SUT TISHLARNING ANATOMIYASI: UMUMIY TASNIFI, TUZILISH XUSUSIYATLARI, CHIQISH VAQTI, XAR BIR TISHNING TUZILISHINING XUSUSIYATLARI, DOIMIY TISHLARDAN FARQLARI, RIVOJLANISH ANOMALIYALARI

Time

Yuklangan vaqt

2025-11-08

Downloads

Yuklab olishlar soni

0

Pages

Sahifalar soni

3

File size

Fayl hajmi

21,6 KB

Sotib olish Sotib olish (6900 so'm)

SUT TISHLARNING ANATOMIYASI: UMUMIY TASNIFI, TUZILISH XUSUSIYATLARI, CHIQISH VAQTI, XAR BIR TISHNING TUZILISHINING XUSUSIYATLARI, DOIMIY TISHLARDAN FARQLARI, RIVOJLANISH ANOMALIYALARI Sut tishlaring xususiy anatomiyasi Sut tishlar - dentes decidua (dentes lactei) yoki vaqtincha tishlar (”decidua” so‘zning to‘g‘ri ma’nosi – tushishi, tushadigan). Xar bir jag‘da 10ta tish bor, ulardan: 4 ta kesuv tishlar, 2 ta qoziq tishlar, 4 ta katta oziq tishlar (molyar). Sut tishlar tarkibida kichik oziq tishlari va uchinchi katta oziq tishlari bo‘lmaydi. Sut tishlarining turlari, doimiy tish turlariga to‘g‘ri keladi va tuzilishi jihatidan umumiylikka ega, lekin xajmi ancha kichikroq bo‘ladi. Sut tishlarining toji bo‘rtib chiqqan, sferik shakliga ega. Sut tishlar doimiy tishlardan bo‘yin sohasidagi aniq ko‘rinadigan torayishi - belbog‘cha (cingulum) bilan farqlanadi. Sut tishlarining emal qavatida doimiy tishlarga nisbat ohaklanish jarayoni sust kechishi sababli emal yupqa va ko‘kimtir-oqish rangda bo‘ladi. Dentin miqdori ham 2 barobar kam, shuning uchun sut tishlarining pulpa bo‘shlig‘i va tish kanali ancha keng. Sut tishlarning doimiy tishlarga nisbatdan ildizlari kalta va ingichka. Ko‘p ildizli tishlarda ildizlar “ombirsimon” shaklida, chunki ostida joylashgan doimiy tishlarning kurtaklari ildizlararo masofani kengaytiradi (razdvigayut korni). Sut tishlarining periodont qavati doimiy tishlarga nisbat siyrak. Logotip
SUT TISHLARNING ANATOMIYASI: UMUMIY TASNIFI, TUZILISH XUSUSIYATLARI, CHIQISH VAQTI, XAR BIR TISHNING TUZILISHINING XUSUSIYATLARI, DOIMIY TISHLARDAN FARQLARI, RIVOJLANISH ANOMALIYALARI Sut tishlaring xususiy anatomiyasi Sut tishlar - dentes decidua (dentes lactei) yoki vaqtincha tishlar (”decidua” so‘zning to‘g‘ri ma’nosi – tushishi, tushadigan). Xar bir jag‘da 10ta tish bor, ulardan: 4 ta kesuv tishlar, 2 ta qoziq tishlar, 4 ta katta oziq tishlar (molyar). Sut tishlar tarkibida kichik oziq tishlari va uchinchi katta oziq tishlari bo‘lmaydi. Sut tishlarining turlari, doimiy tish turlariga to‘g‘ri keladi va tuzilishi jihatidan umumiylikka ega, lekin xajmi ancha kichikroq bo‘ladi. Sut tishlarining toji bo‘rtib chiqqan, sferik shakliga ega. Sut tishlar doimiy tishlardan bo‘yin sohasidagi aniq ko‘rinadigan torayishi - belbog‘cha (cingulum) bilan farqlanadi. Sut tishlarining emal qavatida doimiy tishlarga nisbat ohaklanish jarayoni sust kechishi sababli emal yupqa va ko‘kimtir-oqish rangda bo‘ladi. Dentin miqdori ham 2 barobar kam, shuning uchun sut tishlarining pulpa bo‘shlig‘i va tish kanali ancha keng. Sut tishlarning doimiy tishlarga nisbatdan ildizlari kalta va ingichka. Ko‘p ildizli tishlarda ildizlar “ombirsimon” shaklida, chunki ostida joylashgan doimiy tishlarning kurtaklari ildizlararo masofani kengaytiradi (razdvigayut korni). Sut tishlarining periodont qavati doimiy tishlarga nisbat siyrak.
Kesuvchi sut tishlari – doimiy tishlarga juda o‘xshash, ammo xajmi ancha kichikroq va toji kaltaroq. Tishlarning kesuv qirrasi tekis holda. YUqori jag‘ suyagining kesuvchi tishlari pastki jag‘ tishlari xajmidan kattaroq. Kesuvchi tishlardan eng kattasi yuqorgi medial kesuvchi tish xisoblanadi. Tish belgilari barcha kesuvchi tishlarda bilinmaydi. Ba’zi xolatlarda pastki sut kesuvchi tishlar o‘zaro yoki qoziq tishi bilan qo‘shilib ketishi mumkin. Qoziq sut tishlari – doimiy qoziq tishlarga o‘xshash, faqat toj qismining uchi o‘tkirroq bo‘ladi, kesuvchi dumbog‘i markazda joylashadi. Bu tishlarning ildizi uzun, konussimon shakliga ega. YUqorgi qoziq tish pastki tishga nisbat kattaroq. Katta oziq