Pol qoplamalari uchun zamonaviy qurilish materiallari
Yuklangan vaqt
2024-09-23
Yuklab olishlar soni
2
Sahifalar soni
17
Faytl hajmi
563,8 KB
Pol qoplamalari uchun zamonaviy qurilish materiallari
Reja
11.1. Pollar to’g’risida umumiy ma’lumotlar.
11.2. Polbop zamonaviy qurilish materiallari.
11.1. Pollar to’g’risida umumiy ma’lumotlar.
Pol-bu ekspluatatsion ta'sirlarni sezadigan binoning tuzilishi va ichki qismining
eng muhim elementlaridan biridir. Pol qurilmasi eng ko'p vaqt talab qiladigan
qurilish jarayonlaridan biridir. Fuqarolik qurilishida pol ishlab chiqarishning
murakkabligi umumiy qurilish ishlarining 17-20% ni tashkil qiladi.
Polga bir qator talablar qo'yiladi — xonaning maqsadiga qarab turli xil va ba'zan
qarama-qarshi (konstruktiv, ekspluatatsion, sanitariya-gigiena, dekorativ va
boshqalar). Fuqarolik binolarining pollari mustahkam, chirishga bardoshli, elastik,
silliq (lekin seg’anchiq emas), kichik issiqlik yutish xossasiga ega, iflislikdan
tozalash oson, estetik ko'rinishga ega va ichki arxitekturaga mos bo’lishi kerak.
Sanoat binolarining pollariga mexanik ta’sirga ( ishqalanish, zarba va boshqalar)
qarshilik ko'rsatish uchun yuqori talablar qo'yiladi va ba'zi sanoat tarmoqlari uchun
— kimyoviy qarshilik, issiqlikka chidamlilik va shunga o’xshash talablar qo’yiladi.
Yuqori namlik va "ho'l" ish rejimiga ega xonalarda pollar suvga chidamli va suv
o'tkazmaydigan, yong'in xavfi yuqori xonalarda esa yong'inga chidamli bo'lishi
kerak. Zamonaviy sanoat tarmoqlarini rivojlantirish (masalan, radioelektronika),
shuningdek kompyuter texnologiyalaridan keng foydalanish
pollarning changsizligi, tuksizligi, elektr o'tkazuvchanligi kabi xususiyatlariga
yuqori talablarni qo'yadi.
Zamonaviy pol ko'p qatlamli konstruksiya bo'lib, qoplama, qatlam, gidroizolyatsiya
va taglikdan iborat. Polning har bir qatlami bitta tuzilmada o'z vazifasini bajaradi va
butun tuzilma sifatining umumiy tarkibiy qismini ta'minlaydi.
Tegishli QMQ talablari bo’yicha, pol uchun taglik (styajka) monolit beton pollarda
ham, tuproqlarda ham (pastki qatlamda) o'rnatilishi mumkin.
Qoplama uchun taglik (styajka) — bu ma'lum bir qiyalikga ega pastki qavat
qatlamining sirtini tekislash, turli xil quvurlarni qoplash, yuklamalarni qattiq
bo'lmagan pastki qatlamlarga taqsimlash uchun xizmat qiladigan pol qatlami.
Qoplama-bu to'g'ridan-to'g'ri turli xil ekspluatatsion ta'sirlarga duchor bo'ladigan
polning yuqori qatlami. Bulday ta’sirlarga statik yoki dinamik yuklar, pol yuzasiga
turli xil kimyoviy moddalar tushishi, harorat o'zgarishi va boshqalar kiradi. Pol
qoplamasi taglik bilan qatlam orqali ulanadi, bu ularning ishonchli ulanishini
ta'minlaydi, ekspluatatsiya paytida qoplamaning taglikdan tozalanishiga yo'l
qo'ymaydi.
Ish sharoitlari kanalizatsiya yoki boshqa suyuqliklarning, shuningdek er osti
suvlarining polga kirib borishini istisno qilishni talab qiladigan hollarda
gidroizolyatsiya qatlami (yoki qatlamlar)dan foydalaniladi.
Ushbu pol elementlarining har birining qurilmasi qo’llaniladigan materiallarning
osono’rnatilishini,
ma'lum
texnologiyalarning,
uskunalarning,
shuningdek
xodimlarning professionalligini talab qiladi. Bularning barchasi birgalikda ishlarning
sifatli bajarilishini ta'minlaydi. Polni qurish bo'yicha ishlarning narxi binoni qurish
narxining 10-15 foizini (kapital ta'mirlash paytida — taxminiy qiymatning 30
foizigacha) yoki pardozlash ishlarining qiymatining 40 foizini tashkil qiladi.
Pollar uchun asos va taglik(styajka)lar.
Har xil turdagi qoplamali pollarni o’rnatishni eng muhim bosqichi pollar uchun
beton asos (styajka) ni yuqori sifatli qilib tayyorlashdir. Beton sirtini tayyorlash
sifatini nazorat qilish davlat standartlari va boshqa meyoriy xujjatlarga muvofiq
amalga oshiriladi.
