; 7. Ingibitorlar – kletkalar tamanıdan islep shıg`ılg`an zatlar, basqa organizmnin` jasaw qa`biletin pa`seytip, fermentlerdin` jasawın to`menletewshiler; 8. Gormonlar – endokorin bezleri tamanınan bo`lip shıg`arılıp, basqa organizmlerge unamsız ta`sir etewshiler; 9. Antifidantlar – ja`nliklerdin` azıqlanıwg`a qızıg`ıwın (ishteyin) to`menletiwshiler; 10. Defoliantlar – o`simlik japırag`an tu`siriwdi tezletiwshiler; 11. Desikantlar – o`simlikti tolıq qurg`atıp, keptiriwshiler; 12. Retardantlar – o`simliklerdin` o`sip-rawajalanıwın pa`seytiwshiler; 13. Ximiyalıq immunizatorlar – o`simliktin` o`sip-rawajlanıw protsessin tezletiwshi, na`tiyjede zıyanlı organimzlerdin` jasawına naqulay sharayat jaratıwshı pestitsidler; Sonday-aq pestitsidler zıyanlı ob`ektlerdin` belgili bir fazalarında isletiw mu`mkinshiliklerine baylanıslıda to`mendegi toparlarg`a biriktiriledi: 1. Vegetatsiya da`wirinde o`simliklerdin` o`zlerine isletiw; 2. Tuxım yaki egis materialların da`rilew arqalı qollanıw; 3. Sklad, ıssıxana, o`nimlerdi qayta islewshi agregatlardı da`rilewge; 4. Topıraqtı dizenfektsiya yaki dizensektsiyalaw arqalı isletiw; Pestitsidlerdi ko`rsetilgen toparlarg`a bo`liwdin` a`hmiyeti sonnan ibarat, qoyılg`an talap boyınsha u`yreniwdi a`piwayılastıradı. Bir tu`rdegi preparat o`zinin` qa`siyeti boyınsha bir neshshe toparlarg`a kiretug`ınlıg`ın esapqa alıp preparatlar menen jumıs islegende zıyanlı ta`repin boldırmay, olardan alınatug`ın paydanın` mug`darın asırıw. Sorawlar: - Preparatlardı qollanıw abzallıqları ? - Pestitsidlerdi klassifikatsiyalawdın` maqseti ? - Pestitsidler qanday zatlardan alınadı? - Ximiyalıq quramı boyınsha toparlarg`a bo`liwdin` maqsetin aytın`? - Pestitsidlerdi qollanıw ob`ektlerine baylanıslı ajıratın`? - Pestitsidler zıyankeslerge qanday jollar arqalı ta`sir etedi? - Pestitsidlerdin` zıyanlı organizmlerge ta`sir etiw qa`siyetin ko`rsetin`? 8. Gormonlar – endokorin bezleri tamanınan bo`lip shıg`arılıp, basqa organizmlerge unamsız ta`sir etewshiler; 9. Antifidantlar – ja`nliklerdin` azıqlanıwg`a qızıg`ıwın (ishteyin) to`menletiwshiler; 10. Defoliantlar – o`simlik japırag`an tu`siriwdi tezletiwshiler; 11. Desikantlar – o`simlikti tolıq qurg`atıp, keptiriwshiler; 12. Retardantlar – o`simliklerdin` o`sip-rawajalanıwın pa`seytiwshiler; 13. Ximiyalıq immunizatorlar – o`simliktin` o`sip-rawajlanıw protsessin tezletiwshi, na`tiyjede zıyanlı organimzlerdin` jasawına naqulay sharayat jaratıwshı pestitsidler; Sonday-aq pestitsidler zıyanlı ob`ektlerdin` belgili bir fazalarında isletiw mu`mkinshiliklerine baylanıslıda to`mendegi toparlarg`a biriktiriledi: 1. Vegetatsiya da`wirinde o`simliklerdin` o`zlerine isletiw; 2. Tuxım yaki egis materialların da`rilew arqalı qollanıw; 3. Sklad, ıssıxana, o`nimlerdi qayta islewshi agregatlardı da`rilewge; 4. Topıraqtı dizenfektsiya yaki dizensektsiyalaw arqalı isletiw; Pestitsidlerdi ko`rsetilgen toparlarg`a bo`liwdin` a`hmiyeti sonnan ibarat, qoyılg`an talap boyınsha u`yreniwdi a`piwayılastıradı. Bir tu`rdegi preparat o`zinin` qa`siyeti boyınsha bir neshshe toparlarg`a kiretug`ınlıg`ın esapqa alıp preparatlar menen jumıs islegende zıyanlı ta`repin boldırmay, olardan alınatug`ın paydanın` mug`darın asırıw. Sorawlar: - Preparatlardı qollanıw abzallıqları ? - Pestitsidlerdi klassifikatsiyalawdın` maqseti ? - Pestitsidler qanday zatlardan alınadı? - Ximiyalıq quramı boyınsha toparlarg`a bo`liwdin` maqsetin aytın`? - Pestitsidlerdi qollanıw ob`ektlerine baylanıslı ajıratın`? - Pestitsidler zıyankeslerge qanday jollar arqalı ta`sir etedi? - Pestitsidlerdin` zıyanlı organizmlerge ta`sir etiw qa`siyetin ko`rsetin`?