sut tishlar (molyarlar) doimiy molyar tishlardan farqlanadi, ayniqsa yuqorgi birinchi molyar. Bu tish doimiy molyar tishlarga emas, balki birinchi premolyar tishga o‘xshab ketadi. YUqori molyar sut tishlarining lunj (vestibulyar) yuzasida lunj do‘mboqlari yaxshi rivojlangan bo‘ladi. Tish toj burchak va egrilik belgilari yaxshi farqlanadi. Tishlarning bo‘yin qismida tish belbog‘i qalinlashadi va bazal molyar dumbog‘ni, tuberculum molare hosil qiladi. YUqorgi katta oziq sut tishlarning chaynov yuzasi ko‘p do‘mboqli, ularni ajratib turuvchi egat chuqur va o‘rtada markaziy chuqurchaga o‘lanib ketgan. Ikkinchi yuqorgi molyar tishi birinchidan kattaroq bo‘ladi. YUqorgi sut molyar tishlarining 3ta ildizi bor: 2ta vestibulyar va 1ta tanglay. Pastki sut molyar tishlari o‘zaro o‘xshash emas. Birinchi pastki molyar tishning toj qismi asosida yaxshi rivojlangan belbog‘i va bazal dumbog‘i mavjud. CHaynov yuzasida 2-4 ta do‘mboqlari bo‘lishi mumkin, yon bolishlar chuqur o‘rta botig‘iga qo‘shilib ketishadi. Bu tishlarda lunj-mezial dumbog‘i yoki protokonid (cuspis mesiobuccalis) doimo yaxshi rivojlangan bo‘ladi. Ikkinchi sut molyar tishi birinchi doimiy molyarga o‘xshab ketadi. Pastki sut molyar tishlari 2ta ildizli – mezial va distal. Mezial ildiz odatda ikkita kanalli. Sut tishlarining chiqish tartibi va muddati. Umuman olganda tishlar yorib chiqish jarayoni murakkab bo‘ladi. Bola organizmning bir qator kasalliklari (neyroendokrin, raxit, ichi ketishi va x.q) tishlarning chiqishiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi, ya’ni chiqish vaqti buziladi, orqaga suriladi. Logotip
Kesuvchi sut tishlari – doimiy tishlarga juda o‘xshash, ammo xajmi ancha kichikroq va toji kaltaroq. Tishlarning kesuv qirrasi tekis holda. YUqori jag‘ suyagining kesuvchi tishlari pastki jag‘ tishlari xajmidan kattaroq. Kesuvchi tishlardan eng kattasi yuqorgi medial kesuvchi tish xisoblanadi. Tish belgilari barcha kesuvchi tishlarda bilinmaydi. Ba’zi xolatlarda pastki sut kesuvchi tishlar o‘zaro yoki qoziq tishi bilan qo‘shilib ketishi mumkin. Qoziq sut tishlari – doimiy qoziq tishlarga o‘xshash, faqat toj qismining uchi o‘tkirroq bo‘ladi, kesuvchi dumbog‘i markazda joylashadi. Bu tishlarning ildizi uzun, konussimon shakliga ega. YUqorgi qoziq tish pastki tishga nisbat kattaroq. Katta oziq sut tishlar (molyarlar) doimiy molyar tishlardan farqlanadi, ayniqsa yuqorgi birinchi molyar. Bu tish doimiy molyar tishlarga emas, balki birinchi premolyar tishga o‘xshab ketadi. YUqori molyar sut tishlarining lunj (vestibulyar) yuzasida lunj do‘mboqlari yaxshi rivojlangan bo‘ladi. Tish toj burchak va egrilik belgilari yaxshi farqlanadi. Tishlarning bo‘yin qismida tish belbog‘i qalinlashadi va bazal molyar dumbog‘ni, tuberculum molare hosil qiladi. YUqorgi katta oziq sut tishlarning chaynov yuzasi ko‘p do‘mboqli, ularni ajratib turuvchi egat chuqur va o‘rtada markaziy chuqurchaga o‘lanib ketgan. Ikkinchi yuqorgi molyar tishi birinchidan kattaroq bo‘ladi. YUqorgi sut molyar tishlarining 3ta ildizi bor: 2ta vestibulyar va 1ta tanglay. Pastki sut molyar tishlari o‘zaro o‘xshash emas. Birinchi pastki molyar tishning toj qismi asosida yaxshi rivojlangan belbog‘i va bazal dumbog‘i mavjud. CHaynov yuzasida 2-4 ta do‘mboqlari bo‘lishi mumkin, yon bolishlar chuqur o‘rta botig‘iga qo‘shilib ketishadi. Bu tishlarda lunj-mezial dumbog‘i yoki protokonid (cuspis mesiobuccalis) doimo yaxshi rivojlangan bo‘ladi. Ikkinchi sut molyar tishi birinchi doimiy molyarga o‘xshab ketadi. Pastki sut molyar tishlari 2ta ildizli – mezial va distal. Mezial ildiz odatda ikkita kanalli. Sut tishlarining chiqish tartibi va muddati. Umuman olganda tishlar yorib chiqish jarayoni murakkab bo‘ladi. Bola organizmning bir qator kasalliklari (neyroendokrin, raxit, ichi ketishi va x.q) tishlarning chiqishiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi, ya’ni chiqish vaqti buziladi, orqaga suriladi.