Beton asos zarur tekislik, ishonchli qoplama yopishishi kabi muhim
ko'rsatkichlarni ta'minlashi, shuningdek, betonning qisqarishi bilan bog'liq yoriqlarni
istisno qilishi kerak.
Polning sifatini ta'minlaydigan asosiy parametrlardan biri uning tekisligidir.
Beton poydevorning tekisligi to'g'ridan-to'g'ri yotqizish texnologiyasiga, betonning
tarkibi va bir xilligiga, uni ob'ektga etkazib berish usuli va ritmiga, havo oqimlarining
paydo bo'lishiga olib keladigan ob-havo va iqlim omillariga, ish joyida haroratning
keskin o'zgarishiga bog'liq. Ba'zi hollarda, pol yuzasi tekisligiga yuqori talablar
qo'yiladi. Bu yuklarni ko'tarish balandligi yuqori bo'lgan tor teshikli stackerlar
ishlatiladigan omborxonalarga, masalan, uch yaruslii omborxonalarga tegishli.
Bu erda "super tekis" beton asos va qoplamani olish ayniqsa muhimdir.
Bunday tenglikni kafolatlash uchun beton asosni o'rnatish bo'yicha barcha
jarayonlarni nazorat qilishni ta'minlash kerak.
Nazoratning birinchi bosqichi uni yotqizish uchun beton aralashmani yetkazib
berish bosqichida amalga oshiriladi. Uni yotqizish joyiga uzluksiz etkazib berish
ta'minlanishi kerak. Shu bilan birga, betonning sifati va bir xilligini kuzatish kerak.
Konusning cho'kindi farqi (KCH) uchun etkazib beriladigan qismlar 3-4 sm dan
oshmasligi kerak.
Ushbu talablarga rioya qilmaslik notekis yog'ingarchiliklarga va yuzaga kelishi
mumkin bo'lgan nuqsonlarni bartaraf etish bilan bog'liq qo'shimcha ishlarga va
xarajatlarga olib keladi, masalan, teng qismlarga yotqizilgan betonning bo'g'inlarida
paydo bo'ladigan nosimmetrikliklar ("sovuq" choklar) va keyinchalik sirtni tekislash
uchun ularni frezalash zarurati.
Keyingi bosqich — beton yotqizish. Betonni yotqizish qo'lda ham, beton yotqizgich
yordamida ham, yo’naltiruvchi bilan ham, yo’naltiruvchisiz ham amalga oshirilishi
mumkin. Yo’naltiruvchilarsiz qurilma betonni ancha tezroq yotqizishga imkon
beradi,agar yuqori sifat talablari bo'lmasa va qurilish muddati qisqa bo'lsa, bu juda
muhimdir.
Qoplama uchun taglik(styajka) deyarli har bir qavatning majburiy elementidir va
notekis pol elementlari (asos) bo'ylab qattiq, zich, hatto qobiq hosil qiluvchi
qatlamdir.
Pol konstruktsiyalarini buzilishi bo'yicha ma'lumotlarni tahlil qilish shuni
ko'rsatdiki, aksariyat hollarda polning yaroqsiz holatga kelishining sababi past sifatli
dastani holati: yuqori qatlamda zaiflashgan zonaning mavjudligi, yuqori namlik,
taglikni materialining qo'shni pol elementlariga past yopishishi. Barcha pollar
tomonidan qabul qilingan yuklar (mexanik, termal, agressiv, kimyoviy va boshqalar)
uning uzoq umr ko'rishiga eng katta ta'sir ko'rsatadi. Polning yuqori chidamliligini
ta'minlash uchun asos quruq, mustahkam va tekis yuzaga ega bo'lib, qo'shni pol
elementlariga yuqori yopishqoqlikka ega bo’lishi kerak. Taglikka qo’yilayotgan
yuqori texnologik talab- bu uni tayyorlash va yotqizish bo'yicha ishlarni to'liq
mexanizatsiyalashlar.
Qoplama uchun tagliklar yaxlit va yig’ma ko’rinishida bo’ladi.
Yaxlit tagliklar odatda kamida 150 markali sement-qum qorishmadan, shuningdek
betondan (keramzit beton, shlakli beton va boshqalar) tayyorlanadi. Bundan tashqari
ksilolit va asfalt-betonli tagliklar ham mavjud. Portlend sementiga asoslangan beton
va qorishmali tagliklarni o'rnatishda ushbu materiallarning qotishi uchun nam
sharoitlar zarurligini yodda tutish kerak. Shuning uchun, yotqizgandan keyin 7-10
kun ichida taglikni alohida parvarish qilishni talab qiladi.
Polimer qo'shimchalari bilan modifikatsiya qilingan, turli xil mineral bog’lovchilar
asosida zavodlarda tayyorlangan maxsus quruq aralashmalardan foydalanish taglik
quyish jarayonini soddalashtirish va sezilarli darajada tezlashtirishga imkon beradi.
O'z-o'zidan tekislanadigan kompozitsiyalar tobora keng qo'llanilmoqda, ular qotish
jarayonida o'z og'irligi ostida tarqaladigan harakatlanuvchi aralashma hosil bo'ladi.
Qoplamaning belgilangan qalinligiga eng oddiy qo'l asboblari yordamida erishiladi.
