TAKOMILLASHTIRILGAN “ILK QADAM” TAYANCH DASTURINI TATBIQ ETISH

Yuklangan vaqt

2024-05-03

Yuklab olishlar soni

4

Sahifalar soni

13

Faytl hajmi

31,4 KB


Ilmiybaza.uz 
 
 
 
 
 
 
 
TAKOMILLASHTIRILGAN “ILK QADAM” TAYANCH DASTURINI 
TATBIQ ETISH 
 
 
 
Reja: 
1.Takomillashtirilgan “Ilk qadam” tayanch dasturining mazmun-mohiyati. 
2. Dasturning maqsadi, vazifasi, yo’nalish va tamoyillari. 
3. Dastur asosida ta`lim-tarbiya ishlarini rejalashtirish. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ilmiybaza.uz TAKOMILLASHTIRILGAN “ILK QADAM” TAYANCH DASTURINI TATBIQ ETISH Reja: 1.Takomillashtirilgan “Ilk qadam” tayanch dasturining mazmun-mohiyati. 2. Dasturning maqsadi, vazifasi, yo’nalish va tamoyillari. 3. Dastur asosida ta`lim-tarbiya ishlarini rejalashtirish. Ilmiybaza.uz 
 
Tayanch tushunchalar: dastur,bilish jarayoni,integral, rejalashtirish, faoliyat 
turi, shakllantirish. 
 
1.Takomillashtirilgan “Ilk qadam” tayanch dasturining mazmun-mohiyati 
Maktabgacha ta`lim muassasasida bolaning kelajak hayotida muvaffaqiyatga 
erishishiga yordam beruvchi jismoniy, aqliy va ma`naviy qobiliyati bilish 
jarayonida, bizni o’rab turgan atrof-muhitni o’rganish, nutq o’stirish, badiiy 
asarlar tinglash, rasm chizish, qurish-yasash, jismoniy mashqlar bajarish va 
boshqa faoliyat turlarida rivojlanadi. Bu faoliyatlarda yonalishlar bir-biri bilan 
uyg`unlashtirilib- integrallashgan rejalashtirish asosida tashkil etiladi hamda oyin 
shaklida qiziqarli tarzda olib boriladi. Oyin kichkintoyning tabiiy ehtiyojlari va 
istaklariga mos kelganligi sababli, o’yin jarayonida o’rganayotgan mavzuni 
quvnoqlik 
bilan 
takrorlaydi, 
engillik 
bilan 
o’zlashtiradi. 
Mazkur 
takomillashtirilgan Dasturda “Ta`lim to’g`risida”gi Qonun, “Maktabgacha ta`lim 
Kontseptsiyasi” hamda “Maktabgacha ta`limga qo’yiladigan davlat talablari”dan 
(2017 yil) kelib chiqib, bolani intellektual va jismoniy rivojlantirish, milliy-
madaniy va umuminsoniy qadriyatlar ruhida tarbiyalash, maktab ta`limiga 
tayyorlash jihatlari zamonaviy pedagogika va psixologiya tamoyillariga tayangan 
holda qayta ko’rib chiqildi. “Maktabgacha ta`limga qo’yiladigan davlat 
talablari”ning barcha yo’nalishlarida berilgan indikatorlar takomillashtirilgan “Ilk 
qadam” tayanch dasturiga to’liq qamrab olindi. Dastur maktabgacha yoshdagi 
bola rivojlanishiga moslashtirildi, aniqlashtirildi, misollar bilan boyitildi. 
Noan`anaviy usullarda ishlash yollari korsatildi. 
Takomillashtirilgan “Ilk qadam” tayanch dasturida bolaning hayoti va sog`lig`ini 
himoyalash, ta`lim-tarbiya jarayonini puxta olib borish, uning taffakkur, tasavvur 
va nutqini rivojlantirish bilan birga, mustaqil o’rganishga, fikrlashga, 
ijodkorlikka, 
o’z 
shaxsini 
hurmat 
qilish, 
o’ziga 
ishonch 
tuyg`usini 
shakllantirishga qo’yilgan vazifalar kengaytirildi, shakl, mazmun va uslubiy 
tomondan boyitildi. Dasturda muhim tarbiyaviy vazifalardan biri – bolaning 
sog`lom turmush tarzi haqidagi tasavvurlarini tarkib toptirish, gigienik va harakat 
Ilmiybaza.uz Tayanch tushunchalar: dastur,bilish jarayoni,integral, rejalashtirish, faoliyat turi, shakllantirish. 1.Takomillashtirilgan “Ilk qadam” tayanch dasturining mazmun-mohiyati Maktabgacha ta`lim muassasasida bolaning kelajak hayotida muvaffaqiyatga erishishiga yordam beruvchi jismoniy, aqliy va ma`naviy qobiliyati bilish jarayonida, bizni o’rab turgan atrof-muhitni o’rganish, nutq o’stirish, badiiy asarlar tinglash, rasm chizish, qurish-yasash, jismoniy mashqlar bajarish va boshqa faoliyat turlarida rivojlanadi. Bu faoliyatlarda yonalishlar bir-biri bilan uyg`unlashtirilib- integrallashgan rejalashtirish asosida tashkil etiladi hamda oyin shaklida qiziqarli tarzda olib boriladi. Oyin kichkintoyning tabiiy ehtiyojlari va istaklariga mos kelganligi sababli, o’yin jarayonida o’rganayotgan mavzuni quvnoqlik bilan takrorlaydi, engillik bilan o’zlashtiradi. Mazkur takomillashtirilgan Dasturda “Ta`lim to’g`risida”gi Qonun, “Maktabgacha ta`lim Kontseptsiyasi” hamda “Maktabgacha ta`limga qo’yiladigan davlat talablari”dan (2017 yil) kelib chiqib, bolani intellektual va jismoniy rivojlantirish, milliy- madaniy va umuminsoniy qadriyatlar ruhida tarbiyalash, maktab ta`limiga tayyorlash jihatlari zamonaviy pedagogika va psixologiya tamoyillariga tayangan holda qayta ko’rib chiqildi. “Maktabgacha ta`limga qo’yiladigan davlat talablari”ning barcha yo’nalishlarida berilgan indikatorlar takomillashtirilgan “Ilk qadam” tayanch dasturiga to’liq qamrab olindi. Dastur maktabgacha yoshdagi bola rivojlanishiga moslashtirildi, aniqlashtirildi, misollar bilan boyitildi. Noan`anaviy usullarda ishlash yollari korsatildi. Takomillashtirilgan “Ilk qadam” tayanch dasturida bolaning hayoti va sog`lig`ini himoyalash, ta`lim-tarbiya jarayonini puxta olib borish, uning taffakkur, tasavvur va nutqini rivojlantirish bilan birga, mustaqil o’rganishga, fikrlashga, ijodkorlikka, o’z shaxsini hurmat qilish, o’ziga ishonch tuyg`usini shakllantirishga qo’yilgan vazifalar kengaytirildi, shakl, mazmun va uslubiy tomondan boyitildi. Dasturda muhim tarbiyaviy vazifalardan biri – bolaning sog`lom turmush tarzi haqidagi tasavvurlarini tarkib toptirish, gigienik va harakat Ilmiybaza.uz 
 
