Xalqaro baholash dasturlari va ularning o‘ziga xos xususiyatlari.

Yuklangan vaqt

2024-10-17

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

5

Faytl hajmi

17,3 KB


Xalqaro baholash dasturlari va ularning o‘ziga xos xususiyatlari. Mavzu rejasi: 1. Xalqaro baholash dasturlari haqida umumiy tushunchalar va ularning o‘ziga xos xususiyatlari. 2. Xalqaro baholash dasturlari metodologiyasi. 3. PISA – o‘quvchilarni ta’limiy yutuqlarini baholash xalqaro dasturi. 4. PIRLS – matnni o‘qish va tushunish darajasini aniqlovchi xalqaro tadqiqot. 5. TIMSS – maktabda matematika va aniq fanlar sifatini tadqiq qiluvchi xalqaro monitoring. 6. ISILS – kompyuter va axborot savodxonligi bo‘yicha xalqaro tadqiqot. Xalqaro baholash dasturi talablari asosida ta’lim shakl, metod va vositalari yordamida o‘quvchilar kompetentsiyalarini shakllantirish. Xalqaro baholash dasturlarining ahamiyati nimada? So‘nggi yillarda mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlar natijasida ulkan iqtisodiy o‘sish ko‘rsatkichlariga erishilayotganligi barcha sohalarda malakali kadrlar va yetuk mutaxassilarga bo‘lgan talabni yanada oshirmoqda. Bu o‘z-o‘zidan o‘quvchilarimizning darslarga qiziqish xususiyatini oshirish va o‘qituvchilarning har tomonlama ta’lim- tarbiyaga e’tiborini kuchaytirishni talab etadi. Yuqoridagi talablarning ta’lim tizimi uchun juda muhim ekanligi, aksariyat xorijiy davlatlardagi kabi ta’lim va fan sohalari Xalqaro baholash dasturlari va ularning o‘ziga xos xususiyatlari. Mavzu rejasi: 1. Xalqaro baholash dasturlari haqida umumiy tushunchalar va ularning o‘ziga xos xususiyatlari. 2. Xalqaro baholash dasturlari metodologiyasi. 3. PISA – o‘quvchilarni ta’limiy yutuqlarini baholash xalqaro dasturi. 4. PIRLS – matnni o‘qish va tushunish darajasini aniqlovchi xalqaro tadqiqot. 5. TIMSS – maktabda matematika va aniq fanlar sifatini tadqiq qiluvchi xalqaro monitoring. 6. ISILS – kompyuter va axborot savodxonligi bo‘yicha xalqaro tadqiqot. Xalqaro baholash dasturi talablari asosida ta’lim shakl, metod va vositalari yordamida o‘quvchilar kompetentsiyalarini shakllantirish. Xalqaro baholash dasturlarining ahamiyati nimada? So‘nggi yillarda mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlar natijasida ulkan iqtisodiy o‘sish ko‘rsatkichlariga erishilayotganligi barcha sohalarda malakali kadrlar va yetuk mutaxassilarga bo‘lgan talabni yanada oshirmoqda. Bu o‘z-o‘zidan o‘quvchilarimizning darslarga qiziqish xususiyatini oshirish va o‘qituvchilarning har tomonlama ta’lim- tarbiyaga e’tiborini kuchaytirishni talab etadi. Yuqoridagi talablarning ta’lim tizimi uchun juda muhim ekanligi, aksariyat xorijiy davlatlardagi kabi ta’lim va fan sohalari rivojlanishini baholash va monitoring qilish orqali ta’lim sifatini oshirishga qaratilgan ilg‘or tajribalarni sohaga jalb qilish kerakligini anglatadi. Ta’lim sifatini baholash xalqaro tadqiqotlarida ishtirok etish O‘zbekistonga nima beradi?  Milliy ta’lim tizimini isloh qilish, ta’lim mazmunini, pеdagog kadrlar tayyorlash va ularning malakasini oshirish dasturlarini takomillashtirish hamda mutaxassislar tomonidan darsliklarning yangi avlodini yaratishda qo‘llaniladi.  Tadqiqotlarda olingan natijalar mamlakatdagi ta’lim sifati va uning xalqaro standartlarni hisobga olgan holda egallagan o‘rni to‘g‘risida xulosalarchiqarishimkoninibеradi.  