Qorin parda vaginal o`simtasining oblteratsiyaga uchramasligi bilan bog`liq kasalliklar

Yuklangan vaqt

2025-09-05

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

76

Faytl hajmi

5,2 MB


Mavzu: Qorin parda vaginal o`simtasining 
oblteratsiyaga uchramasligi bilan bog`liq kasalliklar.
• Mazmuni: Chov va chov-yorg`oq churrasi, funikulotsele, gidrotsele,
urug`‘
tizimchasi
kistasi,
tutashgan
istisqo.
Tasnifi.
Etiologiya,
patogenez,
klinika,
diagnostika,
qiyosiy
diagnostika*
shifokor
taktikasi* davolash Varikotsele.
Mavzu: Qorin parda vaginal o`simtasining oblteratsiyaga uchramasligi bilan bog`liq kasalliklar. • Mazmuni: Chov va chov-yorg`oq churrasi, funikulotsele, gidrotsele, urug`‘ tizimchasi kistasi, tutashgan istisqo. Tasnifi. Etiologiya, patogenez, klinika, diagnostika, qiyosiy diagnostika* shifokor taktikasi* davolash Varikotsele. Logotip
Logotip
• Bolalarda chov-Yorg`oq churralari tug`ma bulib, sababi korin parda 
kin usimtasini oblitiratsiyasi bilan boglik. Xomilani 7- oyidan boshlab 
moyak korin parda kin usimtasi bilan Yorg`oqka tusha boshlaydi. Bu 
jarayon tug`ilgandan so`ng tug`aydi va kin usimta oblitiratsiyaga 
uchpaydo. Bu jarayonni buzilishi turli patologichga sabab bo`ladi. Kin 
usimta butunlay butmay qolishi chov churralarini xosil qiladi. Agar 
o`rta qismi bitmay kolsa urug` tizimi kistasi, distal qismi bitmay kolsa 
istisqosi dabbaga sabab bo`ladi. 
• Bolalarda chov-Yorg`oq churralari tug`ma bulib, sababi korin parda kin usimtasini oblitiratsiyasi bilan boglik. Xomilani 7- oyidan boshlab moyak korin parda kin usimtasi bilan Yorg`oqka tusha boshlaydi. Bu jarayon tug`ilgandan so`ng tug`aydi va kin usimta oblitiratsiyaga uchpaydo. Bu jarayonni buzilishi turli patologichga sabab bo`ladi. Kin usimta butunlay butmay qolishi chov churralarini xosil qiladi. Agar o`rta qismi bitmay kolsa urug` tizimi kistasi, distal qismi bitmay kolsa istisqosi dabbaga sabab bo`ladi. Logotip
Logotip
• Chov Yorg`oq churralarini chakalokni dastlabki 1-2 oyligida ko`rina 
boshlaydi. Bola yig`laganda va bezovta bo`lganda chikib kirib ketadi. 
Istisqo (dabba) kukrak yoshidagi bolalarda ko`pincha paydo bulib 
keyinchalik 1-2 yoshda kayta surilib ketadi. Churra – ichki a’zolarning 
qorin pardaga o`ralgan holda fiziologik va patologik teshik orqali yoki 
qorin bo`shlig`ining bo`sh joyidan chiqib qolishidir.
• Chov Yorg`oq churralarini chakalokni dastlabki 1-2 oyligida ko`rina boshlaydi. Bola yig`laganda va bezovta bo`lganda chikib kirib ketadi. Istisqo (dabba) kukrak yoshidagi bolalarda ko`pincha paydo bulib keyinchalik 1-2 yoshda kayta surilib ketadi. Churra – ichki a’zolarning qorin pardaga o`ralgan holda fiziologik va patologik teshik orqali yoki qorin bo`shlig`ining bo`sh joyidan chiqib qolishidir. Logotip
Churraning tarkibiy qismlari:
• A.
Churra darvozasi;
• B.
Churra qopi (churra a’zosini o`rab turgan qorin parda)
• V.
Churra a’zosi.
Churraning tarkibiy qismlari: • A. Churra darvozasi; • B. Churra qopi (churra a’zosini o`rab turgan qorin parda) • V. Churra a’zosi. Logotip
Logotip
Logotip
Logotip
Logotip
Logotip
Logotip
• Qisilgan chov churrasi
• Bolalarda odatda ichak qovuzlog`i qisiladi.
• Qisilgan a’zoning kattaligi uning obstruksiyasiga va devorining 
nekroziga olib keladi. Shishli qisilgan churra urug` tizimchasi qon 
tomirlarining ezilishiga va moyakning  nekrozi va atrofiyasiga olib 
keladi. Qizaloqlarda esa tuxumdon qisladi.
•
Davolash:
•
Qonservativ. 12 oylikkacha bo`lgan bolalarda og`ir somatik 
kasalliklar bo`lganda quyidagi choralar qo`llaniladi: Iliq vanna, 1% li 
promedol v/m va 0.1 %li atropin v/m, tosni ko`targan xolatda tutish. 
Kuch bilan to`g`irlashga urinish mumkin emas. Qonservativ choralar 
naf bermasa, 1-2 soat ichida operatsiya qilinadi.
• Qisilgan chov churrasi • Bolalarda odatda ichak qovuzlog`i qisiladi. • Qisilgan a’zoning kattaligi uning obstruksiyasiga va devorining nekroziga olib keladi. Shishli qisilgan churra urug` tizimchasi qon tomirlarining ezilishiga va moyakning nekrozi va atrofiyasiga olib keladi. Qizaloqlarda esa tuxumdon qisladi. • Davolash: • Qonservativ. 12 oylikkacha bo`lgan bolalarda og`ir somatik kasalliklar bo`lganda quyidagi choralar qo`llaniladi: Iliq vanna, 1% li promedol v/m va 0.1 %li atropin v/m, tosni ko`targan xolatda tutish. Kuch bilan to`g`irlashga urinish mumkin emas. Qonservativ choralar naf bermasa, 1-2 soat ichida operatsiya qilinadi. Logotip
• Kindik churrasi –qorin old devori rivojlanish defekti- ko`proq 
qizaloqlarda uchraydi. Uning xosil bo`lishiga ushbu soxadagi anatomik 
o`ziga xoslik sabab bo`ladi. 
• Kindik churrasi –qorin old devori rivojlanish defekti- ko`proq qizaloqlarda uchraydi. Uning xosil bo`lishiga ushbu soxadagi anatomik o`ziga xoslik sabab bo`ladi. Logotip
Kindik churralarida operatsiya kesmalari
1.
Sapejko usuli
2.