madaniyatini singdirib borishga alohida ahamiyat berildi. Ijtimoiy-hissiy 
rivojlanish yo’nalishida milliy ozlikni anglash, ozi va o’zgalar shaxsini hurmat 
qilish, his-tuyg`ularini ifodalash, og`il va qiz bolaga xos bo’lgan fazilatlarni 
tushunish, kattalar va tengdoshlari bilan erkin muloqot qilish va milliy 
qadriyatlarimizga xos muomala odobiga tayanishga urg`u berildi. Dasturda bola 
nutqini har tomonlama rivojlantirishga (fonetik, leksik, grammatik) alohida e`tibor 
qilindi, misollar, tavsiyalar bilan boyitildi.Bolani ma`naviy-axloqiy, estetik 
jihatdan tarbiyalash, qalbida kitobga nisbatan havas uyg`otish, ilk kitobxonlik 
madaniyatini shakllantirishga qo’yilgan talablar boyitildi; milliy merosimiz, 
o’zbek xalq og`zaki ijodi, xalq o’yinlari, musiqa, raqs, rasm, loy ishi, applikatsiya, 
qurish-yasash bo’limlari to’ldirildi.  Dasturda boshqa xalqlarga hurmat hissini 
tarbiyalash nazarda tutilgan va bolani mehribonlik, go’zallikni his qilishni 
o’rgatishga alohida ahamiyat berildi. Bolani tabiat bilan tanishtirish asosida ilk 
ekologik madaniyatini tarbiyalash, ona-tabiatni asrab-avaylash, o’simliklarni 
parvarish qilish ko’nikmalarini rivojlantirish vazifalari kengaytirildi. 
2.Dasturning maqsadi, vazifasi, yo’nalish va tamoyillari 
Takomillashtirilgan “Ilk qadam”  tayanch dasturi maktabgacha ta`lim tizimidagi 
barcha muassasalar uchun bajarilishi zarur bo’lgan dastur hisoblanadi. 
 
Tayanch dasturining maqsadi maktabgacha yoshdagi har bir bolani maktab 
ta`limiga sifatli tayyorlash: odobli, aqlli, xushmuomala, oziga ishongan, o’z 
oldiga qo’ygan maqsadini amalga oshirishga intiladigan, mustaqil fikrlaydigan, 
milliy va umummilliy qadriyatlarni qadrlaydigan, jismonan sog`lom bolani 
tarbiyalashdan iborat. 
Dasturning vazifasi bolani jismoniy, aqliy hamda ijtimoiy- hissiy jihatdan kamol 
toptirish va sog`lig`ini muhofaza qilish; erkin fikrlash, ijodiy qobiliyatini 
rivojlantirish, axloqiy va ma`naviy jihatdan barkamol, shuningdek, kelajakda 
mustaqil va ongli yashaydigan komil inson qilib voyaga etkazish uchun zarur 
shart-sharoitlar yaratishdan iborat. 
Dasturning mazmuni quyidagi tamoyillarga tayanadi: 
Ilmiybaza.uz madaniyatini singdirib borishga alohida ahamiyat berildi. Ijtimoiy-hissiy rivojlanish yo’nalishida milliy ozlikni anglash, ozi va o’zgalar shaxsini hurmat qilish, his-tuyg`ularini ifodalash, og`il va qiz bolaga xos bo’lgan fazilatlarni tushunish, kattalar va tengdoshlari bilan erkin muloqot qilish va milliy qadriyatlarimizga xos muomala odobiga tayanishga urg`u berildi. Dasturda bola nutqini har tomonlama rivojlantirishga (fonetik, leksik, grammatik) alohida e`tibor qilindi, misollar, tavsiyalar bilan boyitildi.Bolani ma`naviy-axloqiy, estetik jihatdan tarbiyalash, qalbida kitobga nisbatan havas uyg`otish, ilk kitobxonlik madaniyatini shakllantirishga qo’yilgan talablar boyitildi; milliy merosimiz, o’zbek xalq og`zaki ijodi, xalq o’yinlari, musiqa, raqs, rasm, loy ishi, applikatsiya, qurish-yasash bo’limlari to’ldirildi. Dasturda boshqa xalqlarga hurmat hissini tarbiyalash nazarda tutilgan va bolani mehribonlik, go’zallikni his qilishni o’rgatishga alohida ahamiyat berildi. Bolani tabiat bilan tanishtirish asosida ilk ekologik madaniyatini tarbiyalash, ona-tabiatni asrab-avaylash, o’simliklarni parvarish qilish ko’nikmalarini rivojlantirish vazifalari kengaytirildi. 2.Dasturning maqsadi, vazifasi, yo’nalish va tamoyillari Takomillashtirilgan “Ilk qadam” tayanch dasturi maktabgacha ta`lim tizimidagi barcha muassasalar uchun bajarilishi zarur bo’lgan dastur hisoblanadi. Tayanch dasturining maqsadi maktabgacha yoshdagi har bir bolani maktab ta`limiga sifatli tayyorlash: odobli, aqlli, xushmuomala, oziga ishongan, o’z oldiga qo’ygan maqsadini amalga oshirishga intiladigan, mustaqil fikrlaydigan, milliy va umummilliy qadriyatlarni qadrlaydigan, jismonan sog`lom bolani tarbiyalashdan iborat. Dasturning vazifasi bolani jismoniy, aqliy hamda ijtimoiy- hissiy jihatdan kamol toptirish va sog`lig`ini muhofaza qilish; erkin fikrlash, ijodiy qobiliyatini rivojlantirish, axloqiy va ma`naviy jihatdan barkamol, shuningdek, kelajakda mustaqil va ongli yashaydigan komil inson qilib voyaga etkazish uchun zarur shart-sharoitlar yaratishdan iborat. Dasturning mazmuni quyidagi tamoyillarga tayanadi: Ilmiybaza.uz 
 
- maktabgacha ta`limning davlat va jamiyat talablariga mosligi; 
- maktabgacha ta`limning demokratikligi; 
- bola shaxsiga yo’naltirilganligi; 
- bolani sog`lomlashtirishga qaratilganligi; 
- bolaning qobiliyati, ehtiyoji, imkoniyatiga mosligi; 
- maktabgacha ta`limda o’yin faoliyatining etakchiligi; 
- maktabgacha ta`limning insonparvarligi; 
- maktabgacha ta`limning ijtimoiy turmush bilan mosligi; 
- maktabgacha ta`limning oila va boshlang`ich ta`lim bilan uzviyligi. 
 