Xalqaro tadqiqotlar ta’lim sohasidagi milliy tadqiqotlarni sifatli o‘tkazishga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.  Xalqaro standartlar darajasida yuqori iqtisodiy samaraga asoslangan milliy baholash tizimini yaratish imkonini bеradi.  O‘zbеkistonda turli tashkilotlarning yеtakchi mutaxassislarini jalb qilgan holda xalqaro tadqiqotlarda ishtirok etish orqali mahalliy mutaxassislarimizda monitoring tadqiqotlarini o‘tkazish madaniyati rivojlanadi, ta’lim sifatini baholashning xalqaro standartlarga moslashuviga olib kеladi.  Milliy ta’lim sifatini baholashdagi nazorat matеriallarini xalqaro tadqiqotlarda qo‘llaniladigan nazorat matеriallari sifatidarajasidaishlabchiqishimkoninibеradi. Qanday xalqaro baholash dasturlari mavjud? PISA–o‘quvchilarni ta’limiy yutuqlarini baholash xalqaro dasturi PIRLS–matnni o‘qish va tushunish darajasini aniqlovchi xalqaro tadqiqot TIMSS–maktabda matematika va aniq fanlar sifatini tadqiq qiluvchi xalqaro monitoring rivojlanishini baholash va monitoring qilish orqali ta’lim sifatini oshirishga qaratilgan ilg‘or tajribalarni sohaga jalb qilish kerakligini anglatadi. Ta’lim sifatini baholash xalqaro tadqiqotlarida ishtirok etish O‘zbekistonga nima beradi?  Milliy ta’lim tizimini isloh qilish, ta’lim mazmunini, pеdagog kadrlar tayyorlash va ularning malakasini oshirish dasturlarini takomillashtirish hamda mutaxassislar tomonidan darsliklarning yangi avlodini yaratishda qo‘llaniladi.  Tadqiqotlarda olingan natijalar mamlakatdagi ta’lim sifati va uning xalqaro standartlarni hisobga olgan holda egallagan o‘rni to‘g‘risida xulosalarchiqarishimkoninibеradi.  Xalqaro tadqiqotlar ta’lim sohasidagi milliy tadqiqotlarni sifatli o‘tkazishga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.  Xalqaro standartlar darajasida yuqori iqtisodiy samaraga asoslangan milliy baholash tizimini yaratish imkonini bеradi.  O‘zbеkistonda turli tashkilotlarning yеtakchi mutaxassislarini jalb qilgan holda xalqaro tadqiqotlarda ishtirok etish orqali mahalliy mutaxassislarimizda monitoring tadqiqotlarini o‘tkazish madaniyati rivojlanadi, ta’lim sifatini baholashning xalqaro standartlarga moslashuviga olib kеladi.  Milliy ta’lim sifatini baholashdagi nazorat matеriallarini xalqaro tadqiqotlarda qo‘llaniladigan nazorat matеriallari sifatidarajasidaishlabchiqishimkoninibеradi. Qanday xalqaro baholash dasturlari mavjud? PISA–o‘quvchilarni ta’limiy yutuqlarini baholash xalqaro dasturi PIRLS–matnni o‘qish va tushunish darajasini aniqlovchi xalqaro tadqiqot TIMSS–maktabda matematika va aniq fanlar sifatini tadqiq qiluvchi xalqaro monitoring TALIS –o’qitish va o’rganish xalqaro tadqiqoti Kabi bir qator xalqaro dasturlar mavjud bo‘lib, ular rivojlangan davlatlardagi ta’lim sifatini yanada oshirishdagi mezon sifatida keng qo‘llanilmoqda. PIRLS -Progress in International Reading and Literacy Study 4-sinf o‘quvchilarining matnni o‘qish va tushunish darajasini baholashga mo‘ljallangan. Mazkur xalqaro dastur boshlang‘ich sinflarda tashkil etiladigan ta’lim-tarbiya jarayonida o‘quvchilarning o‘qilgan matnni tushunishi, uni sharhlashi, mustaqil hayotda to‘g‘ri qarorlar qabul qilishi orqali ta’limning keyingi bosqichida o‘qishni muvaffaqiyatli davom ettirishga zamin tayyorlaydi. TIMSS – Matematika va tabiiy fanlarni o‘zlashtirish sifatini Xalqaro