TO‘SINLI TEMIRBETON ORALIQ QURILMALARINI KUCHAYTIRISH (Oraliq qurilmalarni qiya uzatmalar qurish bilan kuchaytirish, Oraliq qurilmalar ballast koritasining gidroizolyasiyasini ta’mirlash)

Yuklangan vaqt

2024-04-21

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

10

Faytl hajmi

592,8 KB


Ilmiybaza.uz TO‘SINLI TEMIRBETON ORALIQ QURILMALARINI KUCHAYTIRISH REJA: 1. To‘sinli temirbeton oraliq qurilmalarni kuchaytirish to‘g‘risida ma’lumotlar. 2. Oraliq qurilmalarni ularning ko‘ndalang kesimini kattalashtirish orqali kuchaytirish. 3. Oraliq qurilmalar bosh to‘sinini kuchaytirish bo‘yicha asosiy ishlar. 4. Oraliq qurilmani shprengelli konstruksiyalar bilan kuchaytirish bo‘yicha ma’lumotlar. 5. Oraliq qurilmalarni qiya uzatmalar qurish bilan kuchaytirish. 6. Oraliq qurilmalarni tutib turuvchi konstruksiyalar yordamida kuchaytirish. 7. Oraliq qurilmalar ballast koritasining gidroizolyasiyasini ta’mirlash. Tayanch so‘zlar va iboralar: oraliq qurilmalarni kuchaytirish; ko‘ndalang kesimni kattalashtirish orqali kuchaytirish; oraliq qurilmalar bosh to‘sini; shprengelli konstruksiyalar; qiya uzatmalar; tutib turuvchi konstruksiyalar; ballast koritasining gidroizolyasiyasi. Ilmiybaza.uz TO‘SINLI TEMIRBETON ORALIQ QURILMALARINI KUCHAYTIRISH REJA: 1. To‘sinli temirbeton oraliq qurilmalarni kuchaytirish to‘g‘risida ma’lumotlar. 2. Oraliq qurilmalarni ularning ko‘ndalang kesimini kattalashtirish orqali kuchaytirish. 3. Oraliq qurilmalar bosh to‘sinini kuchaytirish bo‘yicha asosiy ishlar. 4. Oraliq qurilmani shprengelli konstruksiyalar bilan kuchaytirish bo‘yicha ma’lumotlar. 5. Oraliq qurilmalarni qiya uzatmalar qurish bilan kuchaytirish. 6. Oraliq qurilmalarni tutib turuvchi konstruksiyalar yordamida kuchaytirish. 7. Oraliq qurilmalar ballast koritasining gidroizolyasiyasini ta’mirlash. Tayanch so‘zlar va iboralar: oraliq qurilmalarni kuchaytirish; ko‘ndalang kesimni kattalashtirish orqali kuchaytirish; oraliq qurilmalar bosh to‘sini; shprengelli konstruksiyalar; qiya uzatmalar; tutib turuvchi konstruksiyalar; ballast koritasining gidroizolyasiyasi. Ilmiybaza.uz 1. To‘sinli temirbeton oraliq qurilmalarni kuchaytirish to‘g‘risida ma’lumotlar To‘sinli temirbeton oraliq qurilmalarni kuchaytirish ularning normal va bosh cho‘zuvchi kuchlanishlar bo‘yicha ko‘taruvchanlik xususiyati va yuk ko‘taruvchanligini oshirish zarurati yuzasidan amalga oshiriladi . To‘sinli temirbeton oraliq qurilmalarni kuchaytirish ikkita asosiy usullar bilan amalga oshiriladi:  yangi material (armatura, beton) qo‘shish yo‘li bilan uning ko‘ndalang kesimini oshirish orqali;  statik sxemasini o‘zgartirish orqali. Kuchaytirish usulini tanlash oraliq qurilmalar elementlarining fizik holati, ularning konstruktiv amalga oshirilishi, yuk ko‘taruvchanligi, ishni tashkillashtirish va ko‘priklarning ekspluatatsiyasiga bog‘liq. 2. Oraliq qurilmalarni ularning ko‘ndalang kesimini kattalashtirish orqali kuchaytirish Normal kuchlanish bo‘yicha (ishchi sterjenlar korroziyasi tufayli kesimining kuchsizlanishi) yuk ko‘taruvchanligini 15% gacha oshirish maqsadida kuchaytirish bosh to‘sinlar belbog‘larining cho‘zuvchi armaturasini qo‘shish orqali amalga oshiriladi (127-rasm). 