Lekser usuli
3.
Meyo usuli
Kindik churralarida operatsiya kesmalari 1. Sapejko usuli 2. Lekser usuli 3. Meyo usuli Logotip
• QORIN OLDI DEVORI MUSKULLARINING APLAZIYASI
•
• Bu og`ir rivojlanish nuqsoni birinchi bo`lib 1883 yilda ta’riflangan. 
Keyinchalik 1901 yildan bu Prune Belly sindromi (olxo`risimon qorin) 
deb atalib, embriogenez davrida kelib chiqqan obstruktiv uropatiyalar 
va o`kil bolalarda kriptorxizm bilan birga kechuvchi, qorin oldi devori 
muskullari aplaziyasi bilan ifodalangan edi. Bu sindrom asosan o`g`il 
bolalarda uchrab (95%), nasldan-naslga o`tmaydi. Kuzatishlardan 
ma’lum bo`lishicha, egizaklarning faqat bittasidagina qorin oldi devori 
muskullarining aplaziyasi aniqlangan. K.I.Welch (1969) shaxsiy 
kuzatishlari natijasida qorin muskullari aplaziyasi haqida ko`plab 
ma’lumotlar yiqqan. Nuqsonlar rivojlanishiga olib keluvchi sabablar 
haqida turlicha fikrlar mavjud. Qorin oldi devori nerv o`zaklari 
kurtaklanishining buzilishini birlamchi deb hisoblovchi mualliflar 
siydik yo`llari atoniyasi va dilatatsiyasini normal qorin ichki 
bosimining me’yordan chetlashishi deb tushuntiradilar.
• QORIN OLDI DEVORI MUSKULLARINING APLAZIYASI • • Bu og`ir rivojlanish nuqsoni birinchi bo`lib 1883 yilda ta’riflangan. Keyinchalik 1901 yildan bu Prune Belly sindromi (olxo`risimon qorin) deb atalib, embriogenez davrida kelib chiqqan obstruktiv uropatiyalar va o`kil bolalarda kriptorxizm bilan birga kechuvchi, qorin oldi devori muskullari aplaziyasi bilan ifodalangan edi. Bu sindrom asosan o`g`il bolalarda uchrab (95%), nasldan-naslga o`tmaydi. Kuzatishlardan ma’lum bo`lishicha, egizaklarning faqat bittasidagina qorin oldi devori muskullarining aplaziyasi aniqlangan. K.I.Welch (1969) shaxsiy kuzatishlari natijasida qorin muskullari aplaziyasi haqida ko`plab ma’lumotlar yiqqan. Nuqsonlar rivojlanishiga olib keluvchi sabablar haqida turlicha fikrlar mavjud. Qorin oldi devori nerv o`zaklari kurtaklanishining buzilishini birlamchi deb hisoblovchi mualliflar siydik yo`llari atoniyasi va dilatatsiyasini normal qorin ichki bosimining me’yordan chetlashishi deb tushuntiradilar. Logotip
Logotip
Logotip
Logotip
• Prune Belly sindromi tashxisini qo`yishda to`liq urologik tekshirish, 
ekskretor urografiya, sistografiya: ultratovush va radioizotop usullarini 
qo`llash kerak.
• K.Welch kasallanishning 5 ta darajasini aniqlagan.
• 1.  Siydik yo`llari dilatatsiyasi bo`lmagan qorin muskullari aplaziyasi.
• 2. Uretra obstruksiyasi bo`lmagan megavezika: buyrak jomlari 
displaziyasi, magaureter, qovuq-siydik nayi refleksi.
• 3. Megavezika, proksimal uretral stenoz bilan birga megaureter, siydik 
nayi displaziyasi va funksiyasining pasayishi.
• 4.  Megavezika, passiv qovuq-siydik nayi reflkjsi: uretero-gidronefroz, 
buyrak funksiyasining pasayishi.
• 5.  Megavezika, turli xil joylarda obstruksiya va stenozlar. 
• Prune Belly sindromi tashxisini qo`yishda to`liq urologik tekshirish, ekskretor urografiya, sistografiya: ultratovush va radioizotop usullarini qo`llash kerak. • K.Welch kasallanishning 5 ta darajasini aniqlagan. • 1. Siydik yo`llari dilatatsiyasi bo`lmagan qorin muskullari aplaziyasi. • 2. Uretra obstruksiyasi bo`lmagan megavezika: buyrak jomlari displaziyasi, magaureter, qovuq-siydik nayi refleksi. • 3. Megavezika, proksimal uretral stenoz bilan birga megaureter, siydik nayi displaziyasi va funksiyasining pasayishi. • 4. Megavezika, passiv qovuq-siydik nayi reflkjsi: uretero-gidronefroz, buyrak funksiyasining pasayishi. • 5. Megavezika, turli xil joylarda obstruksiya va stenozlar. Logotip
• Davosi. Qorin old devori plastikasining bir necha usullari mavjud. Ulardan biri 
burmalar hosil qilish, qorin devorining ichki yuzasiga choklar qo`yish yo`li bilan 
taxlash va ortiqcha terini olib tashlashga asoslangan.
• Boshqa usul cutis—subcubis bo`yicha to`qimalar dublikaturasini hosil qilishdir. 
Xanjarsimon o`sikdan to qovuq sohasigacha 2 ta yoysimon kesma o`tkaziladi: yon 
tomondagi ortiqcha teri olib tashlanadi va deepiteliylashgan markaziy laxtak 
ustidan tikib qo`yiladi. Uchinchi usul qorin devori dublikaturasini hosil qilishdan 
iborat. O`rta laparotomiyadan keyin teri mobilizatsiyalanadi, qorin devori 
yumshoq to`qimalarining bir tomoni ikkinchi tomonining ichki yuzasiga tikiladi, 
ortiqcha teri olib tashlanadi va jarohat chetlari tikiladi.
• Hozir mutaxassislar tashxisdan keyingi davrda bandaj taqib yurish o`rniga, 
qorinning qolgan muskullarini rivojlantirish uchun elektromiografiya nazorati 
ostida davolovchi badantarbiyani tavsiya etadilar. Bunday davolash yaxshi 
natijalarga olib keladi. R.Fudson (1977)ning ma’lumoti bo`yicha 7 nafar 
operatsiya qilingan bemorlardan 6 tasi uzog`i bilan 2-10 yil ichida sog`ayib 
ketgan.
• Prune Belly sindromining birinchi sababi bo`lmish uretra obstruksiyasining oldini 
olish megacistis ni prenatal davrda ultratovush usuli va amniotik bo`shliq orqali 
kateterizatsiya yo`li bilan siydik yo`llari dekompressiyasi yordamida aniqlashga 
asoslangan.
