TERI MAHSULDORLIGI (Quyonlarning teri mahsuldorligi)

Yuklangan vaqt

2024-05-06

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

4

Faytl hajmi

19,6 KB


Ilmiybaza.uz TERI MAHSULDORLIGI Reja: 1. Quyonlarning teri mahsuldorligi Ilmiybaza.uz TERI MAHSULDORLIGI Reja: 1. Quyonlarning teri mahsuldorligi Ilmiybaza.uz Mavzuni o’rganish uchun tayanch iboralar "Yetti xazinaning biri", fermer, parhyez go’sht, tulash, ensa suyagi, xolsizlanish, davlat standartlari, navlar, semizlik toifalari, mo’yna va charm –teri, quyonlarda tulash, mayin momiq, tivit, tivitni qirqish, tarash, uya tiviti va x.k. 1. Mamlakatimizning barcha xududlarida turli xil hayvonlardan yetishtiriladigan mo’ynalar ichida quyon mo’ynasi salmoqli o’rinni egallaydi. Quyonlarning sifatli terisidan olinadigan daromad, go’shtidan keladigan foydadan deyarli qolishmaydi. Quyonni teri yoki go’sht uchun so’yishdan kat’iy nazar terisining sifatiga ahamiyat berish lozim. Quyon mo’ynasidan palto, quloqli telpaklar, yoqaliq, nimtaki, bolalar po’stinlari tayyorlanadi. Quyon charm terisidan qo’lqoplar, sumkalar, oyoq kiyimlari ishlab chiqariladi. Quyonlardan sifatli teri olish maqsadida ularni o’z vaqtida so’yish va terisini sifatiga etibor berish muhim ahamiyatga ega. Quyonlarni 3-4 oylik bo’lganda tanlab so’yish mumkin. Bunda quyonning tulash darajasi, ularning junini puflab ko’rib, terini rangiga qarab aniqlanadi. Bunda tulash jarayonida almashinayotgan jun o’zagi qismidagi teri ko’kimtir rangda bo’ladi. Terida tulash jarayoni kechayotgan bo’lsa, xatto so’yilgandan keyin ham bilinadi. Ichki tomonida dog’lari bo’ladi. Junni tortib ko’rish, bilan ham tulash jarayonini aniqlash mumkin ya’ni tulayotgan jun tolalari qo’lga oson ilashadi. Quyonlarda tulash jarayoni qish faslida sekinlashadi shu sababli quyonlarni noyabrdan mart oyigacha teri uchun so’yish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Quyon bolalarini yilning qaysi faslida yoki davrida tug’ilganiga qarab tulash muddatini tugashi yana takrorlanishigacha bo’lgan davri har xil bo’ladi. Yilning boshida ya’ni mart oyida tug’ilganlari uchun tulashini tugallanishiga 270 kun, iyun oyida tug’ilganlariga 190 kun, iyulning oxirilarida tug’ilganlari uchun 150 kun muddat kerak. Teri uchun so’yishda sakrash bo’gunidan teri aylantirib kesiladi so’ngra orqa Ilmiybaza.uz Mavzuni o’rganish uchun tayanch iboralar "Yetti xazinaning biri", fermer, parhyez go’sht, tulash, ensa suyagi, xolsizlanish, davlat standartlari, navlar, semizlik toifalari, mo’yna va charm –teri, quyonlarda tulash, mayin momiq, tivit, tivitni qirqish, tarash, uya tiviti va x.k. 1. Mamlakatimizning barcha xududlarida turli xil hayvonlardan yetishtiriladigan mo’ynalar ichida quyon mo’ynasi salmoqli o’rinni egallaydi. Quyonlarning sifatli terisidan olinadigan daromad, go’shtidan keladigan foydadan deyarli qolishmaydi. Quyonni teri yoki go’sht uchun so’yishdan kat’iy nazar terisining sifatiga ahamiyat berish lozim. Quyon mo’ynasidan palto, quloqli telpaklar, yoqaliq, nimtaki, bolalar po’stinlari tayyorlanadi. Quyon charm terisidan qo’lqoplar, sumkalar, oyoq kiyimlari ishlab chiqariladi. Quyonlardan sifatli teri olish maqsadida ularni o’z vaqtida so’yish va terisini sifatiga etibor berish muhim ahamiyatga ega. Quyonlarni 3-4 oylik bo’lganda tanlab so’yish mumkin. Bunda quyonning tulash