127-rasm. Temirbetonli oraliq qurilmalar bosh to‘sinlarini armatura qo‘shib kuchaytirish: a – kalta armatura orqali armatura sterjenlarini payvandlash yordamida; b – Ilmiybaza.uz 1. To‘sinli temirbeton oraliq qurilmalarni kuchaytirish to‘g‘risida ma’lumotlar To‘sinli temirbeton oraliq qurilmalarni kuchaytirish ularning normal va bosh cho‘zuvchi kuchlanishlar bo‘yicha ko‘taruvchanlik xususiyati va yuk ko‘taruvchanligini oshirish zarurati yuzasidan amalga oshiriladi . To‘sinli temirbeton oraliq qurilmalarni kuchaytirish ikkita asosiy usullar bilan amalga oshiriladi:  yangi material (armatura, beton) qo‘shish yo‘li bilan uning ko‘ndalang kesimini oshirish orqali;  statik sxemasini o‘zgartirish orqali. Kuchaytirish usulini tanlash oraliq qurilmalar elementlarining fizik holati, ularning konstruktiv amalga oshirilishi, yuk ko‘taruvchanligi, ishni tashkillashtirish va ko‘priklarning ekspluatatsiyasiga bog‘liq. 2. Oraliq qurilmalarni ularning ko‘ndalang kesimini kattalashtirish orqali kuchaytirish Normal kuchlanish bo‘yicha (ishchi sterjenlar korroziyasi tufayli kesimining kuchsizlanishi) yuk ko‘taruvchanligini 15% gacha oshirish maqsadida kuchaytirish bosh to‘sinlar belbog‘larining cho‘zuvchi armaturasini qo‘shish orqali amalga oshiriladi (127-rasm). 127-rasm. Temirbetonli oraliq qurilmalar bosh to‘sinlarini armatura qo‘shib kuchaytirish: a – kalta armatura orqali armatura sterjenlarini payvandlash yordamida; b – Ilmiybaza.uz ko‘ndalang kesim A–A; v –karkasni payvandlab; 1 – kuchaytirishning bo‘ylama armaturasi; 2 – mavjud armatura; 3 – kalta sterjen (armatura); 4 – yangi beton; 5 – qiya sterjen Oraliq qurilmalar bosh to‘sinini kuchaytirish bo‘yicha asosiy ishlar quyidagilardan iborat: beton himoya qatlamini sindirib olish va ishchi sterjenlar ostki qatoridagi mavjud armatura diametrining yarmigacha ochish; eski armaturani tozalash; uzunligi 10 – 20mm li qisqa armatura yordamida kuchaytirish armaturasini payvanlash; qolipni o‘rnatish; betonlash. Bundan tashqari, bosh to‘sin betonining olib tashlangan himoya qatlami torkretlab tiklanadi. To‘sinli temirbeton oraliq qurilmalarning yuk ko‘taruvchanligini ancha oshirish (15 – 35% gacha) maqsadida kuchaytirish bo‘ylama va ko‘ndalang sterjenlar, hamda qisqa xomutlar tashkil topgan qo‘shimcha armaturali karkasni payvandlash orqali amalga oshiriladi (127,v -rasm). Ish quyidagi ketma-ketlikda bajariladi :  armaturali karkasni tayyorlash va beton qatlamini olib tashlash;  karkaslarni mavjud armaturaga payvandlash;  eski betonni yangi qatlam bilan tishlashishini oshirish uchun polimersementli yoki epoksid-tiokolli qatlam bilan to‘ldirish;  qolipni o‘rnatish;  sinfi V30 dan kam bo‘lmagan beton bilan betonlash. 3. Oraliq qurilmalar bosh to‘sinini kuchaytirish bo‘yicha asosiy ishlar Bosh to‘sinning bosh cho‘zuvchi kuchlanishlar bo‘yicha oraliq qurilmalarini kuchaytirish zarurati tug‘ilganda, devorlari qalinligi tqob 5 10sm bo‘lgan, ularni egilgan sterjen va xomutlar bilan armaturalab, temirbeton qobiqlar ichiga olinadi (128-rasm). Qobiq xomutlari yuqoriga ballast korita plitasi armaturasiga payvandlanadi. Armaturaning ostki asosiy qo‘shiladigan sterjenlari mavjudiga payvandlanadi. Betonlash qolipda amalga oshiriladi . Qushimcha