Tabiiy suvlarning minerallashuvi bo‘yicha tasniflari Mavzuning asosiy maqsadi o‘quvchilarni tabiiy suvlarni minerallashuv darajasi bo‘yicha tasniflari bilan tanishtirishga qaratilgan. Reja: 1. Tabiiy suvlarni minerallashuv darajasi bo‘yicha tasniflash masalalari; 2. Tabiiy suvlarni minerallashuvi bo‘yicha V.I Vernadskiy tasnifi; 3. A.M. Ovchinnikov tasnifi; 4. M.S.Gurevich va N.I.Tolstixinlar tasnifi; 5. I.K.Zaysev tasnifi; 6. Tabiiy suvlarning minerallashuv darajasini aniqlash va uni rasmiylashtirish; Suvda erigan moddalar miqdori uning minerallashuv darajasini belgilaydi. Bu miqdor umumiy minerallashuv, quruq qoldiq yoki zichlik qo‘rinishida ifodalanadi. Suvning umumiy minerallashuv darajasi undagi mineral moddalar yig‘indisini kimyoviy tahlil qilish orqali aniqlanadi. Minerallarning quruq qoldig‘i esa suvni bug‘latib yuborish, shundan so‘ng qolgan cho‘kmani quritish va uni tortish yo‘li bilan aniqlanadi. Har ikki kattalik, ya’ni umumiy minerallashuv va quruq qoldiq chuchuk yoki sho‘rroq suvlarda mg/l, g/l da, o‘ta sho‘r suvlarda esa g/l yoki promillar (‰) da ifodalanadi. Hozirgi kunda tadqiqotchilar orasida tabiiy suvlarni minerallashuv darajasi bo‘yicha guruhlash, ya’ni tasniflash tamoyillari haqida yagona fikr yo‘q. Ayrim tadqiqotchilar suvning minerallashuv darajasining chegara qiymatlarini nazariy yondashuv asosida belgilaydilar. Boshqalari esa ularni guruhlashda regional tadqiqotlar natijalariga yoki suvdan amaliy maqsadlarda foydalanish yo‘nalishlariga tayanadilar. Lekin, ushbu tasniflarning aksariyat qismida chuchuk suv uchun minerallashuvning chegara qiymati 1 g/l ga teng deb olingan. Quyidagi 1.5-jadvalda tabiiy suvlarning minerallashuv darajasi bo‘yicha turli olimlar tomonidan taklif etilgan tasniflari keltirilgan. Ko‘rinib turibdiki, ularning ko‘pchiligida tabiiy suvlar minerallashuv darajasi bo‘yicha chuchuk, sho‘rroq, sho‘r va o‘ta sho‘r turlarga bo‘linadi. 1.5-jadval Tabiiy suvlarning minerallashuv darajasi bo‘yicha tasniflari Tasnif muallifi Suvlar Minerallashuv darajasi g/l ‰ Vernadskiy V.I. (1933-1936) CHuchuk SHo‘rroq SHo‘r O‘ta sho‘r <1,0 1,0-10,0 10,0-50,0 >50,0 Ovchinnikov A.M. (1954) Juda chuchuk CHuchuk Toza SHo‘rroq SHo‘r Juda sho‘r <0,2 0,2-0,5 0,5-1,0 1,0-3,0 3,0-10,0 10,0-35,0 Gurevich M.S., Tolstixin N.I. (1961) O‘ta chuchuk <0,01 CHuchuk: a) o‘ta chuchuk b) juda chuchuk v) chuchukligi me’yorda g) chuchukroq 0,01-1,0 0,01-0,03 0,03-0,1 0,1-0,5 0,5-1,0 SHo‘rroq: a) kuchsiz sho‘rroq b) kuchli sho‘rroq 1,0-10,0 1,0-3,5 3,5-10,0 SHo‘r: a) kuchsiz sho‘r b) kuchli sho‘r 10,0-50,0 10,0-35,0 35,0-50,0