XLORORGANIKALIQ PESTICIDLER Reje: 1. Xlororganikalıq pesticidlerdiń quramı 2. Xlororganikalıq pesticidlerdi qollanıw tártipleri 3. Xlororganikalıq pesticidlerdiń tásirsheńligi Awıl xojalıq eginlerinde rawajlanıp, kúshli zıyan keltiretuǵın zıyankeslerdiń bir neshe túri bolıp, olardan 1-2 túri kúshli rawajlanǵanda kúshli zıyan beredi. Zıyankeslerge qarsı gúresiwde integraciyalıq qarsı gúres sistemasına kiretuǵın agrotexnikalıq, biologiyalıq hám ximiyalıq usıllardan paydalanıladı. Agrobiocenozlarda zıyankesler sanı ekonomikalıq zıyan keltiriw muǵdarınan asıp ketkende olarǵa qarsı ximiyalıq preparatlardı qollaw usınıs etiledi. Ósimliklerdi qorǵawda ximiyalıq preparatlar kelip shıǵıwına qarap tómendegi toparlarǵa bólinedi: - anorganikalıq preparatlar; - organikalıq preparatlar; - xlororganikalıq preparatlar; - fosfororganikalıq preparatlar; - arnawlı akaricidler; - piretroidlar toparına kiretuǵın preparatlar; - mineral maylar. Usılardan xlororganikalıq preparatlarǵa ximiyalıq quramına qarap túrli qurallar kiredi. Lekin olar joqarı biologiyalıq tásirsheńligi, ximiyalıq hám biologiyalıq tamanınan uzaq saqlanıw qásiyeti sebebinen bir toparǵa jámlestirilgen. Olar sırtqı ortalıq sharayatlarına (temperatura, hawanıń ıǵallıǵı, jaqtılıq, quyash nurı hám t.b.) júdá shıdamlı esaplanadı. Bull toparǵa kiretuǵın preparatlar zıyankeslerge uzaq múddet dawamında tásir qıladı. Sonday-aq qorshaúan ortalıq, ósimlikke hám ósimlik ónimlerin záhárli qaldıqları menen pataslaw qáwpini tuwdıoadı. Xlororganikalıq pesticidler topıraqta 2 jıldan 15 jılǵa shekem saqlanıw qásiyetine iye. Aldın olar topıraqtıń ústingi qatlamında toplanadı keyin ástelik penen tómengi katlamlarǵa ótedi. Suwda bir neshe hápteden aylar dawamında saqlanıp qaladı. Xlororganikalıq pesticidler poroshok halında qollanılǵanda hawaǵa tarqalıp, bir neshe kún hawada saqlanadı. Lekin kúnniń ısıwı, jerge islew beriw nátiyjelerinde puwlanıw sebepli topıraqtaǵı pesticid qaldıqları jáne hawaǵa kóteriliwi gúzetiledi. Ósimlikke normadan zıyat qollanılǵan preparat ósimlik denesinen tarqalıp ketpesten uzaq waqıt saqlanıw qásiyetine iye. Ósimlikke bir márte qollanılǵanda ósimlik denesinde 35-75 kún dawamında saqlanadı. Al ósimlik tamırı arqalı ósimlik denesine pútkil ósiw dáwirinde ótip turadı. Sonlıqtan pesticid qaldıqları ónimgede ótedi. Lekin normada qollanılǵan pesticid ósimlikke keri tásir kórsetpeydi. Xlororganikalıq pesticidler kontaktli tásirge iye. Sonlıqtan bir neshe túrdegi zıyankeslerge keri tásir kórsetedi. Preparat tiygen zıyankeste záhárleniw processii 7 kúnge shekem dawam etedi. Zıyankestiń nerv sistemasın zıyanlap, olardı háreket ete almaytuǵın dárejege keltiredi. Lekin xlororganikalıq preparatlardı bir neshe qaytalamada qollanıw sebepli zıyankeslerde záhárge degen shıdamlılıqtı keltirip shıǵaradı. Xlororganikalıq pesticidler pútkil dúnya júzinde júdá úlken maydanlarda qollanılıp kelindi. Olar házirgi dáwirdede kópshilik rawajlanǵan mámleketlerde qollanılıp kelinbekte. Hindistanda ulıwma qollanılatuǵın pesticidlerdiń 70% tin xlororganikalıq preparatlar tutadı.