Muassasa dasturni amalga oshirishda har bir bolada quyidagi 
sifatlarni rivojlantirishni maqsad qilib qo’yishi lozim: 
- ijodkorlik, tasavvur eta olish, zukkolik; 
- mustaqil fikrlash layoqatiga ega bo’lish; 
- muammolarni aniqlash va ularni hal etish yo’llarini topishga intilish; 
- jamiyat, mamlakatlar, atrof-muhit muammolariga befarq qaramaslik. 
 
“Ilk qadam”  tayanch dasturida bolalarni rivojlantirish va 
maktabga tayyorlash quyidagi omillarga asoslanadi: 
- davlat _80 i4 va jamiyat boshqaruvini erkinlashtirish, barkamol shaxsga bo’lgan 
munosabatining kuchayganligi; 
- erkin fuqaro ma`naviyatining shakllanishi; 
- milliy urf-odatlar va tarixiy xotira, o’zlikni anglash tuyg`usi rivojlanayotganligi; 
- 
milliy 
va 
umuminsoniy 
qadriyatlarga 
hurmat-ehtirom 
tuyg`usini 
shakllanayotganligi. 
Aynan shu omillar bola shaxsining jismoniy rivojlanish, oz-o’ziga xizmat va 
gigiena, ijtimoiy-hissiy rivojlanish, nutq, o’qish va savodga tayyorgarlik, bilish 
jarayoni va atrof-muhit to’g`risidagi bilimlarga ega bo’lish yo’nalishlariga mos 
tarzda umumiy rivojlanishini ta`minlaydi. 
Mazmun jihatdan dastur tarkibiga: 
Ilmiybaza.uz - maktabgacha ta`limning davlat va jamiyat talablariga mosligi; - maktabgacha ta`limning demokratikligi; - bola shaxsiga yo’naltirilganligi; - bolani sog`lomlashtirishga qaratilganligi; - bolaning qobiliyati, ehtiyoji, imkoniyatiga mosligi; - maktabgacha ta`limda o’yin faoliyatining etakchiligi; - maktabgacha ta`limning insonparvarligi; - maktabgacha ta`limning ijtimoiy turmush bilan mosligi; - maktabgacha ta`limning oila va boshlang`ich ta`lim bilan uzviyligi. Muassasa dasturni amalga oshirishda har bir bolada quyidagi sifatlarni rivojlantirishni maqsad qilib qo’yishi lozim: - ijodkorlik, tasavvur eta olish, zukkolik; - mustaqil fikrlash layoqatiga ega bo’lish; - muammolarni aniqlash va ularni hal etish yo’llarini topishga intilish; - jamiyat, mamlakatlar, atrof-muhit muammolariga befarq qaramaslik. “Ilk qadam” tayanch dasturida bolalarni rivojlantirish va maktabga tayyorlash quyidagi omillarga asoslanadi: - davlat _80 i4 va jamiyat boshqaruvini erkinlashtirish, barkamol shaxsga bo’lgan munosabatining kuchayganligi; - erkin fuqaro ma`naviyatining shakllanishi; - milliy urf-odatlar va tarixiy xotira, o’zlikni anglash tuyg`usi rivojlanayotganligi; - milliy va umuminsoniy qadriyatlarga hurmat-ehtirom tuyg`usini shakllanayotganligi. Aynan shu omillar bola shaxsining jismoniy rivojlanish, oz-o’ziga xizmat va gigiena, ijtimoiy-hissiy rivojlanish, nutq, o’qish va savodga tayyorgarlik, bilish jarayoni va atrof-muhit to’g`risidagi bilimlarga ega bo’lish yo’nalishlariga mos tarzda umumiy rivojlanishini ta`minlaydi. Mazmun jihatdan dastur tarkibiga: Ilmiybaza.uz 
 
- jismoniy rivojlanish, o’z-o’ziga xizmat va gigiena; 
- ijtimoiy-hissiy rivojlanish; 
- nutq, o’qish va savodga tayyorgarlik; 
- bilish jarayoni va atrof-muhit to’g`risidagi bilimlarga ega bo’lish yo’nalishlarida 
ta`lim-tarbiya vazifalari kiritilgan. 
 
3.Dastur asosida ta`lim-tarbiya ishlarini rejalashtirish 
Ta`lim-tarbiya jarayoni pedagog-tarbiyachilardan katta sabr, mehr va bola 
tarbiyasiga ilmiy asoslangan yagona yondashuvni talab qiladi. To’g`ri yo’sinda 
olib borilgan tarbiya natijasida bola mustaqil fikr yuritishga va katta hayotga dadil 
qadam qo’yishga hozirlik ko’radi. Ta`lim-tarbiyaviy ishlarni muvafaqqiyatli 
amalga oshirilishi maktabgacha ta`lim muassasalardagi pedagogik jarayonning 
har bir faoliyat turini to’g`ri tashkil etishga bog`liqdir. Tarbiyachining 
maktabgacha ta`lim muassasasida ta`lim-tarbiyaviy ishlarni samarali tashkil 
etishida M.Montessori, IMEN kabi pedagogik texnologiyalar, zamonaviy 
interfaol usullardan foydalanishi samarali natija beradi. Pedagogik texnologiyalar 
bilan sug`orilgan mashg`ulotlarda bolalar o’zlarini erkin his qiladilar, barcha 
topshiriqlarni bajonudil bajaradilar. Bolalar egallashlari kerak bo’lgan bilim, 
ko’nikma va malakalarni tez va zo’riqishsiz, oson egallaydilar, o’ynab zavq 
oladilar, tafakkurlari rivojlanadi. 
 