monitoring qilish va baholash tizimi. Bu tadqiqot o‘quvchilarning matematika va tabiiy fanlar bo‘yicha boshlang‘ich maktabning 4 sinfi va tayanch maktabning 8 sinf o‘quvchilarining o‘zlashtirish darajasini dunyoning turli mamlakatlarida qiyosiy o‘rganishni maqsad qilib qo‘ygan va olingan natijalarga muvofiq har bir mamlakatning ta’lim tizimining o‘ziga xos xususiyatlari va yutuqlarini e’tirof etadi. Teaching and Learning International Survey TALIS – turli mamlakatlarda tashkil etiladigan pedagogik jarayonlarning xalqaro qiyosiy tahliliga asoslangan tadqiqot bo‘lib, Xalqaro iqtisodiy hamkorlik va rivojlanish tashkiloti tomonidan ta’sis etilgan. Teaching and Learning International Survey Maktabda pedagogik faoliyat yuritayotgan o‘qituvchilar va ta’lim muassasalari rahbarlarini ta’lim-tarbiya jarayonini tahlil etishga yo‘naltirish, ta’lim siyosatining asosiy aspektlari bo‘yicha ta’lim sifatiko‘rsatkichlarinianiqlashmezonlariniishlabchiqish Xalqaro konsorsium, o‘qituvchilar assosiatsiyasi, mamlakat-lararo hamkorlikni yo‘lgaqo‘yish TALIS –o’qitish va o’rganish xalqaro tadqiqoti Kabi bir qator xalqaro dasturlar mavjud bo‘lib, ular rivojlangan davlatlardagi ta’lim sifatini yanada oshirishdagi mezon sifatida keng qo‘llanilmoqda. PIRLS -Progress in International Reading and Literacy Study 4-sinf o‘quvchilarining matnni o‘qish va tushunish darajasini baholashga mo‘ljallangan. Mazkur xalqaro dastur boshlang‘ich sinflarda tashkil etiladigan ta’lim-tarbiya jarayonida o‘quvchilarning o‘qilgan matnni tushunishi, uni sharhlashi, mustaqil hayotda to‘g‘ri qarorlar qabul qilishi orqali ta’limning keyingi bosqichida o‘qishni muvaffaqiyatli davom ettirishga zamin tayyorlaydi. TIMSS – Matematika va tabiiy fanlarni o‘zlashtirish sifatini Xalqaro monitoring qilish va baholash tizimi. Bu tadqiqot o‘quvchilarning matematika va tabiiy fanlar bo‘yicha boshlang‘ich maktabning 4 sinfi va tayanch maktabning 8 sinf o‘quvchilarining o‘zlashtirish darajasini dunyoning turli mamlakatlarida qiyosiy o‘rganishni maqsad qilib qo‘ygan va olingan natijalarga muvofiq har bir mamlakatning ta’lim tizimining o‘ziga xos xususiyatlari va yutuqlarini e’tirof etadi. Teaching and Learning International Survey TALIS – turli mamlakatlarda tashkil etiladigan pedagogik jarayonlarning xalqaro qiyosiy tahliliga asoslangan tadqiqot bo‘lib, Xalqaro iqtisodiy hamkorlik va rivojlanish tashkiloti tomonidan ta’sis etilgan. Teaching and Learning International Survey Maktabda pedagogik faoliyat yuritayotgan o‘qituvchilar va ta’lim muassasalari rahbarlarini ta’lim-tarbiya jarayonini tahlil etishga yo‘naltirish, ta’lim siyosatining asosiy aspektlari bo‘yicha ta’lim sifatiko‘rsatkichlarinianiqlashmezonlariniishlabchiqish Xalqaro konsorsium, o‘qituvchilar assosiatsiyasi, mamlakat-lararo hamkorlikni yo‘lgaqo‘yish Anketa savollariga yozilgan javoblarni tahlil etish, ta’lim sifati ko‘rsatkichlariga bevosita ta’sir ko‘rsatadigan omillarni aniqlash, foydalanilmayotgan resurslarni belgilash, ular yuzasidan taqdimot, ko‘rsatma va hisobotlar tayyorlash. Talisning vazifalari: 1. o’qituvchining kasbiy tayyorgarligini takomillashtirish 2. Pedagogika mutaxassisligi uchun iqtidorli yoshlarni tanlash 3. Uzluksiz malaka oshirish jarayonini takomillash- tirish 4. Moderator o’qituvchilarni tanlash 5. Pedagogning ijtimoiy mavqeini oshirish