darajasi, ularning junini puflab ko’rib, terini rangiga qarab aniqlanadi. Bunda tulash jarayonida almashinayotgan jun o’zagi qismidagi teri ko’kimtir rangda bo’ladi. Terida tulash jarayoni kechayotgan bo’lsa, xatto so’yilgandan keyin ham bilinadi. Ichki tomonida dog’lari bo’ladi. Junni tortib ko’rish, bilan ham tulash jarayonini aniqlash mumkin ya’ni tulayotgan jun tolalari qo’lga oson ilashadi. Quyonlarda tulash jarayoni qish faslida sekinlashadi shu sababli quyonlarni noyabrdan mart oyigacha teri uchun so’yish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Quyon bolalarini yilning qaysi faslida yoki davrida tug’ilganiga qarab tulash muddatini tugashi yana takrorlanishigacha bo’lgan davri har xil bo’ladi. Yilning boshida ya’ni mart oyida tug’ilganlari uchun tulashini tugallanishiga 270 kun, iyun oyida tug’ilganlariga 190 kun, iyulning oxirilarida tug’ilganlari uchun 150 kun muddat kerak. Teri uchun so’yishda sakrash bo’gunidan teri aylantirib kesiladi so’ngra orqa Ilmiybaza.uz oyoqni ichki tomonidan kesilib, orqa chiqaruv teshigida birlashtiriladi. Deyarli qolgan qismdagi teri qo’l bilan meshsimon ajratiladi. Dum umurtqa suyaklaridan ajratiladi (Bundan oldin oldingi oyoqlardan ko’tarib qorni balandga silanib, siydikni chiqarish kerak). So’ngra teri pastga tortiladi. Qari quyonlarda quloq tog’ayi, ko’zlarining atrofi, burun va lablari pichoq yordamida, oldingi oyoqlari kaft bo’g’inidan kesiladi, quloq tog’aylari ajratilib, yelim tayyorlash uchun yuboriladi. Ajratilgan teskari holatdagi meshsimon teri maxsus to’g’rilagichlarga kiydiriladi. To’g’rilagichning uzunligi 100 sm, balandgi eni 50 sm, pastki eni 30 sm gacha bo’ladi. Yog’ochdan yasalib, terini taranglashga qulay bo’ladi. Teri tuzlanmasdan shamol tegadigan soyada harorat 300S dan oshmaydigan joyda tik holatda quritiladi. Quritishdan oldin teridagi yog’ va yot qoldiqlari utmas pichoq bilan dum tomonidan boshiga qarab tozalanadi. Dastlab ishlangan quyon terisining vazni 1,1 kg dan kam bo’lmasligi lozim. Yaxshi qurigan terilar taxlanib, tayyorlov idoralariga yoki shartnoma asosida qayta ishlovchilarga topshiriladi. Quyon terisining tovarlik (mahsulotlik) xususiyatlarini uning o’lchami (yuza sathi), chidamliligi, vazni, jun tolalarining tig’izligi, tashqi ko’rinishi, rangi va boshqa shu kabi ko’rsatkichlar belgilaydi. Quyon terisining o’lchami ko’zlar o’rtasidagi chiziqdan dum asosigacha bo’lgan uzunlik hisobida olinib, "D" harfi bilan belgilanadi: D:2=0,5D nuqtadan eni o’lchanadi. Shx2=2Sh (chunki teri ikki kavat) Agar terini umumiy yuzasini "P" bilan belgilasak: P=Dx2Sh, ning SM2 shaklidagi ifodasi kelib chiqadi (D- uzunlik; Sh-eni; P-umumiy yuza) Davlat standartlari (Uz.DST 3136-37) talabiga ko’ra terilar boshli va boshsiz holatda ajratiladi. Quyon terilari hajmiga binoan quyidagi 3 ta guruhga bo’linadi Guruhlar Quyon terisining yuza sathi, sm2 Bosh qismli Bosh qismsiz Saralangan 1600 dan ziyod 1500 dan ziyod Yirik 1300 dan 1600gacha 1200 dan 1500 gacha Ilmiybaza.uz oyoqni ichki tomonidan kesilib, orqa chiqaruv teshigida birlashtiriladi. Deyarli qolgan qismdagi teri qo’l bilan meshsimon ajratiladi. Dum umurtqa suyaklaridan ajratiladi (Bundan oldin oldingi oyoqlardan ko’tarib qorni balandga silanib, siydikni chiqarish kerak). So’ngra teri pastga tortiladi. Qari quyonlarda quloq tog’ayi, ko’zlarining atrofi, burun