BOLANING OLTI YOShDAN ETTI YOShGAChA BO`LGAN DAVRDA 
RIVOJLANIShI 
Bola hayotining ettinchi yilida undagi harakatlar ko’lami kengayadi va 
aniqlashadi. 6-7 yoshli bola o’zini idora qilish va o’z harakatlarini nazorat qilish 
imkoniyatiga ega bo’la boshlaydi. Bu yoshdagi bolada mustaqil faoliyat 
ko’rsatish, tashabbuskorlik rivojlanadi, qiziquvchanlik yanada ortadi, kattalar 
fikrini tinglash ishtiyoqi shakllanadi, o’z salomatligini nazorat qila oladi. Bu 
davrda bolaning bo’yi 122-128 sm ga etadi, og`irligi 25-28 kg bo’ladi. Uning 
idrok kuchi va tafakkuri jadal rivojlanadi, borliqni bilishga intila boshlaydi, 
Ilmiybaza.uz - jismoniy rivojlanish, o’z-o’ziga xizmat va gigiena; - ijtimoiy-hissiy rivojlanish; - nutq, o’qish va savodga tayyorgarlik; - bilish jarayoni va atrof-muhit to’g`risidagi bilimlarga ega bo’lish yo’nalishlarida ta`lim-tarbiya vazifalari kiritilgan. 3.Dastur asosida ta`lim-tarbiya ishlarini rejalashtirish Ta`lim-tarbiya jarayoni pedagog-tarbiyachilardan katta sabr, mehr va bola tarbiyasiga ilmiy asoslangan yagona yondashuvni talab qiladi. To’g`ri yo’sinda olib borilgan tarbiya natijasida bola mustaqil fikr yuritishga va katta hayotga dadil qadam qo’yishga hozirlik ko’radi. Ta`lim-tarbiyaviy ishlarni muvafaqqiyatli amalga oshirilishi maktabgacha ta`lim muassasalardagi pedagogik jarayonning har bir faoliyat turini to’g`ri tashkil etishga bog`liqdir. Tarbiyachining maktabgacha ta`lim muassasasida ta`lim-tarbiyaviy ishlarni samarali tashkil etishida M.Montessori, IMEN kabi pedagogik texnologiyalar, zamonaviy interfaol usullardan foydalanishi samarali natija beradi. Pedagogik texnologiyalar bilan sug`orilgan mashg`ulotlarda bolalar o’zlarini erkin his qiladilar, barcha topshiriqlarni bajonudil bajaradilar. Bolalar egallashlari kerak bo’lgan bilim, ko’nikma va malakalarni tez va zo’riqishsiz, oson egallaydilar, o’ynab zavq oladilar, tafakkurlari rivojlanadi. BOLANING OLTI YOShDAN ETTI YOShGAChA BO`LGAN DAVRDA RIVOJLANIShI Bola hayotining ettinchi yilida undagi harakatlar ko’lami kengayadi va aniqlashadi. 6-7 yoshli bola o’zini idora qilish va o’z harakatlarini nazorat qilish imkoniyatiga ega bo’la boshlaydi. Bu yoshdagi bolada mustaqil faoliyat ko’rsatish, tashabbuskorlik rivojlanadi, qiziquvchanlik yanada ortadi, kattalar fikrini tinglash ishtiyoqi shakllanadi, o’z salomatligini nazorat qila oladi. Bu davrda bolaning bo’yi 122-128 sm ga etadi, og`irligi 25-28 kg bo’ladi. Uning idrok kuchi va tafakkuri jadal rivojlanadi, borliqni bilishga intila boshlaydi, Ilmiybaza.uz 
 
gigienik malakalari shakllana boradi. Jismoniy mashqlar va o’yinlar asosida 
harakatlarni takomillashtirish, jismoniy sifatlar (tezkorlik, chaqqonlik)ni, 
kundalik harakat faolligiga bo’lgan ehtiyojini shakllantirish. Mashqlarni bajarish 
paytida chidamlilik, muvozanat saqlash, harakatlarni boshqarish va fazoda 
chamalashni takomillashtirish. Uyushqoqlik bilan harakat qilishga; matonat, 
mustaqillikni ko’rsatishga o’rgatish jismoniy mashqlarga qiziqishlarini qo’llab-
quvvatlash, ularni faqat ko’rsatgandagina emas, balki so’z bilan tushuntirganda 
ham aniq bajarishga o’rgata borish. Mashqlarni aniq, berilgan tezlikda, musiqa 
ohangiga moslab bajarish. Harakatli va sport o’yinlarida mustaqil qatnashish 
ishtiyoqini o’stirish, o’yinda o’z xatti-harakatiga va tengdoshiga nisbatan adolatli 
bo’lish; o’zaro do’stlik munosabatlarini namoyon qilishga o’rgatish.  
Kuchli aqliy faoliyat bilan bog`liq bo’lgan mashg`ulotlarda charchashning oldini 
olish va ishlash qobiliyatini saqlash maqsadida engil jismoniy mashqlarni bajarish 
kerakligini bolaga tushuntiriladi. Bolalarda jismoniy daqiqalarni tayyorlash va 
o’tkazishda tashabbuskorlikni o’stirish zarur.  
Bolalarni jismoniy rivojlantirishda va chiniqtirish maqsadida dastur talablarida 
xonada engil kiyimda bo’lish, derazaning darchasini ochib qo’yish,kiyim va 
poyabzalni mavsumga va mashq turiga muvofiq tanlash, yuz, bo’yin, qo’lni 
tirsakkacha sovuq suv bilan yuvish, badantarbiyadan so’ng darhol gubka yoki uy 
haroratidagi suvda ho’llangan kichikroq paxmoq sochiq bilan tana a`zolarini 
artish, avval qo’llarni, keyin badanni quruq sochiq bilan tana qizarguncha, tezda 
quruq qilib artishga odatlantirish, kattalarning ruxsati va nazorati ostida 
cho’milish, cho’milishning asosiy qoidalariga rioya qilish, yalangoyoq yurganda 
oyoqni shikastlantirish xavfi yo’q joylarda yurish, chiniqtirish qoidalarini ongli 
ravishda bajarish ko’nikmalarini tarbiyalash lozimligi ta`kidlanadi. 6 yoshdan 7 
yoshgacha bo’lgan bola o’zini parvarishlash ko’nikmalariga ega bo’ladi. Bola 
mustaqil yuvinadi, tozalikka rioya qiladi. Bolani ozodalikka va tartibga 
odatlantirish, tashqi ko’rinishdagi kamchilikni o’z vaqtida bartaraf qilish, yo’l 
qo’yilgan 
kamchilikni 
tuzatish 
ehtiyojini 
tarbiyalash, 
tengdoshlarining 
kiyimlaridagi tartibsizliklarni to’g`rilashga ko’maklashish, o’z-o’ziga xizmat 
Ilmiybaza.uz gigienik malakalari shakllana boradi. Jismoniy mashqlar va o’yinlar asosida harakatlarni takomillashtirish, jismoniy sifatlar (tezkorlik, chaqqonlik)ni, kundalik harakat faolligiga bo’lgan ehtiyojini shakllantirish. Mashqlarni bajarish paytida chidamlilik, muvozanat saqlash, harakatlarni boshqarish va fazoda chamalashni takomillashtirish. Uyushqoqlik bilan harakat qilishga; matonat, mustaqillikni ko’rsatishga o’rgatish jismoniy mashqlarga qiziqishlarini qo’llab- quvvatlash, ularni faqat ko’rsatgandagina emas, balki so’z bilan tushuntirganda ham aniq bajarishga o’rgata borish. Mashqlarni aniq, berilgan tezlikda, musiqa ohangiga moslab bajarish. Harakatli va sport o’yinlarida mustaqil qatnashish ishtiyoqini o’stirish, o’yinda o’z xatti-harakatiga va tengdoshiga nisbatan adolatli bo’lish; o’zaro do’stlik munosabatlarini namoyon qilishga o’rgatish. Kuchli aqliy faoliyat bilan bog`liq bo’lgan mashg`ulotlarda charchashning oldini olish va ishlash qobiliyatini saqlash maqsadida engil jismoniy mashqlarni bajarish kerakligini bolaga tushuntiriladi. Bolalarda jismoniy daqiqalarni tayyorlash va o’tkazishda tashabbuskorlikni o’stirish zarur. Bolalarni jismoniy rivojlantirishda va chiniqtirish maqsadida dastur talablarida xonada engil kiyimda bo’lish, derazaning darchasini ochib qo’yish,kiyim va poyabzalni mavsumga va mashq turiga muvofiq tanlash, yuz, bo’yin, qo’lni tirsakkacha sovuq suv bilan yuvish, badantarbiyadan so’ng darhol gubka yoki uy haroratidagi suvda ho’llangan kichikroq paxmoq sochiq bilan tana a`zolarini artish, avval qo’llarni, keyin badanni quruq sochiq bilan tana qizarguncha, tezda quruq qilib artishga odatlantirish, kattalarning ruxsati va nazorati ostida cho’milish, cho’milishning asosiy qoidalariga rioya qilish, yalangoyoq yurganda oyoqni shikastlantirish xavfi yo’q joylarda yurish, chiniqtirish qoidalarini ongli ravishda bajarish ko’nikmalarini tarbiyalash lozimligi ta`kidlanadi. 6 yoshdan 7 yoshgacha bo’lgan bola o’zini parvarishlash ko’nikmalariga ega bo’ladi. Bola mustaqil yuvinadi, tozalikka rioya qiladi. Bolani ozodalikka va tartibga odatlantirish, tashqi ko’rinishdagi kamchilikni o’z vaqtida bartaraf qilish, yo’l qo’yilgan kamchilikni tuzatish ehtiyojini tarbiyalash, tengdoshlarining kiyimlaridagi tartibsizliklarni to’g`rilashga ko’maklashish, o’z-o’ziga xizmat Ilmiybaza.uz 
 