armatura karkasini o‘rnatish Ilmiybaza.uz ko‘ndalang kesim A–A; v –karkasni payvandlab; 1 – kuchaytirishning bo‘ylama armaturasi; 2 – mavjud armatura; 3 – kalta sterjen (armatura); 4 – yangi beton; 5 – qiya sterjen Oraliq qurilmalar bosh to‘sinini kuchaytirish bo‘yicha asosiy ishlar quyidagilardan iborat: beton himoya qatlamini sindirib olish va ishchi sterjenlar ostki qatoridagi mavjud armatura diametrining yarmigacha ochish; eski armaturani tozalash; uzunligi 10 – 20mm li qisqa armatura yordamida kuchaytirish armaturasini payvanlash; qolipni o‘rnatish; betonlash. Bundan tashqari, bosh to‘sin betonining olib tashlangan himoya qatlami torkretlab tiklanadi. To‘sinli temirbeton oraliq qurilmalarning yuk ko‘taruvchanligini ancha oshirish (15 – 35% gacha) maqsadida kuchaytirish bo‘ylama va ko‘ndalang sterjenlar, hamda qisqa xomutlar tashkil topgan qo‘shimcha armaturali karkasni payvandlash orqali amalga oshiriladi (127,v -rasm). Ish quyidagi ketma-ketlikda bajariladi :  armaturali karkasni tayyorlash va beton qatlamini olib tashlash;  karkaslarni mavjud armaturaga payvandlash;  eski betonni yangi qatlam bilan tishlashishini oshirish uchun polimersementli yoki epoksid-tiokolli qatlam bilan to‘ldirish;  qolipni o‘rnatish;  sinfi V30 dan kam bo‘lmagan beton bilan betonlash. 3. Oraliq qurilmalar bosh to‘sinini kuchaytirish bo‘yicha asosiy ishlar Bosh to‘sinning bosh cho‘zuvchi kuchlanishlar bo‘yicha oraliq qurilmalarini kuchaytirish zarurati tug‘ilganda, devorlari qalinligi tqob 5 10sm bo‘lgan, ularni egilgan sterjen va xomutlar bilan armaturalab, temirbeton qobiqlar ichiga olinadi (128-rasm). Qobiq xomutlari yuqoriga ballast korita plitasi armaturasiga payvandlanadi. Armaturaning ostki asosiy qo‘shiladigan sterjenlari mavjudiga payvandlanadi. Betonlash qolipda amalga oshiriladi . Qushimcha armatura karkasini o‘rnatish Ilmiybaza.uz murakkabligi va sermehnatligi, uni mavjud armatura bilan kuchsiz bog‘lanishi to‘sinlarni kuchaytirishdagi bu usulning kamchiligi hisoblanadi. 128-rasm. Oraliq qurilma bosh to‘sinini temirbetonli qobiq bilan kuchaytirish: 1 – kuchaytirishgacha bosh to‘sin; 2 – temirbetonli qobiq; b – bosh to‘sin eni; tqob – qobiq qalinligi 4. Oraliq qurilmani shprengelli konstruksiyalar bilan kuchaytirish bo‘yicha ma’lumotlar Oraliq qurilmalarning statik sxemasini o‘zgartirish orqali kuchaytirish. Temirbeton oraliq qurilmalar uchun ularning statik sxemasini o‘zgartirishda kuchaytirishgacha va undan keyin ham ichki kuchlar ekspluatatsion epyurasi ishoralarining mos tushishini ta’minlash zarur . Barcha ma’lum echimlardan bunga eng ko‘p sxemasi quyida 129-rasmda keltirilgan kuchaytirishning shprengelli konstruksiyalari javob beradi. Ilmiybaza.uz murakkabligi va sermehnatligi, uni mavjud armatura bilan kuchsiz bog‘lanishi to‘sinlarni kuchaytirishdagi bu usulning kamchiligi hisoblanadi. 