Issiqlik va ovoz yutımı yoki gidroizolyatsiya qatlamining funktsiyalarini
birlashtiragan tagliklar -bu istiqbolli qoplama uchun tagliklardir. Yaxlit monolit
styajkalarning asosiy kamchiligi-bu sirt qoplamani yotqizishdan oldin styajka
yetarlich mustahkamlikka ega bo’lishi va namligini yo’qotishi uchun ma’lum vaqt
talab qilinishidir, bu ish qurilish vaqtini uzaytiradi. Agar bu talablarga rioya
qilinmasajarayonda nosozlik yuzaga keladi.
Yig’ma tagliklar katta o'lchamdagi listlardan va plitalar- fanera,DSP,DVP va
gips tolali listlardan olinadi.
Yig’ma styajka elementlarining massasi kichik bo'lib,o’rnatishda ortiqcha kuch
talab qilmaydi. Yig’ma tagliklardan foydalanish "ho'l" jarayonlarni istisno qiladi,
shuning uchun darhol yuz qoplamasini yotqizishni boshlash mumkin. Biroq, yig’ma
tagliklardan foydalanish barcha turdagi yuz qoplamalari uchun mumkin emas.
Qurilishda pollar uchun o'z-o'zidan tekislanadigan quyma tagliklar keng tarqalgan.
Ular maxsus tekislash vositalariga muhtoj emas: tekislash yuqori harakatchan
qorishmalar yordamida amalga oshiriladi, ular
gravitatsion kuchlar ta'siri ostida tabiiy sharoitlar tegishli texnik shartlar talablariga
javob beradigan gorizontal sirt hosil qilish uchun yoyiladi.
O'z-o'zidan
tekislanadigan
styajkalar
sement-qum
(tayyor
yoki
quruq
aralashmalardan) va gips (quruq aralashmalardan) qorishmalar yordamida amalga
oshirilishi mumkin.
Monolit tagliklarning boshqa turlari bilan taqqoslaganda, gipslar eng kam mehnat
talab qiladi, ma’lim miqdorda sementni tejashga va binolarni pardozlashda
texnologik tanaffuslarni 2-3 soatgacha kamaytirishga imkon beradi. Gips
styajkalarni quruq va namlik rejimi normal xonalarda ishlatilishi kerak.
11.2. Polbop zamonaviy qurilish materiallari
Polning ishlash muddati qoplama materialiga bog'liq. Polning sirt qatlami
to'g'ridan-to'g'ri ekspluatatsion ta'sirga duchor bo'ladi, shuning uchun yakuniy
qoplash turini to’g’ri tanlash juda muhimdir. Buning uchun quyidagi holatlarni
hisobga olish kerak:
- polga mexanik yuklar miqdori;
- pollarning harorat namligi sharoitlari;
- xonadagi agressiv muhitlarning mavjudligi, ta'sir qilish muddati va tabiati;
- taglikning turi va qalinligi;
- ishning tugashi va pollarning ekspluatatsiya davrining boshlanishi o'rtasidagi
maksimal ruxsat etilgan interval va boshqalar.
Polning sirt qoplamasi deyarli barcha qurilish materiallaridan (yog’och, polimerlar,
keramika, tabiiy tosh, beton, metallar va boshqalar)tayyorlanishi mumkin.
Quyida bir nechta zamonaviy polbop materiallar turlari, ularning afzaliklari va
kamchiliklarini ko’rib chiqamiz.
Laminat-polning zamonaviy turlaridan biri. U o'z nomini ishlab chiqarish
texnologiyasi-laminatsiya, ya'ni bir nechta qatlamlarni birlashtirish tufayli oldi.
Tashqi ko'rinishi bo’yicha u ilgak birikmasi va o'ziga xos "yog'och" sirt naqshiga ega
lamel (qalinligi 7-14 mm bo'lgan taxta), ammo shunga qaramay, u sintetik pol
qoplamalari deb ataladi.
Laminat bir nechta rangli qatlamdan iborat bo’lib, ularning har biri nafaqat turli
funktsiyalarni bajaradi, balki turli xil materiallardan, asosan tabiiy bo'lmagan
materiallardan ham ishlab chiqariladi.
Laminat qatlamlarning tuzilishi quyidagicha:
Stabillashadigan qatlam. U mustahkamlik
berish va namlikdan himoya qilish uchun
maxsus sintetik qatronlar bilan shimdirilgan
qog'oz yoki kartondan tayyorlanadi.
Yuk ko’taruvchi yoki asosiy qatlamning
vazifasini odatda yog’och tolali plita bajaradi.
Ishlab chiqarishda ikki turdagi plitalardan biri
qo'llaniladi:
MDF
–
nisbatan
past
mustahkamlikga ega yengil o'rta zichlikdagi
material yoki CDF-zichroq, og'irroq va mustahkam material. Yog'och plita o'rniga
plastmassadan ham foydalanish mumkin, masalan, u suv o'tkazmaydigan
laminatning asosi bo'lib xizmat qiladi, chunki u namlikni mutlaqo yutmaydi.