• Davosi. Qorin old devori plastikasining bir necha usullari mavjud. Ulardan biri burmalar hosil qilish, qorin devorining ichki yuzasiga choklar qo`yish yo`li bilan taxlash va ortiqcha terini olib tashlashga asoslangan. • Boshqa usul cutis—subcubis bo`yicha to`qimalar dublikaturasini hosil qilishdir. Xanjarsimon o`sikdan to qovuq sohasigacha 2 ta yoysimon kesma o`tkaziladi: yon tomondagi ortiqcha teri olib tashlanadi va deepiteliylashgan markaziy laxtak ustidan tikib qo`yiladi. Uchinchi usul qorin devori dublikaturasini hosil qilishdan iborat. O`rta laparotomiyadan keyin teri mobilizatsiyalanadi, qorin devori yumshoq to`qimalarining bir tomoni ikkinchi tomonining ichki yuzasiga tikiladi, ortiqcha teri olib tashlanadi va jarohat chetlari tikiladi. • Hozir mutaxassislar tashxisdan keyingi davrda bandaj taqib yurish o`rniga, qorinning qolgan muskullarini rivojlantirish uchun elektromiografiya nazorati ostida davolovchi badantarbiyani tavsiya etadilar. Bunday davolash yaxshi natijalarga olib keladi. R.Fudson (1977)ning ma’lumoti bo`yicha 7 nafar operatsiya qilingan bemorlardan 6 tasi uzog`i bilan 2-10 yil ichida sog`ayib ketgan. • Prune Belly sindromining birinchi sababi bo`lmish uretra obstruksiyasining oldini olish megacistis ni prenatal davrda ultratovush usuli va amniotik bo`shliq orqali kateterizatsiya yo`li bilan siydik yo`llari dekompressiyasi yordamida aniqlashga asoslangan. Logotip
EMBRIONAL    CHURRA
•
• Kindik tizimi churrasida qorin devorining kindik sohasidagi bitmagan 
yuzasidan qorin bo`shlig`i a’zolari bo`rtib chiqib, qorin parda va 
churra qoplama varaqlari hosil qilgan bo`shliqda joylashadi. Statistik 
ma’lumotlar bo`yicha har 3000-10000 nafar chaqaloqlarning bittasida 
omfalotsele kuzatilib, ularning ko`pchiligini o`g`il bolalar tashkil 
etadi.
• Kindik tizimi churrasi ko`proq chala tug`ilgan chaqaloqlarda uchraydi 
hamda me’da-ichak tizimi, siydik-tanosil a’zolari tug`ma norasoliklari, 
shuningdek, yurak nuqsonlari bilan birgaliqda kuzatiladi.
EMBRIONAL CHURRA • • Kindik tizimi churrasida qorin devorining kindik sohasidagi bitmagan yuzasidan qorin bo`shlig`i a’zolari bo`rtib chiqib, qorin parda va churra qoplama varaqlari hosil qilgan bo`shliqda joylashadi. Statistik ma’lumotlar bo`yicha har 3000-10000 nafar chaqaloqlarning bittasida omfalotsele kuzatilib, ularning ko`pchiligini o`g`il bolalar tashkil etadi. • Kindik tizimi churrasi ko`proq chala tug`ilgan chaqaloqlarda uchraydi hamda me’da-ichak tizimi, siydik-tanosil a’zolari tug`ma norasoliklari, shuningdek, yurak nuqsonlari bilan birgaliqda kuzatiladi. Logotip
Logotip
• Klinikasi. Klinik manzara asoratning bor yoki yo`kligi hamda boshqa a’zo va tuzilmalarning 
tug`ma nuqsonlari bilan uchrashiga bog`liq.
• Asoratsiz kindik tizimi churrasida qorin devorining kindik sohasida teri qoplamiga ega 
bo`lmagan turli o`lchamdagi nozik, shilliq, namlangan yaltiroq churra qoplami varaqlari 
bilan o`ralgan sharsimon yoki qo`ziqorin shaklidagi, qorin bo`shlig`i a’zolaridan tashkil 
topgan churra ko`zga tashlanadi. Churraning yuqori qismida uning varaqlari bilan tutashib 
ketgan kesilgan kindik qoddig`ining qismi va kindik venasi ko`rinsa, uning pastki qismida 
esa juft joylashgan kindik arteriyalari ko`rinadi. Ingichka yaltiroq sohalarda churra qopidagi 
a’zolarni aniqlash mumkin. Ayrim joylarda qoplam varaqgaarining qalinligi 1 sm ga teng 
keladi. Churraning darvoza sohasida churra qoplami varaklari 2—3 mm qalinlikdagi pushti 
rangdagi aylanma halqa orqali teriga tutashib ketadi. Omfalotsele bilan tug`ilgan 
chaqaloklarda dastlabki daqiqalardan boshlab churra qoplama varaklari kuzatilib, infeksiya 
tushishining oldini olish va uning yorilib ketmasligini ta’minlash kerak. Buning uchun churra 
satqi furatsillin bilan namlangan steril dokalar bilan o`raladi va tez-tez almashtirib turiladi. 
Vaqg o`tishi bilan churra qoplama varaqlari o`z yaltiroqligini yo`qotib, xiralasha boshlaydi 
va fibrin bilan qoplanadi.
• Klinikasi. Klinik manzara asoratning bor yoki yo`kligi hamda boshqa a’zo va tuzilmalarning tug`ma nuqsonlari bilan uchrashiga bog`liq. • Asoratsiz kindik tizimi churrasida qorin devorining kindik sohasida teri qoplamiga ega bo`lmagan turli o`lchamdagi nozik, shilliq, namlangan yaltiroq churra qoplami varaqlari bilan o`ralgan sharsimon yoki qo`ziqorin shaklidagi, qorin bo`shlig`i a’zolaridan tashkil topgan churra ko`zga tashlanadi. Churraning yuqori qismida uning varaqlari bilan tutashib ketgan kesilgan kindik qoddig`ining qismi va kindik venasi ko`rinsa, uning pastki qismida esa juft joylashgan kindik arteriyalari ko`rinadi. Ingichka yaltiroq sohalarda churra qopidagi a’zolarni aniqlash mumkin. Ayrim joylarda qoplam varaqgaarining qalinligi 1 sm ga teng keladi. Churraning darvoza sohasida churra qoplami varaklari 2—3 mm qalinlikdagi pushti rangdagi aylanma halqa orqali teriga tutashib ketadi. Omfalotsele bilan tug`ilgan chaqaloklarda dastlabki daqiqalardan boshlab churra qoplama varaklari kuzatilib, infeksiya tushishining oldini olish va uning yorilib ketmasligini ta’minlash kerak. Buning uchun churra satqi furatsillin bilan namlangan steril dokalar bilan o`raladi va tez-tez almashtirib turiladi. Vaqg o`tishi bilan churra qoplama varaqlari o`z yaltiroqligini yo`qotib, xiralasha boshlaydi va fibrin bilan qoplanadi. Logotip
Logotip
• Davosi. Kindik tizimi churrasi bilan tug`ilgan chaqaloklar tug`ilgandan 
keyingi dastlabki soatlarda xirurgik bo`limlarga o`tkazilishi kerak. Tegishli 
muolaja turi (konservativ yoki operativ) bemorlarning umumiy ahvoli, 
boshqa tug`ma nuqsonlar va kasalliklar mavjudligi, churra o`lchami, 
asoratlar turiga bog`liq.
