KURS ISHI O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI MAVZU: YAPON TILIDA YOZMA NUTQDA QO‘LLANILADIGAN KIRISH SO‘ZLAR Bajardi: Ilmiy rahbar: 1 ANNOTATSIYA Mazkur kurs ishida yapon tilida yozma nutqda qo’llaniladigan kirish so’zlarni oʻrganish va ularning oʻrni va undan keng foydalanish to’g’risida fikr yuritiladi. Yapon tillarining o’ziga hos tabiatidan va urf-odatlaridan kelib chiqqan holda ularning o’ziga xos xususiyatlari asosida yapon tilida so’z turkumlarini o’qitishning asosiy metod va uslublari, ayni vaqtda O’zbekiston sharoitida yapon tilini o’qitishga qaratilgan e’tibor, yapon tiliga bo’lgan davr talablari haqida foydali ma’lumotlar keltirilgan. Yaponning zamonaviy shaharlari boshqa davlatlarning zamonaviy shaharlariga nisbatan ko'p bo'lsa ko'pki, lekin kam emasdir. Bu shaharlar nafaqat ko'rinishi balki rivojlanishi jihatidan ham boshqa shaharlardan ustunlik taraflariga ega va hamisha dunyo e'tiboridadir. 2 MUNDARIJA KIRISH ......................................................................................................................... 4 I BOB. Yapon tilida yozma nutqda qo’llaniladigan kirish so’zlar 1.1. Yapon tilida qo’llaniladigan kirish so’zlar ............................................................. 6 1.2. O'zingizni Yapon tilida qanday tanishtirishda kerak bo’ladigan kirish so’zlar ..... 9 II BOB. Yapon tilida yozma nutqda qo’llaniladigan so’zlar 2.1. Yozma nutqda qo’llaniladigan so’zlar….. . .. ...................................................... 14 2.2. Yapon tilidagi eng muhim kirish so’zlar ro’yhati ................................................ 19 XULOSA .................................................................................................................... 25 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI ............................................. 26 3 KIRISH Prezidentimiz Sh. Mirziyoyev yoshlarni tarbiyalash va oliy ma`lumotli bo`lishi to`g`risida bir qancha qaror farmonlar qabul qilgan. Mamlakatimizda kadrlar tayyorlash milliy dasturini amalga oshirish doirasida yapon tillarga o’qitishning kompleks tizimi, ya’ni uyg’un kamol topgan, o’qimishli, zamonaviy fikrlovchi yosh avlodni shakllantirishga, respublikaning jahon hamjamiyatiga yanada integratsiyalashuviga yo’naltirilgan tizim yaratildi.1 O’zbekistonda ta'lim mazmunini modernizatsiya qilish hozirgi bosqich jamiyat taraqqiyoti yapon tillarini o‘qitishni tashkil etishdagi innovatsion jarayonlar bilan ham bog‘liq. Zamonaviy maktabni rivojlantirishning ustuvor yo'nalishi ta'limning insonparvarlik yo'nalishi bo'lib, unda etakchi o'rinni egallaydi. Shuni eslatib o’tish kerakki, til o’rganish hozirgi umummiliy tushunchalardan biriga aylanmoqda, yapon tili esa yangi o’rganilayotgan qirralari to’liq ochilmagan tildir. “Gohida bir tilda so’zlashayotgan insonlar ham bir-birini tushuna olmaydi, bunga sabab ularning madaniyatlari turlichaligidadir,” – deb aytgan Sherba. Bu ikki madaniyat namoyondalari suhbat qurganda madaniyatlarning to’qnashuvi ro’y beradi deganidir. Bu suhbatdoshlarning salomlashishlaridanoq boshlanadi. Til o’rganish jarayonida esa, madaniyatlar to’qnashuvi katta muammo sifatida ko’tariladi. Bunga sabab til egasining “o’zimniki” va “begonaniki” degan diskriminatsiya xosil bo’lishida. Til o’rganish jarayonida biz lingvomadaniyat, realiyalar, leksikalarning ekvivalentsizlik holatlarini yaponlab o’ta olmas ekanmiz, tilning bu jihatlarini ham chuqurroq o’rganishga majbur bo’lamiz. Bugungi kunda davlat rahbarimiz biz yoshlarni zamonaviy ta’lim olishimiz, XXI asr talablariga to’laqonli javob beradigan kadrlarni yetishtirib chiqarish uchun barcha shart- sharoitlarni yaratib bermoqda. 