Псориаз — анчагина таркалган тери касалликларидан бири. У
мультифакториал табиатга эга булиб, эпидермисда хужайраларнинг
гиперпролиферацияси, кератинизациясининг бузилиши, дермада эса
яллиғланиш реакцияси ва турли аъзо ва системаларда патологик
жараѐнлар билан кечади. Статистик маълумогларга Караганда ер шари
аҳолисининг 1-2% псориаз билан оғрийди. Масалан, ушбу курсаткич
Данияда 2,9 % ни ташқил этса, АКШ да1,4 %, Хитойда - 0,57% ни,
Узбекистонда-0,9% ни ташқил этади. Псориаз тери касалликлари
орасида 5 - 10 % ташқил Қилади. У айникра кейинги йилларда
болалар орасида жуда кўп учрамоқда.
Этиологияси ва патоге-
нези. Псориазнинг ву-
жудга келиши ва ривож
ланишини тушунтирув
чи бир неча назариялар
(вирусологиқ инфекци-
он, аллергиқ невроген,
ирсий, эндокрин, мод-
далар алмашинувининг
бузилиши ва бошқалар)
мавжуд.
Вирусоло
гик
Ирсий
Инфкцион
-аллергик
Нейроген
Моддалар
алмашину
ви
бузилиши
Эндокрин
узгаршлар
Клиникаси.Псориазнинг клиник манзараси кўпчилик
холларда аниқ ифодаланган бўлади: думалоқ шаклли,
пушти ранг доғлар пайдо булиб, уларнинг усти
кумуш ранг тангачалар билан копланади. М. С. Пил-
ьнов псориатик тошмаларининг пушти рангда були-
шига эътибор берган («Пильнов симптоми»), Аста-
секин тошмалар хажми катталашиб,инфильтрация
кучаяди, улар устидаги тангачалар эса кўпаяди. Тош-
маларнинг бундай узгариши натижасида тугунчалар
ва пилакчалар хосил бўлади.
Псориаз диагностикасида узига хос учта симптом
(псориатик триада) ва Кебнер феномени ѐки
изоморф реакцияси характерли.
Псориатик триада папулани тирнаш йули билан
юзага келади, у учта Фенимендан иборат: 1) ок-
кумуш тангачаликепакланиш (стеарин ѐки шам ѐғи
феномени), 2) тангачалар олиб ташлангандан сунг
ҳам ялтираган юза хосил булиши (терминал ѐки псо-
риатик парда феномени), 3) тирнаш давом эттирилса
конли нукталар юзага келиши (Auspitz ѐки қонли
шудринг феномени) кузатилади, бу феноменлар
патогистологик узгаришлар (паракератоз, акантоз,
папилломатоз) натижасида келиб чикади.
Псориаз билан оғриган бемор терисида механиқ
кимѐвий (тирнаш, пичок ѐки ўткир буюмлар билан
терини кесиб олиш, нурланиш, ишкаланиш, куйиш)
омиллар туфайли тошмалар тошиши — изоморф
реакция ѐки Кѐбнер феномени деб аталади. Бирор
таъсиротдан сунг 7 — 10 кун утгач изоморф
реакция хосил бўлади, лекин бу муддат қискариши
(3 кун) ѐки узайиши хам (21 кун) мумкин.
Псориаз билан оғриган беморларнинг кўпчилиги тери
қичишига, баъзилари эса терининг куриб тортишиши-
га шикоят қиладилар. Псориазнинг клиник кечишида
3 давр тафовут қилинади: зурайиб борадиган прогрес-
сив стационар, регрессив даврлар. Касалликнинг зу-
райиб борадиган даврида янги тугунчалар пайдо
булиб, баданнинг қичишиб туриши, эски элементлар-
нинг кенгайиши ва папулалар атрофида қизил сарғиш,
яъни яллиғланиш гултожиси, Кебнер феномени ва
псориатик триада пайдо булиши билан белгиланади.
Стационар даврда янги тошмалар тошиши, гултожли яллигланишнинг
периферияга қараб ўсиши тухтайди. Регрессив даврда тошмалар ясси-
ланиб, ранги учади, тангачалар хосил булиши камаяди ѐки тухтайди,
папулалар атрофида депиг- ментли гултожи пайдо бўлади (Воронов-
нинг псевдоатрофия гултожиси).Папулалар марказидан ѐки периферик
кисмидан сурила бошлайди. Элементлар сурилгандан сунг кўпинча
де-пигментли, баъзан гиперпигментли доғлар Қолади. Псориаз турли
омиллар (иклимий, невротиқ эндокрин бузилишлар ва бошқалар)
таъсирида кучайиши мумкин. Псориазнинг метео-рологик ва иклимга
нисбатан ѐзги (рецидив-ѐзда учрайди), қишки (рецидив — қишда
учрайди) ва аралаш хиллари бор.
Псориазнинг қишки тури кўпрок кузатилади
Псориазнинг клиник куринишлари.
Себореяли псориаз себореяли субъектларда
учраб, клиник жихaт-дан себореяли экземани
эслатади.Псориатик тошмалар себореяли тери
сатхида юз, бошнинг сочли қисми, кукрак ва
тери бурмаларида жойлашган бўлади. Тош-
малар чегараси соғлом теридан аник ажралиб
туради, улар курук ва оқ-кумушсимон
тангачалар билан эмас, балки саргиш
тангачалар билан копланган бўлади.