• Konservativ davolash usuli katta o`lchamli churrasi bo`lgan chala tug`ilgan 
chaqaloqlarda, yurak nuqsonlari bor bemorlarda, tug`ilishida bosh va orqa 
miyasi og`ir shikastlangan bolalarda, churra qoplama varaklariga infeksiya 
tushganda o`tkaziladi. Churra qoplama varaqlariga 70%li spirt, 2%li yod 
eritmasi yoki kaliy permanganatning kuchli to`yingan eritmasi bilan 2—3 
marta ishlov beriladi, steril doka bilan o`rab qo`yiladi. Churra qoplami 
yuzasida qobiq paydo bo`lguncha bu muolaja har kuni 5—6 marta 
qaytariladi. Qobiq parda paydo bo`lgach asta-sekinlik bilan siquvchi 
bog`lam qo`yish orqali qorin bo`shlig`idagi bosim orttirilib borilishi 
hisobiga qorin bo`shlig`i o`lchami kengaya boshlaydi. Konservativ mahalliy 
davolash antibiotiklar, qon va qon o`rnini bosuvchi hamda intoksikatsiyani 
kamaytiruvchi dori-darmonlar bilan birgalikda olib boriladi.
• Davosi. Kindik tizimi churrasi bilan tug`ilgan chaqaloklar tug`ilgandan keyingi dastlabki soatlarda xirurgik bo`limlarga o`tkazilishi kerak. Tegishli muolaja turi (konservativ yoki operativ) bemorlarning umumiy ahvoli, boshqa tug`ma nuqsonlar va kasalliklar mavjudligi, churra o`lchami, asoratlar turiga bog`liq. • Konservativ davolash usuli katta o`lchamli churrasi bo`lgan chala tug`ilgan chaqaloqlarda, yurak nuqsonlari bor bemorlarda, tug`ilishida bosh va orqa miyasi og`ir shikastlangan bolalarda, churra qoplama varaklariga infeksiya tushganda o`tkaziladi. Churra qoplama varaqlariga 70%li spirt, 2%li yod eritmasi yoki kaliy permanganatning kuchli to`yingan eritmasi bilan 2—3 marta ishlov beriladi, steril doka bilan o`rab qo`yiladi. Churra qoplami yuzasida qobiq paydo bo`lguncha bu muolaja har kuni 5—6 marta qaytariladi. Qobiq parda paydo bo`lgach asta-sekinlik bilan siquvchi bog`lam qo`yish orqali qorin bo`shlig`idagi bosim orttirilib borilishi hisobiga qorin bo`shlig`i o`lchami kengaya boshlaydi. Konservativ mahalliy davolash antibiotiklar, qon va qon o`rnini bosuvchi hamda intoksikatsiyani kamaytiruvchi dori-darmonlar bilan birgalikda olib boriladi. Logotip
• Operativ muolaja usullari (radikal, plastik, Gross—Shuster bosqichli 
usuli)ni to`g`ri tanlash yakuniy natijaga erishishda katta ahamiyat kasb 
etadi.
• Operativ muolajaning radikal usuli qorin bo`shlig`i yetarli darajada 
rivojlangan kichik va o`rta o`lchamdagi churralari bo`lgan chaqaloqlarda 
qo`llanadi.
• Churra qoplam varaklariga, churra atrofi terisiga 2% li yod bilan ishlov 
beriladi. Amniotik qavatning o`tish sohasidan teri tomonga 2—3 mm 
qoldirib aylanma ravishda teri kesib chiqiladi va churra qoplamasi 
yopishgan ichaklar ajratilgach, u olib tashlanadi. Ikki arteriya va venadan 
tashkil topgan kindik qon tomirlari alohida-alohida boklanib, ortiqchasi 
kesiladi. Ayrim hollarda aponevrozning pastki qismida joylashgan uraxusni 
ham bog`lab kesishga to`g`ri keladi. Qorinning to`g`ri mushaklari va 
mushak aponevrozi churra darvozasi sohasida ikki tomondan qorin 
pardadan ajratiladi. Qorin parda kesib ochiladi, unda saklangan a’zolar 
birin-ketin qorin bo`shlig`iga joylanadi, qorin pardaning ortiqcha qismi 
kesilgach ketgut bilan tikiladi. Qorin to`g`ri mushagi aponevrozining orqa 
qanoti, mushakning o`zi va aponevrozning oldingi devori tikiladi. Teri osti 
yog` qavati va teri qavatma-qavat choklanadi.
• Operativ muolaja usullari (radikal, plastik, Gross—Shuster bosqichli usuli)ni to`g`ri tanlash yakuniy natijaga erishishda katta ahamiyat kasb etadi. • Operativ muolajaning radikal usuli qorin bo`shlig`i yetarli darajada rivojlangan kichik va o`rta o`lchamdagi churralari bo`lgan chaqaloqlarda qo`llanadi. • Churra qoplam varaklariga, churra atrofi terisiga 2% li yod bilan ishlov beriladi. Amniotik qavatning o`tish sohasidan teri tomonga 2—3 mm qoldirib aylanma ravishda teri kesib chiqiladi va churra qoplamasi yopishgan ichaklar ajratilgach, u olib tashlanadi. Ikki arteriya va venadan tashkil topgan kindik qon tomirlari alohida-alohida boklanib, ortiqchasi kesiladi. Ayrim hollarda aponevrozning pastki qismida joylashgan uraxusni ham bog`lab kesishga to`g`ri keladi. Qorinning to`g`ri mushaklari va mushak aponevrozi churra darvozasi sohasida ikki tomondan qorin pardadan ajratiladi. Qorin parda kesib ochiladi, unda saklangan a’zolar birin-ketin qorin bo`shlig`iga joylanadi, qorin pardaning ortiqcha qismi kesilgach ketgut bilan tikiladi. Qorin to`g`ri mushagi aponevrozining orqa qanoti, mushakning o`zi va aponevrozning oldingi devori tikiladi. Teri osti yog` qavati va teri qavatma-qavat choklanadi. Logotip
GASTROSHIZIS
• Gastroshizisda — embrional davr va organogenezning so`nggi davrlarida 
yuzaga keluvchi qorin old devorining cho`ziq o`ng paramedial sohasidagi 
nuqson orqali chiqqan me’da, ichak, qovuq va ichki jinsiy a’zolarning qorin 
bo`shlig`idan tashqari joylashuvi kuzatiladi. Gastroshizisda omfalotseledan 
farqli o`laroq, a’zolarni o`rab turuvchi parda, shuningdek, churra varaqlari 
bo`lmaydi, yuqorida qayd qilinganidek, qorin devoridagi nuqson aynan 
kindik sohasining markaziy qismiga to`g`ri kelmaydi, aksariyat ko`p 
hollarda «kalta ichak» sindromi kuzatiladi.