128-rasm. Oraliq qurilma bosh to‘sinini temirbetonli qobiq bilan kuchaytirish: 1 – kuchaytirishgacha bosh to‘sin; 2 – temirbetonli qobiq; b – bosh to‘sin eni; tqob – qobiq qalinligi 4. Oraliq qurilmani shprengelli konstruksiyalar bilan kuchaytirish bo‘yicha ma’lumotlar Oraliq qurilmalarning statik sxemasini o‘zgartirish orqali kuchaytirish. Temirbeton oraliq qurilmalar uchun ularning statik sxemasini o‘zgartirishda kuchaytirishgacha va undan keyin ham ichki kuchlar ekspluatatsion epyurasi ishoralarining mos tushishini ta’minlash zarur . Barcha ma’lum echimlardan bunga eng ko‘p sxemasi quyida 129-rasmda keltirilgan kuchaytirishning shprengelli konstruksiyalari javob beradi. Ilmiybaza.uz 129-rasm. Oraliq qurilmani shprengelli konstruksiyalar bilan kuchaytirish: a – armaturali sterjenlardan shprengellar; b – xuddi shunday tutam qilib yig‘ilgan (po‘lat tros va kabellar)yuqori mustahkamli sim;v –shprengelli qurilma; 1 – shprengel; 2 – po‘lat list; 3 – vertikaliga payvandlangan gorizontal po‘lat list; 4 – dyubel; 5 – ankerli; 6 – hovon; 7 – fiksator; 8 – ushlab turuvchi shveller (№ 10– 12); 9 – biriktiruvchi mufta Shprengellar, qoidaga ko‘ra, har bir to‘sin qovurg‘asining ikki tomonidan uning bo‘ylama o‘qiga simmetrik ravishda parallel tekisliklarda o‘rnatiladigan ikki tarmoq (bo‘toq) dan shakllantiriladi. Ularni tayyorlash uchun yuqori mustahkamli simlar, tutam qilib yig‘ilgan yoki zavodda tayyorlangan eshilgan po‘lat troslar, hamda yuqori mustahkamli armaturadan tashkil topgan kabeldan foydalaniladi. To‘sinlarni samarali yukdan bo‘shatish maqsadida shprengellarni odatda oldindan zo‘riqtirishadi, buning uchun oldindan zo‘riqtirilgan konstruksiyalarni tayyorlashda qo‘llaniladigan ankerli mustahkamlagich va asbob-uskunalardan foydalaniladi. Zarurat tug‘ilganda shprengellar domkratlar yordamida vertikal tekislikda ularni Ilmiybaza.uz 129-rasm. Oraliq qurilmani shprengelli konstruksiyalar bilan kuchaytirish: a – armaturali sterjenlardan shprengellar; b – xuddi shunday tutam qilib yig‘ilgan (po‘lat tros va kabellar)yuqori mustahkamli sim;v –shprengelli qurilma; 1 – shprengel; 2 – po‘lat list; 3 – vertikaliga payvandlangan gorizontal po‘lat list; 4 – dyubel; 5 – ankerli; 6 – hovon; 7 – fiksator; 8 – ushlab turuvchi shveller (№ 10– 12); 9 – biriktiruvchi mufta Shprengellar, qoidaga ko‘ra, har bir to‘sin qovurg‘asining ikki tomonidan uning bo‘ylama o‘qiga simmetrik ravishda parallel tekisliklarda o‘rnatiladigan ikki tarmoq (bo‘toq) dan shakllantiriladi. Ularni tayyorlash uchun yuqori mustahkamli simlar, tutam qilib yig‘ilgan yoki zavodda tayyorlangan eshilgan po‘lat troslar, hamda yuqori mustahkamli armaturadan tashkil topgan kabeldan foydalaniladi. To‘sinlarni samarali yukdan bo‘shatish maqsadida shprengellarni odatda oldindan zo‘riqtirishadi, buning uchun oldindan zo‘riqtirilgan konstruksiyalarni tayyorlashda qo‘llaniladigan ankerli mustahkamlagich va asbob-uskunalardan foydalaniladi. Zarurat tug‘ilganda shprengellar domkratlar yordamida vertikal tekislikda ularni Ilmiybaza.uz cho‘zib yoki shprengel belbog‘i va to‘sinning ostki belbog‘i orasiga tirgaklar o‘rnatib zo‘riqtirilishi mumkin . Shprengelli tortgichlarni qurish bo‘yicha asosiy ishlar quyidagilardan tashkil topgan:  po‘lat listlarni dyubel yoki boltlar bilan bosh to‘singa mahkamlash;  to‘sin tayanch oldi kesimlarida ankerli tirgaklarni qurish;  diafragma (ushlab turuvchi shveller) larniqurish;  shprengelli tortgirlarni qurish;  shprengelli tortgichlarni domkratlar yordamida hisobiy kuchga tortish;  tirgaklarda ankerlarni qurish;  shprengelli tortgichlarni germetiklash. 