Dekorativ. Aslida, aynan shu qatlam pol qoplamasi qanday ko'rinishi uchun
javobgardir. Arzon laminatda dekorativ qatlam sifatida yog'och turlaridan birining
(odatiy emandan ekzotik andirobagacha) tuzilishini taqlid qiladigan naqshli qog'oz
ishlatiladi. Yashash davomiyligini oshirish uchun uning ostiga Kraft qog'oz qo'yilishi
mumkin. Qimmatbaho laminatda dekorativ qatlam sifatida tabiiy yog'ochdan
yasalgan shpon ishlatilishi mumkin. Shunga ko'ra, uni ishlab chiqarish uchun
qanchalik noyob va qimmatbaho yog'och ishlatilsa, laminatning o'zi shunchalik
qimmat bo'ladi.
Overley (qoplama). Qog'oz, qanchalik zich bo'lmasin, mexanik shikastlanishga va
ayniqsa namlikka mutlaqo chidamli emas, shuning uchun polimer qatronlaridan
tayyorlangan mustahkam plyonka- shaffof qoplama har doim oxirgi qatlam sifatida
ishlatiladi. Qoplama silliq (mat, yarim yaltiroq, yaltiroq) yoki teksturali bo'lishi
mumkin, bu yog'och tolalarining notekisligini taqlid qiladi. Himoya funktsiyasidan
tashqari, u laminatga "yaltiroqli tugallash "berib, bir vaqtning o’zida dekorativ
funktsiyani bajaradi.
Ishlab chiqarish texnologiyasini 3 harfli belgilar bilan aniqlash mumkin.
DPL-to'g'ridan-to'g'ri
presslash.
Orzon
laminat
ishlab
chiqarish
uchun
ishlatiladigan eng oddiy texnologiya. Ishlab chiqarish jarayonida keng qatlamli
materiallar bir-birining ustiga qo'yiladi va yuqori harorat ostida bosiladi. Olingan
"plastinka" alohida lamellarga kesiladi. Ushbu turdagi laminat eng kam yashash
davri bilan ajralib turadi, chunki finish qatlami vaqt o'tishi bilan ko’chaa boshlaydi
va parchalanadi, bu esa tez orada dekorativ qatlamga va hatto asosga zarar etkazadi.
HPL-yuqori bosimli presslash. Laminatni yig'ish 2 bosqichda amalga oshiriladi: eng
yaxshi yopishtirishga erishish uchun avval qoplama va dekorativ qatlam bosiladi,
so'ngra ular taglik bilan birgalikda presslanadi. Natijada, eng yaxshi eskirishga
qarshilik va uzoq umr ko'rish.
CPL-doimiy bosim bilan bosish. Oldingi usulga o'xshash, ammo ikkita yuqori
qatlamni bosganda, dekorativ qatlam ostiga qo'shimcha qattiqlashtiruvchi Kraft
qog'oz qatlami qo'yiladi.
DPR-bu ishlab chiqarishning eng innovatsion usullaridan biri bo'lib, unda dekorativ
qog'oz qatlami asosga to'g'ridan-to'g'ri rangli bosib chiqarish bilan almashtiriladi.
Bunda sublimatsiya bosib chiqarish deb ataladigan usuldan foydalanadi, bu nafaqat
rasmlarni, balki to'liq fotosuratlarni deyarli har qanday materialga o'tkazishga imkon
beradi.
Laminatning afzalliklari:
- jozibali ko'rinish;
- turli xil ranglar va tekisturalar;
- turli xil sharoitlarda qo’llash uchun bir nechta mustahkamlik sinflari mavjud;
- oddiy o'rnatish texnologiyasi;
- yuqori issiqlik izolyatsiyasi xususiyatlari. Isitish pollariga yotqizish uchun
mo'ljallangan navlar mavjud;
- xizmat muddati lamellar sinfiga bog'liq. O'rtacha bu 15-20 yil. Yuqori darajadagi
modellar 30 yil yoki undan ko'proq davom etadi.
Kamchiliklari:
-namlikka sezgirlik. Zaif himoyalangan uchlari suvni o'zlashtiradi, uning ta'siri
ostida lamellar burishadi va yo'q qilinadi. Ushbu kamchilikni tekislash uchun,
yotqizish paytida elementlar maxsus plomba bilan qoplanadi;
- qoplamaning "shovqini". To'g'ri o'rnatish va qo'shimcha ovoz yutumı bu
kamchilikni olib tashlaydi.
Parket-bu qattiq yog'ochdan yasalgan alohida plankalar, ularning qirralarida ularni
ulash uchun mo'ljallangan o’yiqlar va tizmalar mavjud. Qirralarning profiliga qarab,
plankalar turlarga bo'linadi: qarama-qarshi qirralar va uchlarda tizmalar va o’yiqlar
bilan, bir chetida tizma, ikkinchisida va uchlarida oyiqlar bilan. Birinchi turdagi
taxtalar "o'ng" va "chap"tomonidan ulanadigan ko’rinishlarda ishlab chiqariladi.
Shuningdek, oyiqlari va tizmalari bo'lmagan parket ham ishlab chiqariladi
Parket geometrik o'lchamlari, yog'och turlari va kesish turlari, shuningdek
monotonligi bo'yicha tanlovning mavjudligi yoki yo'qligi bilan ajralib turadi.