• Gastroshizis kindik tizimi churrasiga nisbatan kamroq uchrab, tug`ilgan 
5000-6000 nafar chaqaloqning bittasida kuzatiladi. Ushbu tug`ma nuqson 
asosan chala tug`ilgan chaqaloqlarda, ko`proq boshqa a’zo va 
tuzilmalarning tug`ma nuqsonlari bilan birga uchraydi. Buning asos iy 
sababi—gastroshizis, turli salbiy teratogen omillar tufayli yuzaga keladigan 
bu tug`ma norasolik, organogenezning ancha so`nggi bosqichlarida paydo 
bo`ladi.
GASTROSHIZIS • Gastroshizisda — embrional davr va organogenezning so`nggi davrlarida yuzaga keluvchi qorin old devorining cho`ziq o`ng paramedial sohasidagi nuqson orqali chiqqan me’da, ichak, qovuq va ichki jinsiy a’zolarning qorin bo`shlig`idan tashqari joylashuvi kuzatiladi. Gastroshizisda omfalotseledan farqli o`laroq, a’zolarni o`rab turuvchi parda, shuningdek, churra varaqlari bo`lmaydi, yuqorida qayd qilinganidek, qorin devoridagi nuqson aynan kindik sohasining markaziy qismiga to`g`ri kelmaydi, aksariyat ko`p hollarda «kalta ichak» sindromi kuzatiladi. • Gastroshizis kindik tizimi churrasiga nisbatan kamroq uchrab, tug`ilgan 5000-6000 nafar chaqaloqning bittasida kuzatiladi. Ushbu tug`ma nuqson asosan chala tug`ilgan chaqaloqlarda, ko`proq boshqa a’zo va tuzilmalarning tug`ma nuqsonlari bilan birga uchraydi. Buning asos iy sababi—gastroshizis, turli salbiy teratogen omillar tufayli yuzaga keladigan bu tug`ma norasolik, organogenezning ancha so`nggi bosqichlarida paydo bo`ladi. Logotip
Logotip
Logotip
• Davosi. faqat operatsiya muolajasi orqali amalga oshiriladi. 
Operatsiyadan oldingi o`tkaziladigan maxsus qisqa tayyorgarlikdan 
keyin (bolani isitish, infeksiyaga qarshi antibiotiklar qo`llash, 
dezintoksikatsiya va suv-elektrolitlar almashinuvidagi 
nomutanosiblikni kamaytirish) eventratsiyaga uchragan ichki 
a’zolarning sathi antiseptik moddalar bilan yuvilgach, qorin 
devorining nuqsoni mahalliy to`qimalar hisobiga va kerak bo`lganda 
sintetik allotransplantatlar bilan tiklanadi.
• Ilm-fan taraqqiyoti zamonaviy ultratovush diagnostika vositalari 
yordamida gastroshizisni bola tug`ilgandan keyin emas, hatto 
embronal rivojlanish davrining 8—10 haftalarida ham aniqlash 
imkonini berdi.
•
• Davosi. faqat operatsiya muolajasi orqali amalga oshiriladi. Operatsiyadan oldingi o`tkaziladigan maxsus qisqa tayyorgarlikdan keyin (bolani isitish, infeksiyaga qarshi antibiotiklar qo`llash, dezintoksikatsiya va suv-elektrolitlar almashinuvidagi nomutanosiblikni kamaytirish) eventratsiyaga uchragan ichki a’zolarning sathi antiseptik moddalar bilan yuvilgach, qorin devorining nuqsoni mahalliy to`qimalar hisobiga va kerak bo`lganda sintetik allotransplantatlar bilan tiklanadi. • Ilm-fan taraqqiyoti zamonaviy ultratovush diagnostika vositalari yordamida gastroshizisni bola tug`ilgandan keyin emas, hatto embronal rivojlanish davrining 8—10 haftalarida ham aniqlash imkonini berdi. • Logotip
Moyaklar anomaliyalari.
• Moyaklar  anomaliyasi  bilan    1,5–5%  ga  yaqin  bolalar  tug`iladi.  Bunda 
moyaklar anomaliyalarining soni, tuzilishi va joylashishi farq qilinadi.Soni 
anomaliyasiga anorxizm monorxizm, va poliorxizm kiradi. 
• Anorxizm Bu anomaliya ikkala moyakning tug`ma yo`q bo`lishidan iborat, u 
gipogonadizm  va  yevnuxoidizm  bilan    kuzatiladi.  Bir  vaqtning  o`zida  moyak 
ortiqlari  va  urug`  chiqarish  yo`llari  rivojlanmasligi  yoki  yo`q  bo`lishi 
mumkin,  bu  angiografik  va  ultratovush  tekshirish  usullari  bilan tasdiqlanadi.
• Davolash. O`rnini bosadigan gormonal terapiya o`tkaziladi.
• Monorxizm Bu anomaliya bitta moyakning tug`ma yo`q bo`lishidan iborat. 
Tashxis  ultratovush  va  angiografik  tekshirishlarga  asoslanib  quyiladi  va 
operatsiya  vaqtida  qov  kanali  tekshirilib  laparotomiya  qilinganda tasdiqlanadi.  
Kontralateral  moyakning  funksiyasi  saqlanganda,  ikkinchi 
• moyakning yo`qligi bola tug`dirish funksiyasiga salbiy ta’sir ko`rsatmaydi.
