TO‘LQIN ZARBI. JABRLANISH ZONALARI TAVSIFI. YORUG‘LIK AJRALISHI. O‘TUVCHI NURLAR (To'lqin zarbining xosil bo'lishi)

Yuklangan vaqt

2024-05-15

Yuklab olishlar soni

4

Sahifalar soni

4

Faytl hajmi

141,5 KB


TO‘LQIN ZARBI. JABRLANISH ZONALARI TAVSIFI. YORUG‘LIK AJRALISHI. O‘TUVCHI NURLAR Reja: 1. To’lqin zarbining xosil bo’lishi. 2.Jabrlanish zonalari tavsifi. 3. Yorug’lik ajralishi. 4. O’tuvchi nurlar. TO‘LQIN ZARBI. JABRLANISH ZONALARI TAVSIFI. YORUG‘LIK AJRALISHI. O‘TUVCHI NURLAR Reja: 1. To’lqin zarbining xosil bo’lishi. 2.Jabrlanish zonalari tavsifi. 3. Yorug’lik ajralishi. 4. O’tuvchi nurlar.
Zarb to’lqini - yadro portlashining asosiy shikastlovchi omilidir. Juda ko’p bino va inshootlarning vayron bo’lishi, odamlarning shikastlanishi zarb to’lqinining hissasiga to’g’ri keladi. Zarb to’lqini portlash markazidan har tomonga tovush tezligidan ham yuqori tezlikda tarqaluvchi, juda katta bosimda siqilgan havo zonasidir. Siqilgan havo zonasining oldingi zonasi zarb to’lqinining fronti deyiladi.Zarb to’lqinining shikastlovchi ta’siri ortiqcha bosimning kattaligi bilan xarakterlanadi. Zarb to’lqini markazdan uzoqlishgan sari susayib boradi. Jami portlash energiyasining 50% zarb to’lqiniga to’g’ri keladi. Zarb to’lqini himoyalanmagan kishilarni shikastlaydi, binobarin, texnika va ishlab chiqarish asbob – uskunalarini vayron qiladi yoki shikastlaydi. Odamlar buzilgan binolar hamda inshootlarning parchalaridan, otlib chiqayotgan tosh, shisha bo’laklari va boshqalardan ham jabrlanishi mumkin. Zarb to’lqinining shikastlash va buzish darajasi qurolning quvvatiga, portlashning turiga, portlash markazidan bo’lgan masofaga, binolarning, odamlarining, texnikaning zarb to’lqini ta’sir etayotgan vaqtidagi vaziyatga joyning relefiga va boshqalarga bog’liqdir. Zarb to’lqini odamni bir necha o’n metr nariga uloqtirib tashlashi, uning lat yeyishiga, suyaklarini sinishiga, miyaning chayqalishiga va boshqa xil shkastlanishiga sabab bo’ladi. Zarb to’lqining ortiqcha bosimi bo’lganda, ochiq joyda turgan odamlar yengil lat yeyishi va kontuziya bo’lishi (qulog’i shang’illaydigan bo’lib qolishi, boshi aylanishi va boshi og’rishi) mumkin. Agar ochiq joyda turgan odamlarga, ortiqcha zarb to’lqini ta’sir etsa, og’irligi o’rtacha bo’lgan shkastlanish oqibatida ular hushidan ketishi, buning natijasida esa, qattiq bosh og’rig’i kasalligiga mubtalo bo’lishi, esi kirar – chiqar bo’lib qolishi, gapdan qolishi va qulog’i kar bo’lishi mumkin. Yorug’lik nurlanishi- portlash natijasida hosil bo’lgan ul’trabinafsha, ko’rinadigan va infraqizil nurlardan iborat nurlanish energiyasi oqimidir. Uning manbai - portlashda hosil bo’ladigan olovli shardir. Yorug’lik nurlanishi lahza Zarb to’lqini - yadro portlashining asosiy shikastlovchi omilidir. Juda ko’p bino va inshootlarning vayron bo’lishi, odamlarning shikastlanishi zarb to’lqinining hissasiga to’g’ri keladi. Zarb to’lqini portlash markazidan har tomonga tovush tezligidan ham yuqori tezlikda tarqaluvchi, juda katta bosimda siqilgan havo zonasidir. Siqilgan havo zonasining oldingi zonasi zarb to’lqinining fronti deyiladi.Zarb to’lqinining shikastlovchi ta’siri ortiqcha bosimning kattaligi bilan xarakterlanadi. Zarb to’lqini markazdan uzoqlishgan sari susayib boradi. Jami portlash energiyasining 50% zarb to’lqiniga to’g’ri keladi. Zarb to’lqini himoyalanmagan kishilarni shikastlaydi, binobarin, texnika va ishlab chiqarish asbob – uskunalarini vayron qiladi yoki shikastlaydi. Odamlar buzilgan binolar hamda inshootlarning parchalaridan, otlib chiqayotgan tosh, shisha bo’laklari va boshqalardan ham jabrlanishi mumkin. Zarb to’lqinining shikastlash va buzish darajasi qurolning quvvatiga, portlashning turiga, portlash markazidan bo’lgan masofaga, binolarning, odamlarining, texnikaning zarb to’lqini ta’sir etayotgan vaqtidagi vaziyatga joyning relefiga va boshqalarga bog’liqdir. Zarb to’lqini odamni bir necha o’n metr nariga uloqtirib tashlashi, uning lat yeyishiga, suyaklarini sinishiga, miyaning chayqalishiga va boshqa xil shkastlanishiga sabab bo’ladi. Zarb to’lqining ortiqcha bosimi bo’lganda, ochiq joyda turgan odamlar yengil lat yeyishi va kontuziya bo’lishi (qulog’i shang’illaydigan bo’lib qolishi, boshi aylanishi va boshi og’rishi) mumkin. Agar ochiq joyda turgan odamlarga, ortiqcha zarb to’lqini ta’sir etsa, og’irligi o’rtacha bo’lgan shkastlanish oqibatida ular hushidan ketishi, buning natijasida esa, qattiq bosh og’rig’i kasalligiga mubtalo bo’lishi, esi kirar – chiqar bo’lib qolishi, gapdan qolishi va qulog’i kar bo’lishi mumkin. Yorug’lik nurlanishi- portlash natijasida hosil bo’lgan ul’trabinafsha, ko’rinadigan va infraqizil nurlardan iborat nurlanish energiyasi oqimidir. Uning manbai - portlashda hosil bo’ladigan olovli shardir. Yorug’lik nurlanishi lahza