Parket plankalari turli xil qalinliklarda 14, 15, 16, 22 mm va shu kabi o’lchamlarda
ishlab chiqariladi.nafaqat parket plitasining qalinligi, balki ishchi qatlamning
qalinligi, ya'ni yotqizish va ta'mirlash paytida silliqlanishi mumkin bo'lgan
tizmalarining qalinligi ham katta ahamiyatga ega. 15 mmli plankalarda ishchi
qatlamning qalinligi 7 mm, 22 mmli plankalarda esa 9 mm.bo’ladi.Qalinligi yuqori
bo'lgan plankalar kamroq elastik, ya'ni ular asos yuzasining notekisligiga ko'proq
talabchan. Bundan tashqari, agar ularda hali ham qoldiq zo’riqishlar bo'lsa, unda
o’rnatgandan keyin ular deformatsiyalanishi mumkin.
Egiluvchanlik va deformatsiyaning mutlaq ko'rsatkichlariga plankalarning uzunligi
ham ta'sir qiladi (uzunligi 350 mm dan ortiq bo'lgan plankalar qalinligi kattaroq
plankalar bilan bir xil elastiklik muammolariga ega). Parket namlikni asosan uchlari
bo'ylab to'playdi, yuqoridan va pastdan himoyalangan. 22 mm parket ko'proq
namlikni va shuning uchun deformatsiyani his qiladi, bu qoplamaning ishlash
muddatini qisqartiradi. Parket plankalari qanchalik keng bo'lsa, polda choklar
shunchalik kam bo'ladi. Biroq, sifatsiz quritish va yog'ochda qoldiq zo’riqishlar
mavjudligi bilan deformatsiya va burishish ehtimoli ortadi.
Polning silliq va tekis qoplamasini olish
uchun zarur shart, harorat va namlik
rejimining
o'zgarishiga
deyarli
ta'sir
qilmagan holdai, o'lchamlari va burchak
xususiyatlarida minimal xatolar bilan
kerakli o’yiq va tizma parametrlariga ega
parket plankalarini ishlab chiqarishdir.
Odatda, parket plankalari finish qatlamisiz
sotiladi. Faqat ularni asosga yotqizilgandan so'ng, ular silliqlanadi, laklanadi va pol
tugagan ko'rinishga ega bo'ladi. Parketni turli yo'llar bilan yotqizish mumkin: "
archa", "pastki", "to'quv" va boshqalar. Parketdan oddiy naqsh qo'shish (rozetka,
chegara) bilan to'ldirilishi mumkin. Parketni badiiy yotqizishda nafaqat to'g'ri
chiziqli, balki turli xil yog'och turlaridan egri chiziqli shakllar ham qo'llaniladi,
buning natijasida murakkab chizmalar yaratish mumkin.
Afzalliklari:
-ekologik toza;
-yaxshi issiqlik va ovoz yutumı;
-uzoq xizmat muddati. Agar to'g'ri yotqizilgan bo'lsa, u 50 yildan oshadi;
-juda chiroyli ko'rinish.
Kamchiliklari:
-harorat va namlik farqlariga sezgirlik;
-murakkab va qimmat o'rnatish;
-yuqori narx.
Parket taxtalari-bir-biriga yopishtirilgan uchta asosiy qatlamdan iborat ko'p
qatlamli qurilish konstruksiyasi:
-yuqori qismi-dekorativ, qattiq yog'ochdan yasalgan va yemirilishga bardoshli lak
bilan qoplangan yoki yog ' bilan shimdirilgan, qalinligi 1-4 mm;
-yuk ko’taruvchi-taxta bo'ylab yotqizilgan archa yoki qarag'ay barlaridan yasalgan
o'rta qatlam;
-pastki-kompensatsion, shpondan yasalgan, tolalar taxta bo'ylab joylashgan.
Taxtaning umumiy qalinligi 7-22 mm. taxta o’yiq va tizmaga ega va silliqlashni va
tugatishni talab qilmaydigan qattiq qoplamaga osongina yig'iladi.
Parket doskalar ijobiy tomonlari:
- o'rnatish tenologiyasining soddaligi.
Muayyan
sharoitlarda
isitish
tizimiga
yotqizishga ruxsat beriladi;
- styling o'zgaruvchanligi; .
- tekstura va ranglarning katta tanlovi;
- yuqori mustahkamlik, bukish yuklariga
qarshilik;
- barqarorlik va xavfsizlik;
-oddiy parvarish va texnik xizmat ko'rsatish.
Kamchiliklari:
-namlikka sezgirlik. Suv bilan uzoq vaqt to'g'ridan-to'g'ri aloqa qilish mumkin emas;
-haddan tashqari issiqlik va agressiv muxitga sezgirlik.
Tabiiy yog'ochdan yasalgan pollar orasida muhandislik taxtasi alohida o'rin tutadi.
Mahsulotlar nafaqat yog’och polning tashqi ko'rinishiga mos keladi, balki texnik
xususiyatlari, mexanik omillarga chidamliligi va ishlash muddati jihatidan ham
ustundir.