va lablari pichoq yordamida, oldingi oyoqlari kaft bo’g’inidan kesiladi, quloq tog’aylari ajratilib, yelim tayyorlash uchun yuboriladi. Ajratilgan teskari holatdagi meshsimon teri maxsus to’g’rilagichlarga kiydiriladi. To’g’rilagichning uzunligi 100 sm, balandgi eni 50 sm, pastki eni 30 sm gacha bo’ladi. Yog’ochdan yasalib, terini taranglashga qulay bo’ladi. Teri tuzlanmasdan shamol tegadigan soyada harorat 300S dan oshmaydigan joyda tik holatda quritiladi. Quritishdan oldin teridagi yog’ va yot qoldiqlari utmas pichoq bilan dum tomonidan boshiga qarab tozalanadi. Dastlab ishlangan quyon terisining vazni 1,1 kg dan kam bo’lmasligi lozim. Yaxshi qurigan terilar taxlanib, tayyorlov idoralariga yoki shartnoma asosida qayta ishlovchilarga topshiriladi. Quyon terisining tovarlik (mahsulotlik) xususiyatlarini uning o’lchami (yuza sathi), chidamliligi, vazni, jun tolalarining tig’izligi, tashqi ko’rinishi, rangi va boshqa shu kabi ko’rsatkichlar belgilaydi. Quyon terisining o’lchami ko’zlar o’rtasidagi chiziqdan dum asosigacha bo’lgan uzunlik hisobida olinib, "D" harfi bilan belgilanadi: D:2=0,5D nuqtadan eni o’lchanadi. Shx2=2Sh (chunki teri ikki kavat) Agar terini umumiy yuzasini "P" bilan belgilasak: P=Dx2Sh, ning SM2 shaklidagi ifodasi kelib chiqadi (D- uzunlik; Sh-eni; P-umumiy yuza) Davlat standartlari (Uz.DST 3136-37) talabiga ko’ra terilar boshli va boshsiz holatda ajratiladi. Quyon terilari hajmiga binoan quyidagi 3 ta guruhga bo’linadi Guruhlar Quyon terisining yuza sathi, sm2 Bosh qismli Bosh qismsiz Saralangan 1600 dan ziyod 1500 dan ziyod Yirik 1300 dan 1600gacha 1200 dan 1500 gacha Ilmiybaza.uz Mayda 1300 va kam 1200 va kam Davlat standartiga binoan quyon mo’yna terisi sifat ko’rsatkichlariga ko’ra 4 ta navga bo’linadi. I - navli teriga asosan qiltiq va tivit tolalari yetilgan terilar kiradi. Terini ichki tomoni toza bo’lishi kerak. Shuningdek, birinchi navli teriga ichki qismida ko’k belgilari ozigina bor bo’lsa, terining umumiy yuzasiga nisbatan 1 % dan oshmasa 1 - navga o’tkaziladi. II– navga qiltiq va tivit tolalari to’liq yetilmagan terilar kiradi. Terini ichki qismida to’liq yoki parchalardan iborat ko’kish belgilari mavjud bo’lsada, yag’rin qismi toza bo’lishi kerak. III - navga quyon muynasidagi qiltik va tivit tolalari yetilmagan terilar kiradi. Terini etli qismi yoppasiga ko’kish rangli bo’lishi mumkin. IV - navga siyrak qiltiq va tivit tolali, shuningdek jadal tulash davrida so’yib olingan terilar kiradi. Ilmiybaza.uz Mayda 1300 va kam 1200 va kam Davlat standartiga binoan quyon mo’yna terisi sifat ko’rsatkichlariga ko’ra 4 ta navga bo’linadi. I - navli teriga asosan qiltiq va tivit tolalari yetilgan terilar kiradi. Terini ichki tomoni toza bo’lishi kerak. Shuningdek, birinchi navli teriga ichki qismida ko’k belgilari ozigina bor bo’lsa, terining umumiy yuzasiga nisbatan 1 % dan oshmasa 1 - navga o’tkaziladi. II– navga qiltiq va tivit tolalari to’liq yetilmagan terilar kiradi. Terini ichki qismida to’liq yoki parchalardan iborat ko’kish belgilari mavjud bo’lsada, yag’rin qismi toza bo’lishi kerak. III - navga quyon muynasidagi qiltik va tivit tolalari yetilmagan terilar kiradi. Terini etli qismi yoppasiga ko’kish rangli bo’lishi mumkin. IV - navga siyrak qiltiq va tivit tolali, shuningdek jadal tulash davrida so’yib olingan terilar kiradi.