qilish jarayonida bolada uyushqoqlikni va maqsadga qaratilganlikni, madaniy 
axloq ko’nikmalarini shakllantirish, uyqudan turgandan so’ng yuvinish, uyquga 
yotishdan oldin oyoqni yuvish, qo’llarni ovqatlanishdan oldin, hojatxonaga 
borgandan keyin va ifloslanganda yuvish, ovqatdan keyin og`iz va tomoqni 
chayish, tishlarni to’g`ri tozalash, sovundan to’g`ri foydalanish, kiyimlarni joyiga 
ilish, oyoq kiyimni taxlash va ipini bog`lashga o’rgatish asosiy dasturning asosiy 
vazifalari sirasiga kiradi. 
Dastur asosida bolada quyidagi shaxsiy gigiena asoslari shakllantiriladi: 
- kun davomida tanasi tozaligi, kiyimlari, sochlari, ust-boshi ozodaligini kuzatib 
turish; 
- mustaqil ravishda xonasini yig`ishtirish va o’yinchoqlarini o’z joyiga terib 
qo’yish; 
-sog`lom turmush tarzi bo’yicha suhbatlar o’tkazish; 
- gavdasini to’g`ri tutishini kuzatish, yassitovonlikning oldini olish; 
- gigiena va etika mavzularida sahna ko’rinishi tashkil etishga, infektsiyalar 
nimaligi va ularning qanday yo’llar bilan yuqishini tushuntirish; 
- nima uchun bolalikdanoq sog`liqni saqlash to’g`risida qayg`urish lozimligi 
haqidagi tushunchalarni kengaytirish; 
- vanna, hojatxonadan mustaqil foydalanish; 
- shaxsiy va jamoat gigienasi qoidalarini tushuntirish. 
Ovqatlanish gigienasi bo’yicha: 
- to’g`ri ovqatlanish tartibiga rioya qilish; 
- oshxona jihozlari, qoshiq, sanchqidan foydalanish; 
- tartibli ovqatlanish, ovqat vaqtida gavdani to’g`ri tutish; 
- idish-tovoqni stoldan yig`ishtirib qo’yishga odatlantirish. 
Uxlash gigienasi bo’yicha: 
- aynan bir vaqtda uxlashga yotish, 
- uxlash oldidan yuvinish, 
- alohida o’rinda uxlash. 
Dasturda quyidagicha taxminiy kun tartibini rejalashtirish 
Ilmiybaza.uz qilish jarayonida bolada uyushqoqlikni va maqsadga qaratilganlikni, madaniy axloq ko’nikmalarini shakllantirish, uyqudan turgandan so’ng yuvinish, uyquga yotishdan oldin oyoqni yuvish, qo’llarni ovqatlanishdan oldin, hojatxonaga borgandan keyin va ifloslanganda yuvish, ovqatdan keyin og`iz va tomoqni chayish, tishlarni to’g`ri tozalash, sovundan to’g`ri foydalanish, kiyimlarni joyiga ilish, oyoq kiyimni taxlash va ipini bog`lashga o’rgatish asosiy dasturning asosiy vazifalari sirasiga kiradi. Dastur asosida bolada quyidagi shaxsiy gigiena asoslari shakllantiriladi: - kun davomida tanasi tozaligi, kiyimlari, sochlari, ust-boshi ozodaligini kuzatib turish; - mustaqil ravishda xonasini yig`ishtirish va o’yinchoqlarini o’z joyiga terib qo’yish; -sog`lom turmush tarzi bo’yicha suhbatlar o’tkazish; - gavdasini to’g`ri tutishini kuzatish, yassitovonlikning oldini olish; - gigiena va etika mavzularida sahna ko’rinishi tashkil etishga, infektsiyalar nimaligi va ularning qanday yo’llar bilan yuqishini tushuntirish; - nima uchun bolalikdanoq sog`liqni saqlash to’g`risida qayg`urish lozimligi haqidagi tushunchalarni kengaytirish; - vanna, hojatxonadan mustaqil foydalanish; - shaxsiy va jamoat gigienasi qoidalarini tushuntirish. Ovqatlanish gigienasi bo’yicha: - to’g`ri ovqatlanish tartibiga rioya qilish; - oshxona jihozlari, qoshiq, sanchqidan foydalanish; - tartibli ovqatlanish, ovqat vaqtida gavdani to’g`ri tutish; - idish-tovoqni stoldan yig`ishtirib qo’yishga odatlantirish. Uxlash gigienasi bo’yicha: - aynan bir vaqtda uxlashga yotish, - uxlash oldidan yuvinish, - alohida o’rinda uxlash. Dasturda quyidagicha taxminiy kun tartibini rejalashtirish Ilmiybaza.uz 
 