Muhandislik taxtasi-bu turar-joy va jamoat binolari pollarini o’rnatish uchun
yog'och qoplama. Plankalar konstruksiyasi bir-biriga yopishtirilgan bir necha
qatlamlardan iborat. Plankani styajka yoki faneraga yopishtiruvchi kley bilan
yopishtiriladi.
Muhandislik taxtasi tuzilishi jihatidan farq qiladigan ikkita ko’rinishda ishlab
chiqariladi:
Ikki qavatli. Pastki qatlam yuqori mustahkamlikga
ega qayin faneralaridan yoki HDF plitasidan qilingan,
yuqori qatlam qimmatbaho yog'och turini ifodalaydi:
eman, yong'oq va boshqalar. Faneraning stabill
ashadigan qatlami tufayli qoplama namlik va harorat
o'zgarishiga chidamli bo'ladi. Asosiy qatlamning
qalinligi 0,8 dan 1,1 sm gacha o'zgarishi mumkin.
Uch qavatli. Parket taxtasiga o'xshash eng keng tarqalgan konstruktiv varianti.
Tashqi qatlam sifatida (qalinligi 2-4 mm) eman, yasen, yong'oq yoki ekzotik yog'och
ishlatiladi. Pastki qismida ignabargli yoki qayin faneralarining yupqa qatlami bor va
ular orasida ignabargli daraxtlar yoki qayinlardan parallel lamellar joylashgan.
Dekorativ qoplamaning qalinligiga qarab, polning saqlanishi va uning xizmat qilish
muddati aniqlanadi. Daraxtning kesimi qanchalik qalin bo'lsa, uning tashqi
ko'rinishini qayta tiklash va yangilash uchun pol qoplamasi shunchalik ko'p bo'ladi.
Qalinligi 3-4 mm bo'lgan shpon eng keng tarqalgan bo'lib, uni 3-4 marta yangilash
mumkin.
Boshqa tabiiy yog'och pollar singari, muhandislik taxtasi ham afzalliklar va
kamchiliklarga ega, quyida ularni batafsilroq ko'rib chiqamiz.
Muhandislik taxtasining afzalliklari:
-barqarorlik. Bir-biriga yopishtirilgan qatlamlar tufayli material namlik va harorat
farqi ta'sirida deformatsiyalarga chidamliligini namoyish etadi. Parketning boshqa
variantlari bilan taqqoslaganda, muhandislik taxtasi geometrik barqarorlikka ega
bo'lib, butun ish davrida chiziqlar shaklini saqlab qoladi;
-chidamlilik. Plankaning ishlash muddati ishlab chiqaruvchining parvarish qilish
qoidalari va tavsiyalariga rioya qilgan holda 30 yildan oshadi. Qoplamani silliqlash
va aylantirish mumkin, shu bilan tashqi ko'rinishini yangilaydi;
- muhandislik taxtasi isitiladigan pollarni yotqizishda ham qo’llaniladi: agar harorat
27 darajadan oshmasa;
-tashqi ko'rinishini tiklash jarayonida taxtalar demontaj qilinmaydi, bu esa tiklash
jarayonini osonlashtiradi;
- materialning o'lchamlari va qalinligidagi xilma-xillik binodagi barcha pol
qoplamalarini bitta balandlikda joylashtirish uchun mahsulotlarni tanlashga imkon
beradi;
- o'rnatish uchun faner taglikka yotqizish shart emas, yotqizishni styajka ustida
amalga oshirilishi mumkin;
- yotqizish har qanday naqsh bilan amalga oshiriladi: klassik tarqalish, Venger va
frantsuz archasi, shuningdek dekorativ qo'shimchalardan foydalanish imkoniyati
istisno qilinmaydi;
- yelimli o'rnatish usulidan foydalanib, xonaning ovoz yutumını oshirish mumkin;
- parket bilan taqqoslaganda, xonadagi maxsus mikroiqlim sharoitlarini bunday
ehtiyotkorlik bilan saqlashni talab qilmaydi;
- turli xil dekoratsiyalar va dizayn echimlari. Planka nafaqat standart o'lcham va
ranglarda, balki shaklli lamellar yoki moslashtirilgan ranglarni ham yaratishi
mumkin.
Muhandislik taxtasining kamchiliklari:
-yopiq qoplamalarga nisbatan yuqori o'rnatish narxi. Ishning o'zi qimmatroq va
parket kimyosi ham talab qilinadi: tuproq va elim;
-suzuvchi usul bilan polni yig'ish imkoniyati yo'q;
-alohida qismlarni tiklashdagi qiyinchiliklar, chunki qoplama elim bilan o'rnatiladi;
-bir xil rangdagi materialni tanlashning murakkabligi;
-yopishtirish jarayoni faqat professionallar tomonidan amalga oshirilishi
mumkinligi.
Marmoleum-tabiiy va funktsional zamin qoplamasi. Tashqi ko'rinishi va
funktsional xususiyatlari jihatidan marmoleum linolyumga o'xshaydi. Farqi
shundaki, marmoleum faqat tabiiy komponentlardan tayyorlanadi. Tabiiy pigmentlar
bo'yoq sifatida ishlatiladi, sun'iy bo'yoqlar chiqarib tashlanadi. Ushbu material
quyidagilarni o'z ichiga oladi:
-yog'och uni;
-ohaktosh;
-ignabargli tabiiy qatronlar;
-jut yigiruv tolalari;
-zig'ir moyi.