• Poliorxizm Bunday  rivojlanish  anomaliyasida  moyaklar  uchta  yoki  ko`p 
bo`ladi  (bu  juda  kam  uchraydi).  Qo`shimcha  moyak,  odatda,  rivojlanmagan, 
ko`pincha  asosiy  moyakka  yaqin,  kamroq  chanoqning  boshqa  bo`limida  
joylashib, uning ortig`i va urug` chiquvchi yo`li bo`lishi mumkin.
Moyaklar anomaliyalari. • Moyaklar anomaliyasi bilan 1,5–5% ga yaqin bolalar tug`iladi. Bunda moyaklar anomaliyalarining soni, tuzilishi va joylashishi farq qilinadi.Soni anomaliyasiga anorxizm monorxizm, va poliorxizm kiradi. • Anorxizm Bu anomaliya ikkala moyakning tug`ma yo`q bo`lishidan iborat, u gipogonadizm va yevnuxoidizm bilan kuzatiladi. Bir vaqtning o`zida moyak ortiqlari va urug` chiqarish yo`llari rivojlanmasligi yoki yo`q bo`lishi mumkin, bu angiografik va ultratovush tekshirish usullari bilan tasdiqlanadi. • Davolash. O`rnini bosadigan gormonal terapiya o`tkaziladi. • Monorxizm Bu anomaliya bitta moyakning tug`ma yo`q bo`lishidan iborat. Tashxis ultratovush va angiografik tekshirishlarga asoslanib quyiladi va operatsiya vaqtida qov kanali tekshirilib laparotomiya qilinganda tasdiqlanadi. Kontralateral moyakning funksiyasi saqlanganda, ikkinchi • moyakning yo`qligi bola tug`dirish funksiyasiga salbiy ta’sir ko`rsatmaydi. • Poliorxizm Bunday rivojlanish anomaliyasida moyaklar uchta yoki ko`p bo`ladi (bu juda kam uchraydi). Qo`shimcha moyak, odatda, rivojlanmagan, ko`pincha asosiy moyakka yaqin, kamroq chanoqning boshqa bo`limida joylashib, uning ortig`i va urug` chiquvchi yo`li bo`lishi mumkin. Logotip
QORIN PARDASI VAGINAL O`SIG`I
BEKILISH ANOMALIYALARI
• Vaginal о simtasining obliteratsiyalanmaganligi bu nuqsonning asosiy 
sababchisidir. Agar vaginal o ‘simtasining terminal qismi obliteratsiya 
bo‘lmay qolsa, gidrosele - istisqo kelib chiqadi. Proksimal qismining 
bekilib ketmasligidan esa urug‘ tizimchasining yuqori qismida suyuqlik 
to‘planishi funikosele yoki urug‘ tizimchasi istisqosi deb aytiladi. Agar 
obliteratsiya urug‘don va urug ‘tizimchasining bor bo‘yicha ro‘y 
bermagan bo‘lsa, bunday holat qorin bo‘shlig‘i bilan bog‘langan, ya’ni 
tutashgan bo‘ladi. Bu tutashgan urug‘don istisqosi yoki 
gidrofimikulosele deb ataladi. 
QORIN PARDASI VAGINAL O`SIG`I BEKILISH ANOMALIYALARI • Vaginal о simtasining obliteratsiyalanmaganligi bu nuqsonning asosiy sababchisidir. Agar vaginal o ‘simtasining terminal qismi obliteratsiya bo‘lmay qolsa, gidrosele - istisqo kelib chiqadi. Proksimal qismining bekilib ketmasligidan esa urug‘ tizimchasining yuqori qismida suyuqlik to‘planishi funikosele yoki urug‘ tizimchasi istisqosi deb aytiladi. Agar obliteratsiya urug‘don va urug ‘tizimchasining bor bo‘yicha ro‘y bermagan bo‘lsa, bunday holat qorin bo‘shlig‘i bilan bog‘langan, ya’ni tutashgan bo‘ladi. Bu tutashgan urug‘don istisqosi yoki gidrofimikulosele deb ataladi. Logotip
Logotip
Logotip
• K l i n i k a s i . Gidrosele bir tomonlama bo‘lsa, yorg‘oqning shu
tarafi kattalashadi. U oval shaklda kattalashgan bo‘lib, yuzasi silliq 
bo‘ladi. Yorg‘oq terisi taranglashtirilib qaralsa, hosilaning biroz
ko‘kimtir rangga ega ekanligi ko‘rinadi. Gidroselening pastki qutbida
urug‘donni paypaslash mumkin 
• K l i n i k a s i . Gidrosele bir tomonlama bo‘lsa, yorg‘oqning shu tarafi kattalashadi. U oval shaklda kattalashgan bo‘lib, yuzasi silliq bo‘ladi. Yorg‘oq terisi taranglashtirilib qaralsa, hosilaning biroz ko‘kimtir rangga ega ekanligi ko‘rinadi. Gidroselening pastki qutbida urug‘donni paypaslash mumkin Logotip
Logotip
• D a v o l a s h . Jarrohlik yo‘li bilan davolanadi. Operatsiya bemor
3 yoshdan oshgandan so‘ng olib boriladi. Tutashmagan gidroseleda
Vinkelman usulidagi operatsiya qilinadi. Bunda urug‘don qin
o’simtasi pardasini kesib, pardani urug‘don atrofidan ajratgan holda
ag dariladi va choklanadi. Funikuloseleda esa kistani atrof to'qimadan
ajratib, kesib olib tashlanadi. Tutashgan gidrotseleda Ross operatsiyasi 
bajariladi. Nukka kistasi - qiz bolalarda chov kanaliga bachadon
boylami tutashgan, agar shu yerda qorin parda qismi suyuqlik bilan
chiqsa, u Nukki kistasi deyiladi. Klinikasi, diagnostikasi, davolash
prinsiplari urug‘ yo‘li kistasidan deyarli farq qilmaydi. 
• D a v o l a s h . Jarrohlik yo‘li bilan davolanadi. Operatsiya bemor 3 yoshdan oshgandan so‘ng olib boriladi. Tutashmagan gidroseleda Vinkelman usulidagi operatsiya qilinadi. Bunda urug‘don qin o’simtasi pardasini kesib, pardani urug‘don atrofidan ajratgan holda ag dariladi va choklanadi. Funikuloseleda esa kistani atrof to'qimadan ajratib, kesib olib tashlanadi. Tutashgan gidrotseleda Ross operatsiyasi bajariladi. Nukka kistasi - qiz bolalarda chov kanaliga bachadon boylami tutashgan, agar shu yerda qorin parda qismi suyuqlik bilan chiqsa, u Nukki kistasi deyiladi. Klinikasi, diagnostikasi, davolash prinsiplari urug‘ yo‘li kistasidan deyarli farq qilmaydi. Logotip
Logotip
Logotip
Logotip
Moyaklar anomaliyalari.