tavsiya etiladi 
7.00 – 7.30 Orindan turish, ertalabki yuvinib – taranish(uyda) 
7.30 – 8.30 Qabul, sog`lig`ini tekshirish, o’yinlar, ertalabkibadantarbiya 
8.30 – 8.55 Nonushtaga tayyorgarlik, nonushta 
8.55 – 9.10 O’yinlar, mashg`ulotlarga tayyorgarlik 
9.10 – 11.00 Mashg`ulotlar 
11.00 – 11.15 Sayrga tayyorgarlik 
11.15 – 13.00 Sayr (o’yinlar, mehnat, kuzatish, harakatlio’yinlar -10 daqiqa, 
jismoniy mashqlar 20 – 30daqiqa) 
13.00 – 13.15 Sayrdan qaytish 
13.15 – 13.35 Tushlik 
13.35 – 15.25 Uyqu 
15.25 – 15.50 Uyqudan turish, yuvinish 
15.50 – 16.05 Engil ikkinchi tushlik 
16.05 – 18.15 oyinlar, mustaqil faoliyat, sayr 
18.15 – 18.40 Kechki ovqat 
18.40 – 19.30 O’yinlar, bolalarni uyga ketishi 
19.30 – 20.10 Sayr (uyda) 
20.10 – 20.40 Tinch o’yinlar, gigienik muolajalar (uyda) 
20.40 – 6.30(7.30) 
Tungi uyquga tayyorlanish va tungi uyqu (uyda) 
Maktabgacha 
ta`lim 
muassasasida 
ta`lim-tarbiya 
jarayoninirejalashtirish 
tarbiyachidan tegishli tayyorgarlikni talab etadigan ancha murakkab ishdir, 
tarbiyachi bolalarning psixologik-fiziologik rivojlanish darajasini, “Maktabgacha 
ta`limga qo’yiladigan davlat talablari”ni hamda uasosida yaratilgan ta`lim- 
tarbiya dasturini yaxshi bilishi talab etiladi. Reja tarbiyachiga dastur talablarini 
bir yilga bir tekisda taqsimlashga yordam beradi hamda ta`lim-tarbiya berish va 
tarbiyalashning usullarini oldindan o’ylab olish, maqsadni aniqroq ko’rish 
imkonini beradi. Reja bo’lsa, tarbiyachi bugun nima ish qilishi va qanday 
qilishini, qaysi qo’llanmalardan foydalanishni biladi. Ta`lim tarbiyaviy ish rejasi 
Ilmiybaza.uz tavsiya etiladi 7.00 – 7.30 Orindan turish, ertalabki yuvinib – taranish(uyda) 7.30 – 8.30 Qabul, sog`lig`ini tekshirish, o’yinlar, ertalabkibadantarbiya 8.30 – 8.55 Nonushtaga tayyorgarlik, nonushta 8.55 – 9.10 O’yinlar, mashg`ulotlarga tayyorgarlik 9.10 – 11.00 Mashg`ulotlar 11.00 – 11.15 Sayrga tayyorgarlik 11.15 – 13.00 Sayr (o’yinlar, mehnat, kuzatish, harakatlio’yinlar -10 daqiqa, jismoniy mashqlar 20 – 30daqiqa) 13.00 – 13.15 Sayrdan qaytish 13.15 – 13.35 Tushlik 13.35 – 15.25 Uyqu 15.25 – 15.50 Uyqudan turish, yuvinish 15.50 – 16.05 Engil ikkinchi tushlik 16.05 – 18.15 oyinlar, mustaqil faoliyat, sayr 18.15 – 18.40 Kechki ovqat 18.40 – 19.30 O’yinlar, bolalarni uyga ketishi 19.30 – 20.10 Sayr (uyda) 20.10 – 20.40 Tinch o’yinlar, gigienik muolajalar (uyda) 20.40 – 6.30(7.30) Tungi uyquga tayyorlanish va tungi uyqu (uyda) Maktabgacha ta`lim muassasasida ta`lim-tarbiya jarayoninirejalashtirish tarbiyachidan tegishli tayyorgarlikni talab etadigan ancha murakkab ishdir, tarbiyachi bolalarning psixologik-fiziologik rivojlanish darajasini, “Maktabgacha ta`limga qo’yiladigan davlat talablari”ni hamda uasosida yaratilgan ta`lim- tarbiya dasturini yaxshi bilishi talab etiladi. Reja tarbiyachiga dastur talablarini bir yilga bir tekisda taqsimlashga yordam beradi hamda ta`lim-tarbiya berish va tarbiyalashning usullarini oldindan o’ylab olish, maqsadni aniqroq ko’rish imkonini beradi. Reja bo’lsa, tarbiyachi bugun nima ish qilishi va qanday qilishini, qaysi qo’llanmalardan foydalanishni biladi. Ta`lim tarbiyaviy ish rejasi Ilmiybaza.uz 
 
