XLORORGANIKALIQ PESTICIDLER
Reje:
1. Xlororganikalıq pesticidlerdiń quramı
2. Xlororganikalıq pesticidlerdi qollanıw tártipleri
3. Xlororganikalıq pesticidlerdiń tásirsheńligi
Awıl xojalıq eginlerinde rawajlanıp, kúshli zıyan keltiretuǵın zıyankeslerdiń
bir neshe túri bolıp, olardan 1-2 túri kúshli rawajlanǵanda kúshli zıyan beredi.
Zıyankeslerge qarsı gúresiwde integraciyalıq qarsı gúres sistemasına kiretuǵın
agrotexnikalıq,
biologiyalıq
hám
ximiyalıq
usıllardan
paydalanıladı.
Agrobiocenozlarda zıyankesler sanı ekonomikalıq zıyan keltiriw muǵdarınan asıp
ketkende olarǵa qarsı ximiyalıq preparatlardı qollaw usınıs etiledi.
Ósimliklerdi qorǵawda ximiyalıq preparatlar kelip shıǵıwına qarap
tómendegi toparlarǵa bólinedi:
- anorganikalıq preparatlar;
- organikalıq preparatlar;
- xlororganikalıq preparatlar;
- fosfororganikalıq preparatlar;
- arnawlı akaricidler;
- piretroidlar toparına kiretuǵın preparatlar;
- mineral maylar.
Usılardan xlororganikalıq preparatlarǵa ximiyalıq quramına qarap túrli
qurallar kiredi. Lekin olar joqarı biologiyalıq tásirsheńligi, ximiyalıq hám
biologiyalıq tamanınan uzaq saqlanıw qásiyeti sebebinen bir toparǵa jámlestirilgen.
Olar sırtqı ortalıq sharayatlarına (temperatura, hawanıń ıǵallıǵı, jaqtılıq, quyash
nurı hám t.b.) júdá shıdamlı esaplanadı. Bull toparǵa kiretuǵın preparatlar
zıyankeslerge uzaq múddet dawamında tásir qıladı. Sonday-aq qorshaúan ortalıq,
ósimlikke hám ósimlik ónimlerin záhárli qaldıqları menen pataslaw qáwpini
tuwdıoadı.
Xlororganikalıq pesticidler topıraqta 2 jıldan 15 jılǵa shekem saqlanıw
qásiyetine iye. Aldın olar topıraqtıń ústingi qatlamında toplanadı keyin ástelik
penen tómengi katlamlarǵa ótedi. Suwda bir neshe hápteden aylar dawamında
saqlanıp qaladı. Xlororganikalıq pesticidler poroshok halında qollanılǵanda
hawaǵa tarqalıp, bir neshe kún hawada saqlanadı. Lekin kúnniń ısıwı, jerge islew
beriw nátiyjelerinde puwlanıw sebepli topıraqtaǵı pesticid qaldıqları jáne hawaǵa
kóteriliwi gúzetiledi.
Ósimlikke normadan zıyat qollanılǵan preparat ósimlik denesinen tarqalıp
ketpesten uzaq waqıt saqlanıw qásiyetine iye. Ósimlikke bir márte qollanılǵanda
ósimlik denesinde 35-75 kún dawamında saqlanadı. Al ósimlik tamırı arqalı
ósimlik denesine pútkil ósiw dáwirinde ótip turadı. Sonlıqtan pesticid qaldıqları
ónimgede ótedi. Lekin normada qollanılǵan pesticid ósimlikke keri tásir
kórsetpeydi.
Xlororganikalıq pesticidler kontaktli tásirge iye. Sonlıqtan bir neshe túrdegi
zıyankeslerge keri tásir kórsetedi. Preparat tiygen zıyankeste záhárleniw processii
7 kúnge shekem dawam etedi. Zıyankestiń nerv sistemasın zıyanlap, olardı háreket
ete almaytuǵın dárejege keltiredi. Lekin xlororganikalıq preparatlardı bir neshe
qaytalamada qollanıw sebepli zıyankeslerde záhárge degen shıdamlılıqtı keltirip
shıǵaradı.
Xlororganikalıq pesticidler pútkil dúnya júzinde júdá úlken maydanlarda
qollanılıp kelindi. Olar házirgi dáwirdede kópshilik rawajlanǵan mámleketlerde
qollanılıp kelinbekte. Hindistanda ulıwma qollanılatuǵın pesticidlerdiń 70% tin
xlororganikalıq preparatlar tutadı.