• Moyaklar  anomaliyasi  bilan    1,5–5%  ga  yaqin  bolalar  tug`iladi.  Bunda 
moyaklar anomaliyalarining soni, tuzilishi va joylashishi farq qilinadi.Soni 
anomaliyasiga anorxizm monorxizm, va poliorxizm kiradi. 
• Anorxizm Bu anomaliya ikkala moyakning tug`ma yo`q bo`lishidan iborat, u 
gipogonadizm  va  yevnuxoidizm  bilan    kuzatiladi.  Bir  vaqtning  o`zida  moyak 
ortiqlari  va  urug`  chiqarish  yo`llari  rivojlanmasligi  yoki  yo`q  bo`lishi 
mumkin,  bu  angiografik  va  ultratovush  tekshirish  usullari  bilan tasdiqlanadi.
• Davolash. O`rnini bosadigan gormonal terapiya o`tkaziladi.
• Monorxizm Bu anomaliya bitta moyakning tug`ma yo`q bo`lishidan iborat. 
Tashxis  ultratovush  va  angiografik  tekshirishlarga  asoslanib  quyiladi  va 
operatsiya  vaqtida  qov  kanali  tekshirilib  laparotomiya  qilinganda tasdiqlanadi.  
Kontralateral  moyakning  funksiyasi  saqlanganda,  ikkinchi 
• moyakning yo`qligi bola tug`dirish funksiyasiga salbiy ta’sir ko`rsatmaydi.
• Poliorxizm Bunday  rivojlanish  anomaliyasida  moyaklar  uchta  yoki  ko`p 
bo`ladi  (bu  juda  kam  uchraydi).  Qo`shimcha  moyak,  odatda,  rivojlanmagan, 
ko`pincha  asosiy  moyakka  yaqin,  kamroq  chanoqning  boshqa  bo`limida  
joylashib, uning ortig`i va urug` chiquvchi yo`li bo`lishi mumkin.
Moyaklar anomaliyalari. • Moyaklar anomaliyasi bilan 1,5–5% ga yaqin bolalar tug`iladi. Bunda moyaklar anomaliyalarining soni, tuzilishi va joylashishi farq qilinadi.Soni anomaliyasiga anorxizm monorxizm, va poliorxizm kiradi. • Anorxizm Bu anomaliya ikkala moyakning tug`ma yo`q bo`lishidan iborat, u gipogonadizm va yevnuxoidizm bilan kuzatiladi. Bir vaqtning o`zida moyak ortiqlari va urug` chiqarish yo`llari rivojlanmasligi yoki yo`q bo`lishi mumkin, bu angiografik va ultratovush tekshirish usullari bilan tasdiqlanadi. • Davolash. O`rnini bosadigan gormonal terapiya o`tkaziladi. • Monorxizm Bu anomaliya bitta moyakning tug`ma yo`q bo`lishidan iborat. Tashxis ultratovush va angiografik tekshirishlarga asoslanib quyiladi va operatsiya vaqtida qov kanali tekshirilib laparotomiya qilinganda tasdiqlanadi. Kontralateral moyakning funksiyasi saqlanganda, ikkinchi • moyakning yo`qligi bola tug`dirish funksiyasiga salbiy ta’sir ko`rsatmaydi. • Poliorxizm Bunday rivojlanish anomaliyasida moyaklar uchta yoki ko`p bo`ladi (bu juda kam uchraydi). Qo`shimcha moyak, odatda, rivojlanmagan, ko`pincha asosiy moyakka yaqin, kamroq chanoqning boshqa bo`limida joylashib, uning ortig`i va urug` chiquvchi yo`li bo`lishi mumkin. Logotip
Logotip
• Davolash. Poliorxizmda  davolash  uning  xavfli  o`sma  rivojlanishiga  
moyilligi  yuqori  bo`lganligi  sababli  qo`shimcha  moyakni  olib  
tashlashdan iborat.
• Davolash. Poliorxizmda davolash uning xavfli o`sma rivojlanishiga moyilligi yuqori bo`lganligi sababli qo`shimcha moyakni olib tashlashdan iborat. Logotip
Moyak gipoplaziyasi.
• Bu kasallik tuzilish anomaliyasiga kiradi. Bir va ikki  tomonlama  
gipoplaziya  uchraydi.  Bolalarda  gipoplaziyalangan  moyakning 
kattaligi  5–8  mm  atrofida  o`zgarib  turadi.  Moyaklarning  ikki  
tomonlama gipoplaziyasi  ko`pchilik bemorlarda gipogonadizm bilan 
kuzatiladi. Doimiy gormonal terapiya tavsiya etiladi. Moyaklarning  
joylashish  anomaliyasi  eng  ko`p  uchraydi.  Bunga kriptorxizm va 
moyak ektopiyasi kiradi.
Moyak gipoplaziyasi. • Bu kasallik tuzilish anomaliyasiga kiradi. Bir va ikki tomonlama gipoplaziya uchraydi. Bolalarda gipoplaziyalangan moyakning kattaligi 5–8 mm atrofida o`zgarib turadi. Moyaklarning ikki tomonlama gipoplaziyasi ko`pchilik bemorlarda gipogonadizm bilan kuzatiladi. Doimiy gormonal terapiya tavsiya etiladi. Moyaklarning joylashish anomaliyasi eng ko`p uchraydi. Bunga kriptorxizm va moyak ektopiyasi kiradi. Logotip
Logotip
Kriptorxizm
• . Kriptorxizm yunon so`zidan olingan bo`lib, yashiringan urug`don degan ma’noni 
anglatadi. Bu kasallikda bir yoki ikkala urug`don antenatal davrda yorg`oqqa 
tushmay, qorin bo`shlig`i yoki chov kanalida tutilib qoladi. Ko`proq urug`donning 
chov kanalida tutilib qolish hollari uchraydi. Kriptorxizmning quyidagi turlari farq 
qilinadi: 1) bel sohasi kriptorxizmi; 2) qorin sohasi kriptorxizmi; 3) chov kanali 
kriptorxizmi; 4) chov krip-torxizmi (55-rasm).
• Etiopatogenezi. Bu nuqsonning kelib chiqishi to`g`risida ko`pgina nazariyalar 
mavjud. Ularning orasida ko`pchilik tomonidan tan olingani quyidagilardir: 
• Mexanik nazariya. Urug`donning ushlanib qolishi uning rivojlanishidagi jarayon 
va atrof to`qimalar bilan bo`lgan o`zaro aloqaning buzilishiga bokliq. Uning 
yorg`oqqa tushish yo`li chandiqlar bilan bekilib qolishi mumkin.