tarbiyachi tomonidan tuziladi. Reja oy boshlanishidan besh kun avval metodistga 
tasdiqlash uchun beriladi, oylik ish reja daftarida avvalo haftalik mashg`ulotlar 
jadvali, bir oylik rejaning taqsimoti beriladi. Har o’n besh kunga mo’ljallangan 
badantarbiya mashqlari, ota- onalar bilan ishlash rejasi va kundalik faoliyatning 
yuritilishi ochib beriladi. Kundalik faoliyatda ertalabki soat, mashg`ulot, sayr, 
kunning 2-yarmida belgilangan vazifalar to’liq yoritiladi. Maktabgacha ta`lim 
muassasalarida mashg`ulotlar ertalab 9.30 dan boshlanib, davomiyligi kichik 
guruhlarda 10-15 daqiqagacha, katta va tayyorlov guruhlarida 25-30 daqiqadan 
oshmasligi darkor. Mashg`ulotlar oralig`ida bolalar bilan tetiklashtiruvchi, 
charchog`ini oluvchi o’yinlar o’tkaziladi. Har bir yo’nalish bo’yicha oy oxirida 
bolalar bilan mujassam - nazorat mashg`ulotlari o’tkaziladi va bolalarning dastur 
vazifalarini qay darajada egallaganliklari tahlili qilinadi.  
1-kichik 
guruh 
mashg`ulotlar 
jadvaliga 
kiritilgan 
“Ta`limiy 
o’yin-
mashqlari”larida (sensor tarbiya) zamonaviy pedagogik texnologiyalaridan biri - 
Mariya Montessori metodikasini keng qo’llash tavsiya etiladi. 
I-kichik guruhda 0,5 dan taqsimlangan atrof olam bilan tanishtirish mashg`uloti – 
tabiat bilan tanishtirish mashg`uloti bilan, badiiy adabiyot bilan tanishtirish 
mashg`uloti - loy mashg`uloti bilan, qurish-yasash mashg`uloti esa bir xafta yirik 
qurilish jihozlari, bir safar mayda qurilish jihozlari bilan almashtirilib o’tiladi. 
II-kichik guruhdan boshlab jadvalda 0,5 dan taqsimlangan tabiat bilan tanishtirish 
mashg`uloti - badiiy adabiyot bilan, qurish-yasash mashg`uloti esa - applikatsiya 
mashg`uloti bilan almashtirilib o’tiladi. Katta-tayyorlov guruhlarda qurish-yasash 
mashg`uloti qo’l mehnati bilan almashlashtirilib o’tiladi. O’qish va savodga 
tayyorgarlik vazifalari o’z ichiga kichik guruhda asosan tovushlarni to’g`ri 
talaffuz etish mashqlarini oladi. O’rta, katta guruhlarda esa o’qish va savodga 
tayyorgarlik vazifalari nutq o’stirish mashg`uloti vazifalariga qo’shib olib 
boriladi. Tayyorlov guruhda esa alohida savodga tayyorgarlik mashg`uloti 
kiritiladi Quyida taqdim etilayotgan mashg`ulotlar jadvali maktabgacha yoshdagi 
bolalarning yosh xususiyatlarini inobatga olgan holda, to’plangan ilg`or ish tajriba 
Ilmiybaza.uz tarbiyachi tomonidan tuziladi. Reja oy boshlanishidan besh kun avval metodistga tasdiqlash uchun beriladi, oylik ish reja daftarida avvalo haftalik mashg`ulotlar jadvali, bir oylik rejaning taqsimoti beriladi. Har o’n besh kunga mo’ljallangan badantarbiya mashqlari, ota- onalar bilan ishlash rejasi va kundalik faoliyatning yuritilishi ochib beriladi. Kundalik faoliyatda ertalabki soat, mashg`ulot, sayr, kunning 2-yarmida belgilangan vazifalar to’liq yoritiladi. Maktabgacha ta`lim muassasalarida mashg`ulotlar ertalab 9.30 dan boshlanib, davomiyligi kichik guruhlarda 10-15 daqiqagacha, katta va tayyorlov guruhlarida 25-30 daqiqadan oshmasligi darkor. Mashg`ulotlar oralig`ida bolalar bilan tetiklashtiruvchi, charchog`ini oluvchi o’yinlar o’tkaziladi. Har bir yo’nalish bo’yicha oy oxirida bolalar bilan mujassam - nazorat mashg`ulotlari o’tkaziladi va bolalarning dastur vazifalarini qay darajada egallaganliklari tahlili qilinadi. 1-kichik guruh mashg`ulotlar jadvaliga kiritilgan “Ta`limiy o’yin- mashqlari”larida (sensor tarbiya) zamonaviy pedagogik texnologiyalaridan biri - Mariya Montessori metodikasini keng qo’llash tavsiya etiladi. I-kichik guruhda 0,5 dan taqsimlangan atrof olam bilan tanishtirish mashg`uloti – tabiat bilan tanishtirish mashg`uloti bilan, badiiy adabiyot bilan tanishtirish mashg`uloti - loy mashg`uloti bilan, qurish-yasash mashg`uloti esa bir xafta yirik qurilish jihozlari, bir safar mayda qurilish jihozlari bilan almashtirilib o’tiladi. II-kichik guruhdan boshlab jadvalda 0,5 dan taqsimlangan tabiat bilan tanishtirish mashg`uloti - badiiy adabiyot bilan, qurish-yasash mashg`uloti esa - applikatsiya mashg`uloti bilan almashtirilib o’tiladi. Katta-tayyorlov guruhlarda qurish-yasash mashg`uloti qo’l mehnati bilan almashlashtirilib o’tiladi. O’qish va savodga tayyorgarlik vazifalari o’z ichiga kichik guruhda asosan tovushlarni to’g`ri talaffuz etish mashqlarini oladi. O’rta, katta guruhlarda esa o’qish va savodga tayyorgarlik vazifalari nutq o’stirish mashg`uloti vazifalariga qo’shib olib boriladi. Tayyorlov guruhda esa alohida savodga tayyorgarlik mashg`uloti kiritiladi Quyida taqdim etilayotgan mashg`ulotlar jadvali maktabgacha yoshdagi bolalarning yosh xususiyatlarini inobatga olgan holda, to’plangan ilg`or ish tajriba Ilmiybaza.uz 
 
asosida ishlab chiqilgan. Maktabga tayyorlov guruhida (6-7 yosh) o’tkaziladigan 
mashg`ulotlar jadvali   
 
 
Mashg`ulot nomi 
O`quv yili davomida 
 
Haftada 
Bir 
oyda 
 
1-
yarim 
yillik 
 
2-
yarim 
yillik 
Jami 
 
1 
Atrof-muhit 
bilan 
tanishtirish 
2 
8 
32 
40 
72 
 
2 
Tabiat 
bilan 
tanishtirish 
0,5 
2 
8 
10 
18 
 
3 
Ilk 
matematik 
tasavvur- 
larni 
shakllantirish 
2 
8 
32 
40 
72 
 
4 
Nutq o’stirish 
1 
4 
16 
20 
36 
 
5 
Savodga 
tayyorgarlik  
 
1 
4 
16 
20 
36 
 
6 
Badiiy adabiyot 
bilan 
tanishtirish 
0,5 
2 
8 
10 
18 
 
7 
Rasm 
2 
8 
32 
40 
72 
 
8 
Loy ishi 
1 
4 
16 
20 
36 
Ilmiybaza.uz asosida ishlab chiqilgan. Maktabga tayyorlov guruhida (6-7 yosh) o’tkaziladigan mashg`ulotlar jadvali Mashg`ulot nomi O`quv yili davomida Haftada Bir oyda 1- yarim yillik 2- yarim yillik Jami 1 Atrof-muhit bilan tanishtirish 2 8 32 40 72 2 Tabiat bilan tanishtirish 0,5 2 8 10 18 3 Ilk matematik tasavvur- larni shakllantirish 2 8 32 40 72 4 Nutq o’stirish 1 4 16 20 36 5 Savodga tayyorgarlik 1 4 16 20 36 6 Badiiy adabiyot bilan tanishtirish 0,5 2 8 10 18 7 Rasm 2 8 32 40 72 8 Loy ishi 1 4 16 20 36 Ilmiybaza.uz 
 
 
9 
Applikatsiya 
0,5 
2 
8 
10 
18 
 
1 
Qurish-yasash 
(qo’l mehnati) 
0,5 
2 
8 
10 
18 
 
1 
Jismoniy tarbiya 
2 
8 
32 
40 
72 
 
1 
Musiqa 
2 
8 
32 
40 
72 
 
 
Jami 
15 
60 
240 
300 
540 
 
 
 Ko’ngilochar tadbirlar va bayramlarda bolaning faol qatnashishi hamda qo’lga 
kiritilgan shaxsiy natijalardan quvonishni rag`batlantirish,bolaning ijodiy 
faoliyatini rivojlantirish, qiziqarli o’yinlarni mustaqil o’ylab topishga bo’lgan 
intilishini qo’llab quvvatlash, shuningdek, o’z jamoasining va tengdoshlarining 
yutug`idan quvona olish ko’nikmasini tarbiyalash talab etiladi. 
 