Barcha tarkibiy qismlar ma'lum bir nisbatda aralashtiriladi va pishganidan keyin
hosil bo'lgan massa yuqori harorat va bosim ostida presslanadi. Sirt marmoleumning
ekspluatatsion xususiyatlarini oshiradigan va
unga g'amxo'rlik qilishni osonlashtiradigan
himoya
qatlami
bilan
qoplangan.Marmoleumning strukturasi quyidagi
qatlamlardan iborat:
- jut asosi;
- asosiy presslangan qatlam;
- himoya sirt qatlami.
Marmoleum materiali bir qancha afzalliklarga ega:
Marmoleum mutlaqo ekologik toza, u faqat tabiiy komponentlardan tayyorlanadi va
ular shunchalik arzonki, qalbakilashtirish iqtisodiy jihatdan oqlanmaydi.
Marmoleum toksik emas, allergiya keltirib chiqarmaydi va qo'shimcha ravishda
bakteritsid xususiyatlariga ega.
Marmoleum arzon: marmoleum poli hozirgi materiallarning eng arzoni – laminatdan
15-30% arzonroq.
Marmoleum poli qo'shimcha izolyatsiya va issiqlik izolatsiyasini talab qilmaydi:
materialning o'zi izolyatsion xususiyatlarga ega.
Marmoleum chidamli va gigienik: uning rangi o’chmaydi, ho'l bo'lganda shishib
ketmaydi va burishmaydi, ulkan mahalliy yukga bardosh beradi, hatto to'kilgan
bo'yoq ham unga yopishmaydi. Marmoleumning kafolat muddati 20 yil, ammo
tuzilishi va ishlab chiqarish texnologiyasiga ko'ra, kelajakda u 100 yilgacha
oshiriladi.
Marmoleum statik elektrni to'plamaydi va yonmaydi: unga tashlangan sigaret
qoldig'i iz qoldirmasdan o’chadi va marmoleumni faqat avtogen bilan yoqish
mumkin.
Marmoleum dekorativdir: uni turli xil ranglarda teksturalarda ishlab chiqarish
mumkin.
Marmoleumni yotqizish juda oson.
Marmoleumning kamchiliklari ham bor.
Mo'rtlik. Marmoleumning qirralari osongina sinadi. Uni teng ravishda kesish juda
qiyin.
Salmoqli vazn.
Vaqt o'tishi bilan u qattiqlashadi va tarqaladi. Shuning uchun devor va tugatish
orasidagi texnologik bo'shliq talab qilinadi.
Kovralin (gilam qoplamasi) - bu nisbatan yumshoq, cheksiz uzunlikdagi rulonli
yoki bo'lakli pol qoplamasi bo'lib, u vors va bir yoki ikki qavatli asosdan iborat bo'lib,
odatda boshqa qoplama ustiga yotqizish uchun mo'ljallangan bo'lib, asosan tekis
rangga ega yoki mayda takrorlanadigan naqsh yoki bezakka ega va gilam
xususiyatlariga o'xshash kompozitsiya. Gilamdan asosiy farq-bu tugallangan o'lcham
va naqshning yo'qligi. Kovralin, asosan, xonaning butun maydoni bo'ylab devordan
devorga bir yoki bir nechta polotno bilan yotqiziladi va devorlarning perimetri
bo'ylab taglik taxtalari(plintus) bilan qotiriladi.
Kovralin quyidagi strukturaga ega: vors, birlamchi asos, mahkamlash qatlami,
ikkilamchi asos. Vors kesilmagan va qirqilgan, qisqa yoki ko'p qatlamli bo'lishi
mumkin. Kovralinning chidamliligi vorsning zichligi va uzunligiga va uning
qirqilganmi yoki yo'qligiga bog'liq. Mustahkamroq qoplama bu-qalin vors va pastki
naqshli dizayn bilan qoplanganidir Vorslar ishlab chiqarish uchun eng keng tarqalgan
materiallar jun, polipropilen va poliamiddir. Asos uchun ko'pincha jut, sun'iy jut,
lateks ishlatiladi.
Ishlab chiqarish usuli bo’yicha kovralin quyidagilarga bo'linadi:
-to'qilgan;
-tufting;
-igna bilan teshilgan;
-flokatsiya qilingan.
To'qilgan kovralin eng mustahkam, sifatli va
qimmat. U ko'p rangli iplarni to'qishning
an'anaviy usuli va kuchli to'rga asoslangan
tugunlarni bog'lash orqali ishlab chiqariladi.
Tufting usulidan foydalanganda ipli igna qoplamaning tagiga o'raladi va
kovralinning old tomonida ilmoqlar hosil qiladi. Ilmoqlar kesilishi mumkin (kesilgan
vors) yoki kesilmagan holda qolishi mumkin. Bu usuldagi kovralin to'qilgan
kovralinga qaraganda mustahkamligi pastroq, ammo uni ishlab chiqarish osonroq va
arzonroq.