• 2. Endokrin nazariya. Bu nazariyaga binoan, gipofiz stimulyatsiyasiga 
urug`donlar to`g`ri javob bera olmaydi. 
• 3. Genetik nazariya. Ayrim olimlar tomonidan genetik omillarning 
kriptorxizmning kelib chiqishidagi ahamiyati tan olingan. Yuqoridagilardan kelib 
chiqib shuni aytish mumkinki, kriptorxizm polietiologik xususiyatga ega.
Kriptorxizm • . Kriptorxizm yunon so`zidan olingan bo`lib, yashiringan urug`don degan ma’noni anglatadi. Bu kasallikda bir yoki ikkala urug`don antenatal davrda yorg`oqqa tushmay, qorin bo`shlig`i yoki chov kanalida tutilib qoladi. Ko`proq urug`donning chov kanalida tutilib qolish hollari uchraydi. Kriptorxizmning quyidagi turlari farq qilinadi: 1) bel sohasi kriptorxizmi; 2) qorin sohasi kriptorxizmi; 3) chov kanali kriptorxizmi; 4) chov krip-torxizmi (55-rasm). • Etiopatogenezi. Bu nuqsonning kelib chiqishi to`g`risida ko`pgina nazariyalar mavjud. Ularning orasida ko`pchilik tomonidan tan olingani quyidagilardir: • Mexanik nazariya. Urug`donning ushlanib qolishi uning rivojlanishidagi jarayon va atrof to`qimalar bilan bo`lgan o`zaro aloqaning buzilishiga bokliq. Uning yorg`oqqa tushish yo`li chandiqlar bilan bekilib qolishi mumkin. • 2. Endokrin nazariya. Bu nazariyaga binoan, gipofiz stimulyatsiyasiga urug`donlar to`g`ri javob bera olmaydi. • 3. Genetik nazariya. Ayrim olimlar tomonidan genetik omillarning kriptorxizmning kelib chiqishidagi ahamiyati tan olingan. Yuqoridagilardan kelib chiqib shuni aytish mumkinki, kriptorxizm polietiologik xususiyatga ega. Logotip
Logotip
Logotip
Logotip
• Klinikasi. Bir va ikki tomonlama kriptorxizm farq qilinadi. Bir 
tomonlama kriptorxizmda tegishli tomonning yorg`og`i yetarli 
ravishda rivojlanmagan va uning ichida uruvdon qo`lga unnamaydi. 
Ikki tomonlama kriptorxizmda esa yorg`oqning ikki tarafi ham 
rivojlanmagan. Urug`don (urug`donlar) chov kanalida yoki chov 
kanali tashqi teshigi to`g`risida qo`lga unnashi mumkin. Agar 
urug`donlar qorin sohasida joylashgan bo`lsa, palpatsiyada umuman 
hech narsa sezilmaydi. Chov kanalida joylashgan urug`don kam-
harakat bo`lib, ozgina og`rishi mumkin bo`lgan hosila tariqasida 
qo`lga unnaydi. 5—10 foiz bemorlarda kriptorxizm bilan birga 
endokrin funksiya ham izdan chiqadi.
• Bu ayniqsa ikki tomonlama kriptorxizmda ko`proq kuzatiladi. 25 foiz 
bemorlarda esa chov churrasi uchraydi.
• Klinikasi. Bir va ikki tomonlama kriptorxizm farq qilinadi. Bir tomonlama kriptorxizmda tegishli tomonning yorg`og`i yetarli ravishda rivojlanmagan va uning ichida uruvdon qo`lga unnamaydi. Ikki tomonlama kriptorxizmda esa yorg`oqning ikki tarafi ham rivojlanmagan. Urug`don (urug`donlar) chov kanalida yoki chov kanali tashqi teshigi to`g`risida qo`lga unnashi mumkin. Agar urug`donlar qorin sohasida joylashgan bo`lsa, palpatsiyada umuman hech narsa sezilmaydi. Chov kanalida joylashgan urug`don kam- harakat bo`lib, ozgina og`rishi mumkin bo`lgan hosila tariqasida qo`lga unnaydi. 5—10 foiz bemorlarda kriptorxizm bilan birga endokrin funksiya ham izdan chiqadi. • Bu ayniqsa ikki tomonlama kriptorxizmda ko`proq kuzatiladi. 25 foiz bemorlarda esa chov churrasi uchraydi. Logotip
Logotip
• Davosi. Kriptorxizm patogenezining endokrin nazariyasi tarafdorlari 
bu xastalikni ilk bor konservativ usul—gormonlar yordamida davolash 
lozim, deb aytadilar. Ammo ko`pchilik klinitsistlar har bir bemorga 
xususiy yondoshish lozimligini uqtiradilar. Umuman, kriptorxizmning 
ikki tomonlama bo`lishi, bir tomonlama bo`lgan holda ham endokrin 
buzilishlar bilan birgalikda uchrashi gormonal terapiya uchun 
ko`rsatma hisoblanadi. Bunday hollarda bemorlarga gonadotropin 
xoriogeninni 10 yoshgacha bo`lgan bolalarga 500-1000 DB (doza 
birligi), 10 yoshdan kattalarga esa 1500 DB da, haftada ikki marta va 
bir oy davomida buyuriladi. Bu davolashdan ijobiy natija olinsa, 
muolaja kursi 3 oydan keyin yana takrorlanadi. Agar ijobiy o`zgarish 
bo`lmasa, operatsiya qilish lozim.
• Davosi. Kriptorxizm patogenezining endokrin nazariyasi tarafdorlari bu xastalikni ilk bor konservativ usul—gormonlar yordamida davolash lozim, deb aytadilar. Ammo ko`pchilik klinitsistlar har bir bemorga xususiy yondoshish lozimligini uqtiradilar. Umuman, kriptorxizmning ikki tomonlama bo`lishi, bir tomonlama bo`lgan holda ham endokrin buzilishlar bilan birgalikda uchrashi gormonal terapiya uchun ko`rsatma hisoblanadi. Bunday hollarda bemorlarga gonadotropin xoriogeninni 10 yoshgacha bo`lgan bolalarga 500-1000 DB (doza birligi), 10 yoshdan kattalarga esa 1500 DB da, haftada ikki marta va bir oy davomida buyuriladi. Bu davolashdan ijobiy natija olinsa, muolaja kursi 3 oydan keyin yana takrorlanadi. Agar ijobiy o`zgarish bo`lmasa, operatsiya qilish lozim. Logotip