Pirimidinning tibbiyotda ishlatiladigan hosilalari

Yuklangan vaqt

2024-09-14

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

5

Faytl hajmi

819,1 KB


Pirimidinning tibbiyotda ishlatiladigan hosilalari 1.Pirimidinning tibbiyotda ishlatiladigan hosilalari 2.Pirimidin-2,4-dion hosilalari (uratsil hosilalari) haqida ma’lumotlarni o’rganish Nazariy qism. Pirimidin tarkibida ikki azot atomi saqlagan olti a’zoli geterosiklik halqa bo’lib, u ko'pchilik tabiiy va sintetik dori moddalarining, jumladan, tiamin, kokarboksilaza, benfotiamin, fosfotiamin, sulfanilamid preparatlardan sulfazin, sulfadimezin, sulfaminometoksin va boshqa bir qator preparatlarning kimyoviy tuzilishini tashkil qiladi: Pirimidinning 2,4-dion va 2,4,6-trion tuzilishidagi kislorodli hosilalaridan uratsil va barbitur kislota-asosida sintez qilib olingan ko'pdan ko‘p preparatlar rak kasalligini davolashda, uxlatuvchi, tinchlantiruvchi sifatida va boshqa kasalliklarni davolashda keng qo’llaniladi. Pirimidin-2,4-dion hosilalari (uratsil hosilalari) Pirimidinning kislorodli hosilalaridan tibbiyotda 1,2,3,4-tetragidro- pirimidindion (uratsil) asosida sintez qilib olingan preparatlardan ko‘pchiligi turli rak kasalliklarini davolashda qo’llanadi. Uratsil quyidagi tautomer shaklda uchraydi: Pirimidinning tibbiyotda ishlatiladigan hosilalari 1.Pirimidinning tibbiyotda ishlatiladigan hosilalari 2.Pirimidin-2,4-dion hosilalari (uratsil hosilalari) haqida ma’lumotlarni o’rganish Nazariy qism. Pirimidin tarkibida ikki azot atomi saqlagan olti a’zoli geterosiklik halqa bo’lib, u ko'pchilik tabiiy va sintetik dori moddalarining, jumladan, tiamin, kokarboksilaza, benfotiamin, fosfotiamin, sulfanilamid preparatlardan sulfazin, sulfadimezin, sulfaminometoksin va boshqa bir qator preparatlarning kimyoviy tuzilishini tashkil qiladi: Pirimidinning 2,4-dion va 2,4,6-trion tuzilishidagi kislorodli hosilalaridan uratsil va barbitur kislota-asosida sintez qilib olingan ko'pdan ko‘p preparatlar rak kasalligini davolashda, uxlatuvchi, tinchlantiruvchi sifatida va boshqa kasalliklarni davolashda keng qo’llaniladi. Pirimidin-2,4-dion hosilalari (uratsil hosilalari) Pirimidinning kislorodli hosilalaridan tibbiyotda 1,2,3,4-tetragidro- pirimidindion (uratsil) asosida sintez qilib olingan preparatlardan ko‘pchiligi turli rak kasalliklarini davolashda qo’llanadi. Uratsil quyidagi tautomer shaklda uchraydi: Pirimidin-2 ,4 -dion hosilalari Pirimidin-2 ,4 -dion hosilalari aniqlanadi. Buning uchun ma’lum miqdordagi preparatni kul qoldirmaydigan filtr qog‘oziga o ‘rab, yutuvchi suyuqlik sifatida tozalangan suv solingan maxsus kolbada kislorod atmosferasida kuydiriladi. Kolbadagi suyuqlikni aralashtirib biroz qaynatiladi. So‘ngra unga qizil rangli temir (III) rodanid eritmasi qo'shilganda, suyuqlikda rangning susayib borishi va hatto keyinchalik o ‘chib ketishi kuzatiladi: 3HF + Fe(SCN)3 = FeF3 +3HSCN Eritmadagi rangning o‘chishi temir (III) flor hosil bo‘lishi hisobigadir. Yana ftoruratsildagi ftorni aniqlashda, uni kaliy va natriy karbonat hamda kaliy nitratdan iborat kuydiruvchi aralashma bilan kuydirib, parchalab ham aniqlash mumkin. Bunda kuydirgandan keyin qolgan qoldiqni suvda eritib filtrlanadi va filtratda pH 4- 5 qiymatiga ega bo’lgan muhit yaratib, so‘ngra unga kalsiy xlorid qo‘shilganda eritmadagi ftor ioni kalsiy ftorit holida oq loyqalanish hosil qiladi: 2NaF+CaCl2 = CaF2 + 2NaCl Yuqoridagi reaksiyalardan ftorafurdagi organik