PISA–o‘quvchilarning ta’limiy yutuqlarini baholash bo‘yicha xalqaro dastur PISA (inglizcha - Programme for International Student Assessment) – turli davlatlarda 15 yoshli o‘quvchilarning savodxonligini (o‘qish, matematika, tabiiy fanlar) hamda bilimlarini amaliyotda qo‘llash qobiliyatini baholovchi dastur. Bu dastur 3 yilda bir marotaba o‘tkaziladi. Dastlab 1997-yilda ishlab chiqilgan va 2000-yilda birinchi marta qo‘llanilgan. PISA bo‘yicha bahoning 50 ballga oshishi har yillik Yalpi ichki mahsulo t(YaIM)ning 1%ga o‘sishini ta’minlaydi. PISAda o‘quvchilarning bilim sifati monitoringi 5 ta yo‘nalish bo‘yicha aniqlanadi. Tadqiqot yo‘nalishlari: *O‘qish savodxonligi *Matematik savodxonlik Moliyaviy savodxonlik Kompyuter savodxonligi *Tabiiy-ilmiy savodxonlik Programme for International Student Assesment Anketa savollariga yozilgan javoblarni tahlil etish, ta’lim sifati ko‘rsatkichlariga bevosita ta’sir ko‘rsatadigan omillarni aniqlash, foydalanilmayotgan resurslarni belgilash, ular yuzasidan taqdimot, ko‘rsatma va hisobotlar tayyorlash. Talisning vazifalari: 1. o’qituvchining kasbiy tayyorgarligini takomillashtirish 2. Pedagogika mutaxassisligi uchun iqtidorli yoshlarni tanlash 3. Uzluksiz malaka oshirish jarayonini takomillash- tirish 4. Moderator o’qituvchilarni tanlash 5. Pedagogning ijtimoiy mavqeini oshirish PISA–o‘quvchilarning ta’limiy yutuqlarini baholash bo‘yicha xalqaro dastur PISA (inglizcha - Programme for International Student Assessment) – turli davlatlarda 15 yoshli o‘quvchilarning savodxonligini (o‘qish, matematika, tabiiy fanlar) hamda bilimlarini amaliyotda qo‘llash qobiliyatini baholovchi dastur. Bu dastur 3 yilda bir marotaba o‘tkaziladi. Dastlab 1997-yilda ishlab chiqilgan va 2000-yilda birinchi marta qo‘llanilgan. PISA bo‘yicha bahoning 50 ballga oshishi har yillik Yalpi ichki mahsulo t(YaIM)ning 1%ga o‘sishini ta’minlaydi. PISAda o‘quvchilarning bilim sifati monitoringi 5 ta yo‘nalish bo‘yicha aniqlanadi. Tadqiqot yo‘nalishlari: *O‘qish savodxonligi *Matematik savodxonlik Moliyaviy savodxonlik Kompyuter savodxonligi *Tabiiy-ilmiy savodxonlik Programme for International Student Assesment Xalqaro baholash dasturi PISA tadqiqotni quyidagi vositalar yordamida amalga oshiradi: 1.O‘quv topshiriqlaridan iborat test to‘plami. 2. O‘quvchilar uchun o‘zi tahsil olayotgan ta’lim muassasasi haqida anketa savollari. 3. Maktab rahbarlari uchun o‘zi pedagogik faoliyat yuritayotgan ta’lim muassasasi haqida anketa savollari. 4. Test va anketa savollarini o‘tkazayotgan rahbar uchun anketa savollari. 5.Ta’limni boshqarish organlari xodimlari uchun anketa savollari. 6. Test topshiriqlarini tayyorlash va olingan natijalarni matematik statistik tahlil qilish yuzasidan ko‘rsatmalar. Xalqaro baholash dasturi PISA tadqiqotni quyidagi vositalar yordamida amalga oshiradi: 1.O‘quv topshiriqlaridan iborat test to‘plami. 2. O‘quvchilar uchun o‘zi tahsil olayotgan ta’lim muassasasi haqida anketa savollari. 3. Maktab rahbarlari uchun o‘zi pedagogik faoliyat yuritayotgan ta’lim muassasasi haqida anketa savollari. 4. Test va anketa savollarini o‘tkazayotgan rahbar uchun anketa savollari. 5.Ta’limni boshqarish organlari xodimlari uchun anketa savollari. 6. Test topshiriqlarini tayyorlash va olingan natijalarni matematik statistik tahlil qilish yuzasidan ko‘rsatmalar.