1 Sh.Mirziyoyev Erkin va faravon demokratik O’zbekiston davlatini birgalikda quramiz. - T.: “Ma’naviyat”, 2008, - 137 b. 4 Mavzuning dolzarbligi. Hozirgi kunda chet tili o`rganish davr talabidir. Unga qiziqishi bor bo`lgan insonlarga chet tili o`rganishda kerak bo`ladigan asosiy yozma nutqda qo’llaniladigan kirish so’zlarni, ularni qo’llash haqida so’z yuritamiz. Mavzuning o’rganilganlik darajasi. Yapon tilidagi kirish so’zlar serqirra hodisa hisoblanadi. Bu masala xususida yapon va jahon tilshunoslari ko’plab izlanishlar olib borishgan. Mashhur yaponshunoslar so’z turkumining turli xil jihatlarini o’rganib chiqishgan. Kurs ishining maqsadi. Kurs ishining asosiy maqsadi Yapon tilini o`rganishda yapon tilida yozma nutqda qo’llaniladigan kirish so’zlarni bilish. Ishning maqsad va vazifalari. Ishning maqsadi yapon tilidagi kirish so’zlarni yapon tiliga qiziquvchilar va talaba, yoshlar uchun qay tartibda oson va qulay tarzda o’rgatish haqidagi metodlarni tadqiq etish. Kurs ishining predmeti. Ushbu kurs ishining predmeti sifatida yapon tili darsliklari metodik qo’llanmalar kiradi. Kurs ishining o’rganish obyekti. Ushbu kurs ishida yapon tilida so’zlashish va nutqning ahamiyatiga alohida e’tibor qaratilinadi. O’rganilish obyekti sifatida kirish so’zlarni me’yorlari va nutqiy qoidalarni kiritamiz. Kurs ishining tarkibiy tuzulishi. Kurs ishi ikki bob, kirish, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat. 5 I BOB. Yapon tilida yozma nutqda qo’llaniladigan kirish so’zlar 1.1. Yapon tilida qo’llaniladigan kirish so’zlar Yozma Yapon tilida o'zini tanishtirish yoki boshqalar bilan salomlashishning bir necha umumiy usullari mavjud. Ba'zi umumiy iboralarga quyidagilar kiradi: 1. (Konnichiva) - bu ingliz tilida "salom" yoki "xayrli kun" ga o'xshash ko'p holatlarda ishlatilishi mumkin bo'lgan standart tabrik. 2. (Hajimemashit) - bu birinchi marta o'zini tanishtirishning yanada rasmiy usuli. Bu ingliz tilida "siz bilan uchrashish yoqimli" deyishga o'xshaydi. 3. (Otsukaresama desu) - bu ish sharoitida ishlatiladigan umumiy tabrik, ya'ni " siz mehnatingizdan charchagan bo'lishingiz kerak." 4. (Yoroshiku onegaishimasu) - bu ko'p qirrali ibora bo'lib, u turli vaziyatlarda, masalan, kimdir bilan birinchi marta uchrashganda yoki yangi loyihaning boshida ishlatilishi mumkin. Uni "iltimos, menga mehribon bo'ling "yoki" men siz bilan ishlashni orziqib kutaman." 5. (Goaisatsu moushiagemasu) - bu o'zini tanishtirish yoki nutq yoki taqdimot boshida ishlatiladigan rasmiy ibora. Uni " salomlashishimga ruxsat bering.". 2O’z taassurotlari haqida hikoya qilar ekan, olti yoshli bola ravon monologik nutq shaklidan foydalanishi lozim. Ayting: "Hajimemashit."Bu "siz bilan uchrashish yoqimli" yoki "do'stlikni boshlaylik" ga o'xshash narsaga tarjima qilinadi."Uni talaffuz qiling (Ha-u "Hajimemashit" ni almashtirish odatda o'zingizni Yapon tilida tanishtirish uchun birinchi qadamdir. "Hajimemashit" - bu "hajimeru" ning konjugatsiyasi, bu "boshlash" ma'nosini anglatuvchi kirish so'zdir. 2 F.R.Qodirova. Maktabgacha yoshdagi rusiyzabon bolalarni o'zbekcha so'zlashishga o'rgatish. T., “O'qituvchi” 1993, 39-b 6 Salomingizni vaqtga qarab tanlang. Bu qabul qilinadi, kamroq tarqalgan bo'lsa-da,, A "Hajimemashite uchun bu salom o'rniga."Yapon tilida salom aytishning uchta asosiy usuli