6-sinf tarixi
Mavzu:
Qullar va gladiatorlar
Dars shiori va kun hikmati
Kun hikmati
“Bilmaganni so’rab o’rgangan
olim,orlanib so’ramagan o’ziga zolim”
Darsning maqsadi
Rimda qullarda
mehnatdan
manfaatdorlik hissi
mutloqo bo’lmagan.
Savalash va qattiqqo’l
muomila bilan ularni
yahshi ishlashga,
ho’jalik mollari va
mehnat qurollarini
asrashga undashning
ham iloji yo’q edi.
Zafarli yurishlar natijasida
Rim imperiyasida qullar
soni nihoyatda ko’payib
ketdi. Rimliklar ulardan
ho’jalik yo’llarida
foydalanishni yo’lga qo’ya
olmaganlar. Badavlat
shaxslarning bo’sh vaqtlari
ko’p bo’lgan yani ishlarning
barini qullar bajarganlar.
Rim suvoriylari
Mayda yer ijarachilari kolonlar deb
atalgan.Yerdan foydalanganlik
uchun ular yer egasiga o’zlari
yetishtirgan mahsulotlar bilan
to’lov berishardi.
Bora-bora qullar soni kamaydi:
ba’zilarini ozod qilishdi, ayrimlarini
boshqa mamlakatlarga sotib
yuborishdi va hokozo. Ayrim yer
egalari qullarga kichik yer
uchastkasi, mehnat qurollari,
urug’lik
va oilasi bilan ozod bo’lishga ruhsat
berishardi. Bunday qullar «kulbali
qullar» deb nomlangan.
Tosh yo‘nayotgan
qullar
Ular ham yerdan
foydalanganligi uchun haq
to’lashardi, ammo endi ularni
yersiz sotib ham, yer
uchastkasidan haydab yuborib
ham bo’lmasdi.
Qullar va kolonlar Rim
imperiyasining eng mazlum
aholisi bo’lib
qolaverishdi,ular birgalikda
quldorlarga qarshi kurash
boshladilar.
Rim quldori
Milodiy I-II asrlarda qullar
mehnati foydasiz ekanligi
ma’lum bo’lib qoldi.
Quldorlar qullarni yer
ijarachilariga aylantira
boshladi.Qullar
qo’zg’olonidan
qo’rqqan,hosildorlikni
oshirishga intilgan
zamindorlar o’z
uchastkalarini kichik-kichik
mulklarga bo’lib tashladilar,
erkin kambag’allarga ijaraga
tarqatib bera boshladilar.
Kolizeyning tashqaridan
korinishi
Ana shu
uchastkalarda
ijarachilar
o’zlariga chaylalar
qurib olib,
dehqonchilik bilan
shug’ullanadilar.
Ular yerga
qancha yaxshi
ishlov bersalar,
hosilning shuncha
ko’p ulushi
o’zlariga nasib
etardi.
Rimliklarning sevimli
tomoshalaridan biri
gladiatorlar jangi
bo’lgan. Aksariyat
gladiatorlar qullar
yoki jinoyatchilar
bo’lishgan. Ularga
maxsus maktab-
turmalarda ta’lim
berishar, so’ngra bir-
birlari bilan olishishga,
tomoshabinlar
ko’nglini xushlashga
majbur qilishar edi.
Har bir
gladiatorlarning
hayot-mamoti
tomoshabinlar xohish-
istagiga bog’liq edi.
Gladiatorlar jangi