birikkan ftorni aniqlashda ham foydalaniladi. Ftorafurni 30 %li natriy gidroksiddagi eritmasiga kukun holida sof rux qo‘shib qizdirilsa, ammiak ajralib chiqadi. Uni, odatdagicha, hididan yoki suv bilan ho’llangan qizil lakmus qog‘ozini ko‘k rangga bo‘yashidan bilinadi. Kaliy orotatning chinligini aniqlashda Farmakopeya maqolasi purin alkaloidlarini aniqlashda keltirilgan mureksid hosil qilish reaksiyasidan foydalanishni tavsiya qiladi. Buning uchun preparatni pergidrol va xlorid kislota qo‘shib, suv hammomida qizdirib, bug’lantiriladi. So‘ngra unga bir necha tomchi ammiak eritmasi qo'shilganda, qizil rangli purpur kislotaning ammoniyli tuzi yoki mureksid hosil bo’ladi. Bundan ko‘rinib turibdiki, mureksid reaksiyasi faqat purin alkaloidlarga xos reaksiya bo’lmasdan, balki undan uratsil hosilalari va boshqa guruh birikmalarini aniqlashda ham foydalanish mumkin: aniqlanadi. Buning uchun ma’lum miqdordagi preparatni kul qoldirmaydigan filtr qog‘oziga o ‘rab, yutuvchi suyuqlik sifatida tozalangan suv solingan maxsus kolbada kislorod atmosferasida kuydiriladi. Kolbadagi suyuqlikni aralashtirib biroz qaynatiladi. So‘ngra unga qizil rangli temir (III) rodanid eritmasi qo'shilganda, suyuqlikda rangning susayib borishi va hatto keyinchalik o ‘chib ketishi kuzatiladi: 3HF + Fe(SCN)3 = FeF3 +3HSCN Eritmadagi rangning o‘chishi temir (III) flor hosil bo‘lishi hisobigadir. Yana ftoruratsildagi ftorni aniqlashda, uni kaliy va natriy karbonat hamda kaliy nitratdan iborat kuydiruvchi aralashma bilan kuydirib, parchalab ham aniqlash mumkin. Bunda kuydirgandan keyin qolgan qoldiqni suvda eritib filtrlanadi va filtratda pH 4- 5 qiymatiga ega bo’lgan muhit yaratib, so‘ngra unga kalsiy xlorid qo‘shilganda eritmadagi ftor ioni kalsiy ftorit holida oq loyqalanish hosil qiladi: 2NaF+CaCl2 = CaF2 + 2NaCl Yuqoridagi reaksiyalardan ftorafurdagi organik birikkan ftorni aniqlashda ham foydalaniladi. Ftorafurni 30 %li natriy gidroksiddagi eritmasiga kukun holida sof rux qo‘shib qizdirilsa, ammiak ajralib chiqadi. Uni, odatdagicha, hididan yoki suv bilan ho’llangan qizil lakmus qog‘ozini ko‘k rangga bo‘yashidan bilinadi. Kaliy orotatning chinligini aniqlashda Farmakopeya maqolasi purin alkaloidlarini aniqlashda keltirilgan mureksid hosil qilish reaksiyasidan foydalanishni tavsiya qiladi. Buning uchun preparatni pergidrol va xlorid kislota qo‘shib, suv hammomida qizdirib, bug’lantiriladi. So‘ngra unga bir necha tomchi ammiak eritmasi qo'shilganda, qizil rangli purpur kislotaning ammoniyli tuzi yoki mureksid hosil bo’ladi. Bundan ko‘rinib turibdiki, mureksid reaksiyasi faqat purin alkaloidlarga xos reaksiya bo’lmasdan, balki undan uratsil hosilalari va boshqa guruh birikmalarini aniqlashda ham foydalanish mumkin: Kaliy orotatdagi kaliy ionini aniqlash uchun uni chinni tigelda kuydirib, so‘ngra idishda qolgan qoldiqni suvda eritiladi va eritmadagi kaliy ionini sirka kislota muhitida kobaltnitrit natriy eritmasi ta’sirida sariq kristall cho‘kma holida cho‘ktirib aniqlanadi: Kaliy orotatdagi kaliyni alanganing rangsiz qismini binafsha rangga bo‘yashidan ham bilinadi. Kaliy orotatdagi kaliy ionini aniqlash uchun uni chinni tigelda kuydirib, so‘ngra idishda qolgan qoldiqni suvda eritiladi va eritmadagi kaliy ionini sirka kislota muhitida kobaltnitrit natriy eritmasi ta’sirida sariq kristall cho‘kma holida cho‘ktirib aniqlanadi: Kaliy orotatdagi kaliyni alanganing rangsiz qismini binafsha rangga bo‘yashidan ham bilinadi.