6-7 yoshli bolalar bilan o’tkaziladigan ertaliklar 
 
 
Ertaliklar 
Otkazish vaqti 
 
1 
Mustaqillik bayrami 
25-30 avgust 
 
2 
O’qituvchi 
va 
murabbiylar kuni 
25-sentyabr-1-oktyabr 
 
3 
Mehrjon bayrami 
25 oktyabr - 5 noyabr` 
 
4 
Yangi yil bayrami 
25 – 30 dekabr` 
Ilmiybaza.uz 9 Applikatsiya 0,5 2 8 10 18 1 Qurish-yasash (qo’l mehnati) 0,5 2 8 10 18 1 Jismoniy tarbiya 2 8 32 40 72 1 Musiqa 2 8 32 40 72 Jami 15 60 240 300 540 Ko’ngilochar tadbirlar va bayramlarda bolaning faol qatnashishi hamda qo’lga kiritilgan shaxsiy natijalardan quvonishni rag`batlantirish,bolaning ijodiy faoliyatini rivojlantirish, qiziqarli o’yinlarni mustaqil o’ylab topishga bo’lgan intilishini qo’llab quvvatlash, shuningdek, o’z jamoasining va tengdoshlarining yutug`idan quvona olish ko’nikmasini tarbiyalash talab etiladi. 6-7 yoshli bolalar bilan o’tkaziladigan ertaliklar Ertaliklar Otkazish vaqti 1 Mustaqillik bayrami 25-30 avgust 2 O’qituvchi va murabbiylar kuni 25-sentyabr-1-oktyabr 3 Mehrjon bayrami 25 oktyabr - 5 noyabr` 4 Yangi yil bayrami 25 – 30 dekabr` Ilmiybaza.uz 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Nazorat savollari: 
1.Takomillashtirilgan “Ilk qadam” tayanch dasturining mazmun-mohiyati haqida 
so’zlab bering. 
2. Dasturning maqsadi, vazifasi, yo’nalish va tamoyillari haqida gapirib bering. 
3. Dastur asosida ta`lim-tarbiya ishlari qanday rejalashtiriladi? 
4. MTMlarida uyqu gigienasi teganda nimalarni tushunasiz? 
 
Adabiyotlar royxati 
1. Takomillashtirilgan “Ilk qadam” tayanch dasturi. T.: 2016. 
2. Maktabgacha ta`limga qoyiladigan davlat talablari. T.: 2017 
3. M.Fayzullaeva va boshq. “Maktabgacha ta`lim muassasalarida ta`lim-tarbiya 
jarayonini rejalashtirish”.T.: 2015 
4. Z.Ibrohimova. “Ilk qadam” Tayanch dasturi bo’yicha badiiy adabiyot 
majmuasi. 1-2-kitoblar. T.“Muharrir” nashiryoti, 2013. 
5. K.Nizomova. “6 yoshli bolalarni maktabga tayyorlash va maktabga 
moslashuvini o’rganish.” T.: 2006. 
6. T.S.Usmonxo’jaev, S. T. Islomova. “Maktabgacha ta`lim muassasalarida badan 
tarbiya”. T.: 2006 
7. N. Ravshanova. “Ota-onalarga maktabgacha yoshdagi bolalarning gigienik 
tarbiyasi haqida”.T.: 2007 
 
5 
Onajonlar bayrami 
5-7 mart 
 
6 
Navro’z bayrami 
20 mart - 20 aprel` 
 
7 
Xotira va qadrlash kuni 
5 - 7 may 
 
8 
Xayr, bog`cham! Salom, 
maktab! 
25-30 may 
 
Ilmiybaza.uz Nazorat savollari: 1.Takomillashtirilgan “Ilk qadam” tayanch dasturining mazmun-mohiyati haqida so’zlab bering. 2. Dasturning maqsadi, vazifasi, yo’nalish va tamoyillari haqida gapirib bering. 3. Dastur asosida ta`lim-tarbiya ishlari qanday rejalashtiriladi? 4. MTMlarida uyqu gigienasi teganda nimalarni tushunasiz? Adabiyotlar royxati 1. Takomillashtirilgan “Ilk qadam” tayanch dasturi. T.: 2016. 2. Maktabgacha ta`limga qoyiladigan davlat talablari. T.: 2017 3. M.Fayzullaeva va boshq. “Maktabgacha ta`lim muassasalarida ta`lim-tarbiya jarayonini rejalashtirish”.T.: 2015 4. Z.Ibrohimova. “Ilk qadam” Tayanch dasturi bo’yicha badiiy adabiyot majmuasi. 1-2-kitoblar. T.“Muharrir” nashiryoti, 2013. 5. K.Nizomova. “6 yoshli bolalarni maktabga tayyorlash va maktabga moslashuvini o’rganish.” T.: 2006. 6. T.S.Usmonxo’jaev, S. T. Islomova. “Maktabgacha ta`lim muassasalarida badan tarbiya”. T.: 2006 7. N. Ravshanova. “Ota-onalarga maktabgacha yoshdagi bolalarning gigienik tarbiyasi haqida”.T.: 2007 5 Onajonlar bayrami 5-7 mart 6 Navro’z bayrami 20 mart - 20 aprel` 7 Xotira va qadrlash kuni 5 - 7 may 8 Xayr, bog`cham! Salom, maktab! 25-30 may Ilmiybaza.uz 
 
8. 
Z.A.Rahmanqulova. 
“Maktabgacha 
yoshdagi 
bolalarning 
matematik 
tasavvurlarini shakllantirish” . T.: “Bekinmachoq-plyus”. 2012 
9. V.Umarova, Z.Rahmanqulovalar. “Ilk qadam” tayanch dasturi bo’yicha 
“Adabiyot toplami”. T.: “Bekinmachoq-plyus”. 2012 
10. F.Qodirova va boshq. “Maktabgacha yoshdagi bolalar nutqini o’stirish”. T.: 
2012 
 
Ilmiybaza.uz 8. Z.A.Rahmanqulova. “Maktabgacha yoshdagi bolalarning matematik tasavvurlarini shakllantirish” . T.: “Bekinmachoq-plyus”. 2012 9. V.Umarova, Z.Rahmanqulovalar. “Ilk qadam” tayanch dasturi bo’yicha “Adabiyot toplami”. T.: “Bekinmachoq-plyus”. 2012 10. F.Qodirova va boshq. “Maktabgacha yoshdagi bolalar nutqini o’stirish”. T.: 2012