SUG‘ORISH GIDROMODUL GRAFIGINI TUZISH Komlektlashmagan gidromodul grafigi uchun qishloq xo‘jalik ekinlarini sug‘orish rejimini vadomostini tuzamiz.(4-jadval) Bunda 3-jadvaldan sug‘orish o‘rtasini yozib olamiz va sug‘orish davrlari davomiyligini g‘o‘za va beda uchun 10 kun, makkajuxori uchun 6 kun qabul qilish lozim. Masalan: g‘o‘zani birinchi sug‘orishda sug‘orishlar o‘rtasida 5.05 ga to‘g‘ri kelsin,u xolda maskur sug‘orish 1.05 dan boshlanib 10.05 da tugaydi deb qabul qilinadi.Bir galgi va mavsumiy sug‘orish normalari,sug‘orishlar o‘rtasi,sug‘orishlar orasidagi muddat 3-javaldan ko‘irib yoziladi. Keltirilgan gidromodul ordinatasi quyidagi formula orqali aniqlanadi: q =am/86.4t bu yerda: a- ayni ekin ekilgan maydon,almashlab ekish massivining maydoniga nisbatan % xisobida. m –sug‘orish normasi; [m3/ga] t-sug‘orish davomiyligi; [sut] Sug‘orish muddatlari (boshlanishi va oxiri-5,6ustunlari) va keltirilgan gidromodul (2- ustun ) asosida keltirilgan gidromolul grafigi quriladi. Gidromodul-grekcha so‘z bo‘lib,”hudro” suv ”modulus ” o‘lchov, yani suv o‘lchov demakdir. Nazariy malumotlardan bizga malumki,bir gektar ekin maydoniga bir sekund vaqt ichida byeriladigan suvning litrlar xisobidagi miqdori gidromodul deyiladi. Biz oxirida qurilgan komplektlashmagan gidromodul grafigiga nazar solsak,uning ordinatasidagi keskin o‘zgarishlar va notekisliklarni ko‘ramiz. Gidromodul ordinatasining yoki xar gektar maydonda vaqt birligi ichida byerilayotgan suv miqdorining bunday o‘zgarishi sug‘orish tarmoqlarining ham notekis olib keladi. Kun uchunyuqoridagi gidromodul grafigini ayrim ekinlarining sug‘orish muddatlarining o‘zgartirish yo‘li bilan komplektlashadi.Ko‘mplektlash jarayonida sug‘orish davrlarini g‘o‘za uchun 7-15 sutkagacha,makkajuxori uchun 6-12 sutkagacha ,beda uchun 4-14 sutkagacha o‘zgartirishga ruxsat etiladi. Sug‘orish vaqtining o‘rtasi g‘o‘za uchun 3...4 sutkagacha, makkajuxori va beda uchun 4...5 sutkagacha siljitish ,sug‘orishlar o‘rtasidagi muddatni 5...7 sutkagacha siljitish mumkin. SHu shartlar asosida qishloq xo‘jalik ekinlarini sug‘orish rejimi qayta tuziladi (5 jadval), xamda komplektlangan gidromodul grafigi quriladi. Sug‘orishlar ning tartib soni Sug‘orish me’yori m3/ga Sug‘orish muddati Sug‘orishlarning o‘rtacha kuni Sug‘orish davomiyligi, kun Sug‘orishlar orasidagi davr, kun Sug‘orish gidro- moduli l /s.ga -dan -gacha I. g‘o‘za (almashlab ekishdagi o‘rni 70%, Mn 7300 m3/ga) 1 900 16.V 25.V 20.V 10 1.025 0.72 2 1000 11.VI 20VI 15.VI 10 25 1.150 0.81 3 1100 26.VI 5.VII 30.VI 10 15 1.27 0.89 4 1200 11.VII 20.VII 15.VII 10 15 1.40 0.97 5 1200 26.VII 4.VIII 30.VII 10 15 1.40 0.97 6 1000 10.VIII 19.VIII 14.VIII 10 15 1.15 0.81 7 900 25.VIII 3.IX 29.VIII 10 15 1.05 0.72 II. Beda (almashlab ekishdagi o‘rni 20%, Mn11200 m3/ga) 1 1200 13.IV 22.IV 17.IV 10 - 1.40 0.28 2 1400 6.V 15.V 10.V 10 22 1.60 0.32 3 1400 15.V 3.VI 29.V 10 18 1.60 0.32 4 1400 14.VI 23.VI 18.VI 10 17 1.60 0.32 5 1400 29.VI 8.VII 3.VIII 10 17 1.60 0.32 6 1200 16.VII 25.VII 20.VII 10 17 1.40 0.29 7 1200 29.VII 7.VIII 2.VIII 10 13 1.45 0.28 8 1000 20.VIII 29.VIII 24.VIII 10 21 1.5 0.10 9 1000 4.IX 13.IX 8.X 10 14 0.5 0.10 III.Makkajo‘xori (almashlab ekishdagi o‘rni 10%, Mn8200 m3/ga) 1 1000 10.V 15.V 12.V 6 - 1.9 0.19 2 1000 31.V 5.VI 2.VI 6 24 2.3 0.23 3 1400 22.VI 27.VI 24.VI 6 24 2.6 0.26 4 1400 2.VII 8.VII 5.VII 6 14 2.6 0.26 5 1200 12.VII 17.VII 14.VII 6 9 2.3 0.23 6 1000 20.VII 26.VII 23.VII 6 9 1.9 0.19 1-grafik. Tabaqalashtirilmagan sug‘orish gidromoduli grafigi