5. Oraliq qurilmalarni qiya uzatmalar qurish bilan kuchaytirish Amaliyotda temirbetonli oraliq qurilmalarni kuchaytirish har xil po‘lat elementlarni (listli yoki prokatli (chig‘irlangan)) qo‘shish orqali ko‘proq amalga oshirilmoqda. Bosh to‘sinni kuchaytirishning variantlaridan biri cho‘zilgan zonada po‘lat halqa va tayanch oldi uchastkalarda qiya uzatmalar bilan kuchaytirish hisoblanadi. Bu echimlarda tashqi armaturalash prinsipidan foydalanishadi, u xususan ekspluatatsiya qilinayotgan ko‘priklarni kuchaytirishda qo‘llanadi (130- rasm). Temirbeton oraliq qurilmalarni kuchaytirish bo‘yicha ishlar ekspluatatsiya qilnayotgan inshootlarda amalga oshirishini e’tiborga olsak, qoidaga ko‘ra, poezdlar harakatida tanaffussiz, ularga xavfsizlik va ishlarning yuqori sifatini kafolatlaydigan ancha jiddiy talablar qo‘yiladi . Ilmiybaza.uz cho‘zib yoki shprengel belbog‘i va to‘sinning ostki belbog‘i orasiga tirgaklar o‘rnatib zo‘riqtirilishi mumkin . Shprengelli tortgichlarni qurish bo‘yicha asosiy ishlar quyidagilardan tashkil topgan:  po‘lat listlarni dyubel yoki boltlar bilan bosh to‘singa mahkamlash;  to‘sin tayanch oldi kesimlarida ankerli tirgaklarni qurish;  diafragma (ushlab turuvchi shveller) larniqurish;  shprengelli tortgirlarni qurish;  shprengelli tortgichlarni domkratlar yordamida hisobiy kuchga tortish;  tirgaklarda ankerlarni qurish;  shprengelli tortgichlarni germetiklash. 5. Oraliq qurilmalarni qiya uzatmalar qurish bilan kuchaytirish Amaliyotda temirbetonli oraliq qurilmalarni kuchaytirish har xil po‘lat elementlarni (listli yoki prokatli (chig‘irlangan)) qo‘shish orqali ko‘proq amalga oshirilmoqda. Bosh to‘sinni kuchaytirishning variantlaridan biri cho‘zilgan zonada po‘lat halqa va tayanch oldi uchastkalarda qiya uzatmalar bilan kuchaytirish hisoblanadi. Bu echimlarda tashqi armaturalash prinsipidan foydalanishadi, u xususan ekspluatatsiya qilinayotgan ko‘priklarni kuchaytirishda qo‘llanadi (130- rasm). Temirbeton oraliq qurilmalarni kuchaytirish bo‘yicha ishlar ekspluatatsiya qilnayotgan inshootlarda amalga oshirishini e’tiborga olsak, qoidaga ko‘ra, poezdlar harakatida tanaffussiz, ularga xavfsizlik va ishlarning yuqori sifatini kafolatlaydigan ancha jiddiy talablar qo‘yiladi . Ilmiybaza.uz 130-rasm. Temirbetonli bosh to‘sinni tayanch oldi qismida qiya uzatmalar bilan kuchaytirish sxemasi: a– o‘q bo‘ylab ko‘rinish; b– to‘sinning ko‘ndalang kesimi;1 – bolt; 2 – plastinkalar; 3 – qiya uzatmalar; 4 – tirgaklar; 5 – shveller (qobiq); 6 – polimerli rastvor 6. Oraliq qurilmalarni tutib turuvchi konstruksiyalar yordamida kuchaytirish Temirbetonli oraliq qurilmalarning nuqsonli konsollarini kuchaytirish uchun har xil tutib turuvchi konstruksiyalar qo‘llaniladi (131-rasm) . 