bor: ohayou, konnichiva va konbanva. Ingliz tilida so'zlashuvchilar "xayrli tong", "xayrli kun" va "xayrli oqshom" deganlaridek, yaponlar kunning har bir vaqtini farqlash uchun turli xil tabriklardan foydalanadilar. "Ohayou "(xuddi" Ogayo "kabi talaffuz qilinadi)" xayrli tong " degan ma'noni anglatadi va tushdan oldin juda ko'p ishlatiladi. Buni yanada muloyim qilish uchun "ohayou gozaimasu" (go-zah-ee-MAHS) deb ayting. "Konnichiva "(KO-nee-chee-vah)" xayrli kun " degan ma'noni anglatadi va shuningdek standart salom. Bu peshin va taxminan o'rtasida foydalanish mumkin 5 PM. "Konbanva "(kon-BAHN-vah)" xayrli oqshom " degan ma'noni anglatadi va soat 5 dan yarim tungacha ishlatiladi. Agar siz narsalarni aralashtirmoqchi bo'lsangiz, Yaponcha "salomlar" ekvivalentini aytishingiz mumkin, bu aisatsu (She-sachet-so). O'zingizni tanishtiring. O'zingizni yapon tilida tanishtirishning eng keng tarqalgan va sodda usuli bu "Vatashi no namae va ___ desu."(vah-TAH-shee hech nah-MAH-a vah ___ dess). Bu "mening ismim ___."Agar siz to'liq ismingizdan foydalansangiz, avval familiyangizni ayting. Masalan:" Vatashi no namae va Miyazaki Hayao desu", "mening ismim Hayao Miyazaki" degan ma'noni anglatadi." Shuni yodda tutingki, Yapon xalqi suhbatda "vatashi" dan kam foydalanadi. O'zingizni tanishtirayotganda, agar siz mahalliy odam kabi ovoz berishga harakat qilsangiz, "vatashi va" ni tashlab qo'yishingiz mumkin. "Anata", ya'ni" siz " degan ma'noni anglatadi. Shunday qilib, siz kimgadir ismingiz Jo ekanligini aytish uchun "Jo desu" deb ayta olasiz. Dastlabki kirishni tugatish uchun "Yoroshiku onegaishimasu" deb ayting. Uni talaffuz qiling (sizning-OH-u-koo oh-nay-yigit-ee-shee-massa). Bu taxminan " iltimos, menga yaxshi munosabatda bo'ling."Ingliz tilida bunday so'zlarni aytish odatiy hol bo'lmasligi mumkin, ammo o'zingizni yapon tilida so'zlashuvchilar bilan tanishtirishda eslash juda muhim ibora. Bu, odatda, yaponlar o'zlarini tanishtirganda ishlatadigan oxirgi ibora.Tasodifiy shakl uchun siz shunchaki " Yoroshiku."Ammo deyarli barcha holatlarda siz rasmiyroq, muloyimroq shaklda xato qilishingiz kerak. 7 Agar siz o'zingizni xuddi shunday ijtimoiy mavqega ega bo'lgan yosh odam bilan tasodifan tanishtirsangiz, deyarli barcha qo'shimcha so'zlarni qoldirishingiz mumkin. Shunchaki ayting: "Jo desu. Yoroshiku, men Jo emasman "degani uchun". Siz bilan uchrashish yoqimli." Dastlabki kirishni tugatish uchun "Yoroshiku onegaishimasu" deb ayting. Uni talaffuz qiling (sizning-OH-u-koo oh-nay-yigit-ee-shee-massa). Bu taxminan " iltimos, menga yaxshi munosabatda bo'ling."Ingliz tilida bunday so'zlarni aytish odatiy hol bo'lmasligi mumkin, ammo o'zingizni yapon tilida so'zlashuvchilar bilan tanishtirishda eslash juda muhim ibora. Bu, odatda, yaponlar o'zlarini tanishtirganda ishlatadigan oxirgi ibora. Tasodifiy shakl uchun siz shunchaki " Yoroshiku."Ammo deyarli barcha holatlarda siz rasmiyroq, muloyimroq shaklda xato qilishingiz kerak. Agar siz o'zingizni xuddi shunday ijtimoiy mavqega ega bo'lgan yosh odam bilan tasodifan tanishtirsangiz, deyarli barcha qo'shimcha so'zlarni qoldirishingiz mumkin. Shunchaki ayting: "Jo desu. Yoroshiku, men Jo emasman "degani uchun". Siz bilan uchrashish yoqimli." O'zingiz haqingizda ko'proq tushuntiring. Yosh, millat yoki kasb kabi boshqa fazilatlarni baham ko'rish uchun "Vatashi va ___ desu" shaklidan foydalanishingiz mumkin. ""Vatashi va Amerikajin desu, "(vah-TAH-shee vah Amerika h-shin kiyim) men Amerika emasman " degan ma'noni anglatadi."""Vatashi va juugo sai desu," (vah-TAH-shee vah juugo-o'ng kiyim) degan ma'noni anglatadi " men o'n besh yoshdaman." Muloyim muzqaymoq bilan boshlang. Yaponcha ekvivalenti " qandaysiz? Ogenki desu ka "emasmi"?"