Igna bilan teshilgan gilamda vorslar yo'q va tashqi ko'rinishida kigizga o'xshaydi.
Uni ishlab chiqarishda iplar birlamchi asosga yotqiziladi va keyin ignalar bilan
uriladi. Keyin rezinali pastki qatlami qo'shiladi. Igna bilan teshilgan gilam juda
mustahkam va yemirilishga bardoshli, shovqinni yutish darajada yuqori bo’ladi.
Ushbu qoplama juda ko'p tashrif bo'ladigan jamoat joylari uchun juda mos keladi.
Floklangan kovralin juda qattiq va mustahkamdir. Ushbu qoplamani ishlab
chiqarish jarayonida vorslar elektrostatik maydon ta'sirida polixlorvinil asosga
yopishtiriladi. Floklangan kovralin hammom va namligi yuqori bo'lgan boshqa
xonalar uchun to’g’ri keladi.
Afzalliklari:
-zo'r issiqlik va ovoz yutımı;
-har qanday poydevorga oddiy yotqizish. Yog'och taxta, eski laminat, kontrplak,
dastani va boshqalar mos keladi;
-jozibali ko'rinish.
Kamchiliklari:
-murakkab parvarish. Gilamda chang to'planadi, undan iflosliklar va dog'larni olib
tashlash juda qiyin.
Kvartsvinil plitkalar deb kvarts qumi va polivinilxloriddan tayyorlangan modulli
qoplamaga aytiladi. Kvartsvinil plitkalarining o'ziga xos xususiyati shundaki, ishlab
chiqarish uchun daryo qumi ishlatiladi, u aralashmalardan yaxshilab tozalanadi.
Bunday plitkalardagi kvarts moddasi kamida 70% ni tashkil qiladi, qolgan 30%
material polivinilxlorid bo'lib, bakteriyalar paydo bo'lishidan himoya qiladi. Boshqa
PVX qoplamalar singari, plitkalar ham yuqori harorat ostida presslangan bir necha
qatlamlardan iborat. Pastki qatlam polivinilxloriddan tayyorlangan, so'ngra
mahsulotga mustahkamlik va ishonchlilik beradigan kuchaytirilgan shisha tolali
qatlam mavjud. Naqsh qo'llaniladigan dekorativ sirt shaffof poliuretan qatlami bilan
himoyalangan, bu qoplamaning yemirilishiga yo'l qo'ymaydi.
Ushbu turdagi modulli qoplama ikki
shaklda ishlab chiqariladi – laminatni
taqlid qiladigan kvadrat plitkalar va
panellar.
Kvartsvinil
plitkalar
kollektsiyalarida
turli
xil
to'qimalar
mavjud – teri, kafel, tosh, parket, boshqa
turdagi pollar. Kvarts va PVX asosidagi
modulli qoplamaning qalinligi 2-6 mm.
Qum va PVX asosidagi modulli qoplama bir qator afzalliklarga ega. Kvartsvinil
plitkalarining afzalliklari:
-yemirilishga qarshilik va chidamlilik.Yemirilishgaa bardoshliligining yuqori
darajasi tufayli bunday qoplama katta tirbandlikka ega xonalarda va koridorlarda
ishlatilishi mumkin. Kvarts vinil plitkalar oyoq va mebel roliklaridan, shuningdek,
poshnali poyabzallardan zarar ko'rmaydi. Materiallarning mustahkamligi va
qattiqligi kvarts plitkalarining ishlash muddatini 20 yilgacha uzaytiradi;
-issiqlik izolyatsiyasi. Keramik plitkalar va toshlardan farqli o'laroq, kvarts vinil
plitkalar sirti issiq bo'lib, ichki havoni issiq ushlab turadi. Bu poyabzalsiz qoplamada
qulay harakatlanish imkonini beradi;
-ekologik toza. Hatto 60 daraja haroratda ham plitkalar sog'liq yoki atrof-muhitga
zarar etkazadigan toksinlarni chiqarmaydi;
-xavfsizlik. Plitka sirtida sirpanishga qarshi vosita mavjud va materiallar
yonmaydi, bu hammom va oshxonada plitka qo'yish imkonini beradi;
-namlik va past haroratga qarshilik. Kvartsvinil plitkalar maksimal namlikka
chidamlilikga ega va nam xonalarda – dushlarda, hovuzlar atrofida va ochiq
balkonda qo’llash mumkin. Fasllarning o'zgarishi bilan haroratning o'zgarishi kvarts
plitkalarining mustahkamligiga ta'sir qilmaydi, chunki qoplama sovuqqa chidamli.
Bu ochiq joylarda va terassalarda plitkalarni yotqizish imkonini beradi;
-ovoz yutımı-kvartsvinil plitkalarning yana bir ijobiy sifati. Ushbu material qulay
muhit zarur bo'lgan turar-joy binolari uchun yaxshi yechimdir;
-tekstura va dekorlarning boy tanlovi. Kvartsvinil asosidagi plitkalar har qanday
ichki uslubga mos keladi. Bunday materiallar tabiiy materiallarga taqlid qiluvchi
bezaklar, teksturalar, shuningdek modulli qoplama ranglarining boy tanlovini taklif
etadi.