131-rasm. Ko‘tarma konsollari bilan temirbeton oraliq qurilmani kuchaytirish uchun tutib turuvchi to‘sin qurish: 1 – ko‘tarma konsol; 2 – sharnir; 3 – gayka, shayba va qistirma (prokladka) lari bilan boltlar komplekti; 4 – konsolning qo‘zg‘almas qismi; 5 – prokladkalar; 6 – tutib turuvchi (ko‘taruvchi) to‘sin 7. Oraliq qurilmalar ballast koritasining gidroizolyasiyasini ta’mirlash Suv qochiruvchi quvur (trubka) chalar zonasidagi gidroizolyasiyani ta’mirlash, ularni loyqalardan tozalash va nuqsonli quvurchalarni almashtirish uchun kichik uzunlikdagi (2,5 – 3,0m) relsli paketlardan foydalanishadi (132-rasm) . Relli paketlar aqinlashtirilgan shpallarda nuqsonlar zonasida o‘rnatiladi. Paket oralig‘i chegarasida shpallar maxsus xomutlarda osiladi, u ballastning qisman o‘yig‘ini bajarish, nuqsonli joyni ochish va mazkur paket himoyasida ta’mirni amalga oshirish imkonini beradi. Ishlarni bajarish vaqtida tezlik 25km/s gacha chegaralanadi. Ilmiybaza.uz 130-rasm. Temirbetonli bosh to‘sinni tayanch oldi qismida qiya uzatmalar bilan kuchaytirish sxemasi: a– o‘q bo‘ylab ko‘rinish; b– to‘sinning ko‘ndalang kesimi;1 – bolt; 2 – plastinkalar; 3 – qiya uzatmalar; 4 – tirgaklar; 5 – shveller (qobiq); 6 – polimerli rastvor 6. Oraliq qurilmalarni tutib turuvchi konstruksiyalar yordamida kuchaytirish Temirbetonli oraliq qurilmalarning nuqsonli konsollarini kuchaytirish uchun har xil tutib turuvchi konstruksiyalar qo‘llaniladi (131-rasm) . 131-rasm. Ko‘tarma konsollari bilan temirbeton oraliq qurilmani kuchaytirish uchun tutib turuvchi to‘sin qurish: 1 – ko‘tarma konsol; 2 – sharnir; 3 – gayka, shayba va qistirma (prokladka) lari bilan boltlar komplekti; 4 – konsolning qo‘zg‘almas qismi; 5 – prokladkalar; 6 – tutib turuvchi (ko‘taruvchi) to‘sin 7. Oraliq qurilmalar ballast koritasining gidroizolyasiyasini ta’mirlash Suv qochiruvchi quvur (trubka) chalar zonasidagi gidroizolyasiyani ta’mirlash, ularni loyqalardan tozalash va nuqsonli quvurchalarni almashtirish uchun kichik uzunlikdagi (2,5 – 3,0m) relsli paketlardan foydalanishadi (132-rasm) . Relli paketlar aqinlashtirilgan shpallarda nuqsonlar zonasida o‘rnatiladi. Paket oralig‘i chegarasida shpallar maxsus xomutlarda osiladi, u ballastning qisman o‘yig‘ini bajarish, nuqsonli joyni ochish va mazkur paket himoyasida ta’mirni amalga oshirish imkonini beradi. Ishlarni bajarish vaqtida tezlik 25km/s gacha chegaralanadi. Ilmiybaza.uz Yuzasi bo‘yicha anchagina shikastlangan gidroizolyasiyaning ta’miri uchun yotqizilgan brus orqali ballast korita plitasiga tayanadigan yukdan bo‘shatuvchi inventar paketlar qo‘llaniladi. Paketlar pasaytirilgan qurilish balandliligiga ega, u paketning uzunligi 5,7m bo‘lganda 0,235m ga va 11,7m orlig‘ida esa 0,251m ga teng. Paketlarni o‘rnatish va ularni echib olish temir yo‘l kran (yo‘lyotqizgich) lari bilan amalga oshiriladi . 132-rasm. Xomutli yukdan bo‘shatuvchi relsli paket sxemasi: a – fasad; b – ko‘ndalang kesim; 1 – xomutning ustki plankasi; 2 – xomutning ostki plankasi; 3 –gabarit chizig‘i; 4 – yo‘l relsi; 5 – paket relslari; 6 – shpala Gidroizolyasiyaning ta’miri uchun materiallar sifatida beton va sement-qumli rastvor, mastika, armaturalovchi mato (shishatola, shishito‘r, antiseptiklang mato, gidroizol) lar, armaturalovchi himoya qatlam, diamer1 – 2mm li kataklari 5050 dan 7575mm gacha bo‘lgan simdan tayyorlangan metall to‘rlar qo‘llaniladi. Yaxshilangan fizik-mexanik va texnologik tavsiflari bilan farqlanadigan boshqa gidroizolyasiya material (tiokolli mastika, perxlorvinilli plyonka, tekislanadigan qatlamga elimlanadigan rezina ko‘rinishidagi gilamga o‘xshash material va b.) lari ham o‘z tatbig‘ini topmoqda . Temirbeton oraliq qurilmalar ballast koritalari gidroizolyasiyasining ta’miri uchun Rossiya yo‘l va inshootlar Bosh boshqarmasi konstruktorlik byurosi abishl chiqqan ixtisoslashtirilgan poezdlari o‘z tatbig‘ini topmoqda. Gidroizolyasiyaning ta’miri uchun tiokol mastika (Moskva, Ko‘priklar ITI texnologiya) sini qo‘llab ixtisoslashtirilgan poezd yo‘l yotqizuvchi kran va g‘ildirakli liniya (iz) bilan jihozlangan ikki qavat (yarus) li platformalardan tashkil topgan (133-rasm). Ilmiybaza.uz Yuzasi bo‘yicha anchagina shikastlangan gidroizolyasiyaning ta’miri uchun yotqizilgan brus orqali ballast korita plitasiga tayanadigan yukdan bo‘shatuvchi inventar paketlar qo‘llaniladi. Paketlar pasaytirilgan qurilish balandliligiga ega, u paketning uzunligi 5,7m bo‘lganda 0,235m ga va 11,7m orlig‘ida esa 0,251m ga teng. Paketlarni o‘rnatish va ularni echib olish temir yo‘l kran (yo‘lyotqizgich) lari bilan amalga oshiriladi . 132-rasm. Xomutli yukdan bo‘shatuvchi relsli paket sxemasi: a – fasad; b – ko‘ndalang kesim; 1 – xomutning ustki plankasi; 2 – xomutning ostki plankasi; 3 –gabarit chizig‘i; 4 – yo‘l relsi; 5 – paket relslari; 6 – shpala Gidroizolyasiyaning ta’miri uchun materiallar sifatida beton va sement-qumli rastvor, mastika, armaturalovchi mato (shishatola, shishito‘r, antiseptiklang mato, gidroizol) lar, armaturalovchi himoya qatlam, diamer1 – 2mm li kataklari 5050 dan 7575mm gacha bo‘lgan simdan tayyorlangan metall to‘rlar qo‘llaniladi. Yaxshilangan fizik-mexanik va texnologik tavsiflari bilan farqlanadigan boshqa gidroizolyasiya material (tiokolli mastika, perxlorvinilli plyonka, tekislanadigan qatlamga elimlanadigan rezina ko‘rinishidagi gilamga o‘xshash material va b.) lari ham o‘z tatbig‘ini topmoqda . Temirbeton oraliq qurilmalar ballast koritalari gidroizolyasiyasining ta’miri uchun Rossiya yo‘l va inshootlar Bosh boshqarmasi konstruktorlik byurosi abishl chiqqan ixtisoslashtirilgan poezdlari o‘z tatbig‘ini topmoqda. Gidroizolyasiyaning ta’miri uchun tiokol mastika (Moskva, Ko‘priklar ITI texnologiya) sini qo‘llab ixtisoslashtirilgan poezd yo‘l yotqizuvchi kran va g‘ildirakli liniya (iz) bilan jihozlangan ikki qavat (yarus) li platformalardan tashkil topgan (133-rasm). Ilmiybaza.uz 133-rasm. Balllast koritalari gidroizolyasiyasining ta’miri uchun istisoslashtirilgan poezd sxemasi: a – transport holatida; b – ish holatida (strelkalar bilan konteynerlar ko‘chishining texnologik potogi ko‘rsatilgan); 1 – yo‘l yotqizuvchi kran; 2 – traktor-ekskavator; 3 – ikki qavatli g‘ildirakli liniyalari bilan platformlar; 4 – konteyner va taglik (poddon) lar; 5 – ta’mirlanadigan uchastka Ishlab chiqarish ishlari texnologiyasida g‘ildirakli traktor-ekskvator va maxsus yordamchi asbob-uskuna (ballast koritasi yuzasini quritish uchun apparaturasi bilan taglik, mastikani tayyorlash uchun qorishtirgich) lardan foydalanish ko‘zda tutilgan. Ishlab chiqarish uchun zaruriy material (qum, chaqiq tosh) lar o‘zini o‘zi bo‘shatadigan konteyner-dozatorlarga joylashtiriladi, tiokolli mastikani tayyorlash uchun komponent (tarkibiy qism) lar qorishtirgich tagligiga joylashtiriladi. Peregon (ikki qo‘shni stansiya orasidagi masofa) ga uzatishda transtor-ekskvator yo‘l yotqizuvchi platformasida joylashtiriladi. Texnologik asbob-uskuna, materiallari bilan konteyner va yuksiz konteynerlar texnologik jarayonlarda ulardan foydalanish ketma-ketligini e’tiborga olib, g‘ildirakli platformalarning ostki yarusida joylashtiriladi. Ishlar “tanaffus” da amalga oshiriladi. “Tanaffus” dan so‘ng poezdlar harakati cheklovsiz amalga oshiriladi. Ixtisoslashtirilgan poezddan foydalanish ballast koritasi 8 - 10m ning gidroizolyasiyasini bir soatda ishlarni jadal sur’ati (tempi) bilan ta’mirlash imkonini beradi . NAZORAT SAVOLLARI: 1. To‘sinli temirbeton oraliq qurilmalarni kuchaytirish to‘g‘risida ma’lumotlar. 2. Oraliq qurilmalarni ularning ko‘ndalang kesimini kattalashtirish orqali kuchaytirish. Ilmiybaza.uz 133-rasm. Balllast koritalari gidroizolyasiyasining ta’miri uchun istisoslashtirilgan poezd sxemasi: a – transport holatida; b – ish holatida (strelkalar bilan konteynerlar ko‘chishining texnologik potogi ko‘rsatilgan); 1 – yo‘l yotqizuvchi kran; 2 – traktor-ekskavator; 3 – ikki qavatli g‘ildirakli liniyalari bilan platformlar; 4 – konteyner va taglik (poddon) lar; 5 – ta’mirlanadigan uchastka Ishlab chiqarish ishlari texnologiyasida g‘ildirakli traktor-ekskvator va maxsus yordamchi asbob-uskuna (ballast koritasi yuzasini quritish uchun apparaturasi bilan taglik, mastikani tayyorlash uchun qorishtirgich) lardan foydalanish ko‘zda tutilgan. Ishlab chiqarish uchun zaruriy material (qum, chaqiq tosh) lar o‘zini o‘zi bo‘shatadigan konteyner-dozatorlarga joylashtiriladi, tiokolli mastikani tayyorlash uchun komponent (tarkibiy qism) lar qorishtirgich tagligiga joylashtiriladi. Peregon (ikki qo‘shni stansiya orasidagi masofa) ga uzatishda transtor-ekskvator yo‘l yotqizuvchi platformasida joylashtiriladi. Texnologik asbob-uskuna, materiallari bilan konteyner va yuksiz konteynerlar texnologik jarayonlarda ulardan foydalanish ketma-ketligini e’tiborga olib, g‘ildirakli platformalarning ostki yarusida joylashtiriladi. Ishlar “tanaffus” da amalga oshiriladi. “Tanaffus” dan so‘ng poezdlar harakati cheklovsiz amalga oshiriladi. Ixtisoslashtirilgan poezddan foydalanish ballast koritasi 8 - 10m ning gidroizolyasiyasini bir soatda ishlarni jadal sur’ati (tempi) bilan ta’mirlash imkonini beradi . NAZORAT SAVOLLARI: 1. To‘sinli temirbeton oraliq qurilmalarni kuchaytirish to‘g‘risida ma’lumotlar. 2. Oraliq qurilmalarni ularning ko‘ndalang kesimini kattalashtirish orqali kuchaytirish. Ilmiybaza.uz 3. Oraliq qurilmalar bosh to‘sinini kuchaytirish bo‘yicha asosiy ishlar. 4. Oraliq qurilmani shprengelli konstruksiyalar bilan kuchaytirish bo‘yicha ma’lumotlar. 5. Oraliq qurilmalarni qiya uzatmalar qurish bilan kuchaytirish. 6. Oraliq qurilmalarni tutib turuvchi konstruksiyalar yordamida kuchaytirish. 7. Oraliq qurilmalar ballast koritasining gidroizolyasiyasini ta’mirlash. Ilmiybaza.uz 3. Oraliq qurilmalar bosh to‘sinini kuchaytirish bo‘yicha asosiy ishlar. 4. Oraliq qurilmani shprengelli konstruksiyalar bilan kuchaytirish bo‘yicha ma’lumotlar. 5. Oraliq qurilmalarni qiya uzatmalar qurish bilan kuchaytirish. 6. Oraliq qurilmalarni tutib turuvchi konstruksiyalar yordamida kuchaytirish. 7. Oraliq qurilmalar ballast koritasining gidroizolyasiyasini ta’mirlash.