(oh-GEN-kee desi kah). Biroq, bu insonning sog'lig'i bo'yicha haqiqiy so'rov. Agar siz javob berishdan qochishni xohlasangiz, "Otenki va II desu ne?"(oh-TN-kee vah EE des neh), bu " ob-havo yaxshi, shunday emasmi? Javob. Agar siz "Ogenki desu ka" desangiz, ularning javobiga javob berishga tayyor bo'ling. Siz bu savolni berganingizda, odam, ehtimol, "Genki desu" (GAN-kee desi) yoki "Maa maa desu" (MAH-MAH dess) javob beradi. Birinchisi "men yaxshiman", ikkinchisi "men shundayman" degan ma'noni anglatadi."Qanday bo'lmasin: keyin ular sizdan" Anata va?"(ah-NAH-tah vah), bu "va siz?"Ular bu deganda, siz javob mumkin" Genki desu, arigatou, "(GEN-kee desi, ah-ree-GAH-to), degan ma'noni anglatadi " men 8 yaxshiman, rahmat." Siz "arigatou" ni "okagesama de" (oh-qah-geh-sah-mah deh) bilan almashtirishingiz mumkin, bu asosan bir xil narsani anglatadi. Qanday qilib kechirim so'rashni biling. Agar siz nima deyishni bilmasangiz (yoki odam nima deganini bilmasangiz) kechirim so'rashdan va shunday deyishdan qo'rqmang. Agar kerak bo'lsa, buni ingliz tilida qilishingiz va uzr so'ragan tana tilidan foydalanishingiz mumkin, ammo yapon tilida uzr aytishni o'rganish zarar qilmaydi. Agar kerak bo'lsa,"gomen nasai "deb ayting(goh-mehn nah-sah-ee), bu "kechirasiz" degan ma'noni anglatadi." "Iimasuga Vatashi va (sizning ismingiz) "deb ham ayta olamanmi? Mumkin, lekin moushimasu uchun "deb" iimasu uchun "yanada muloyim versiyasi bor."Men buning o'rniga foydalanardim. 1.2. O'zingizni Yapon tilida qanday tanishtirishda kerak bo’ladigan kirish so’zlar Agar siz Yapon bilan birinchi marta uchrashayotgan bo'lsangiz, o'zingizni Yapon tilida qanday tanishtirishni bilish sizga yaxshi taassurot qoldirishga yordam beradi. Bu, shuningdek, Yaponiyada ish yoki maktabdagi birinchi kuningizda xo'jayiningiz, hamkasblaringiz, o'qituvchilaringiz yoki sinfdoshlaringizni hayratda qoldirishning bir usuli. Yaponiyaliklar odatda salomlashish va inglizcha savolga o'xshash savol bilan tanishishni boshlaydilar: "qandaysiz."O'zingizni Yapon tilida tanishtirganda, avval buni qilishingiz mumkin. Bu yumush so'ng, agar ismingizni aytish mumkin, qaerda yashash va keyin o'zingiz haqida baham istagan boshqa ma'lumotlar tomonidan ta'qib, agar talaba bo'lsangiz, bunday maktab sifatida, agar ish va qiziqishlari, bo'lsangiz kasb. O'z-o'zini joriy etish-bu yapon tilida (Jikoshoukai), bu erda (JIKO) o'z-o'zini anglatadi, o'z-o'zidan, o'z-o'zini tanitadi. Yaponlarga aisatsu yoki salomlashish muhimligi o'rgatiladi childhood.Bu sizning kirish so'zingizni to'g'ri va to'g'ri salomlashish bilan boshlashingiz juda muhimdir. Salomingizni oddiy kamon bilan qilishni unutmang. Ta'zim Yapon madaniyatida hurmat va xushmuomalalik belgisidir. 9 Yapon tilida "xayrli tong" deyishning ikki yo'li mavjud. Bu kimgadir salomlashishning rasmiy usuli " xayrli tong.” Ikkinchi yo'llar-bu(ohayou).Biroq, bu ingliz tilida "tong" ga teng ma'noga ega bo'lgan norasmiy tabrik. Siz buni Yapon do'stlaringiz bilan salomlashganda ishlatishingiz mumkin. Xayrli kun Yapon tilida Bir vaqtning o'zida (konnichiva) yapon xalqi tomonidan "xayrli kun" yoki "salom" deyish uchun ishlatiladigan ibora."Bu rasmiy yoki norasmiy muhitda foydalanish mumkin. Yapon tilida xayrli kech (Konbanva) Yaponcha ibora bo'lib, "xayrli kech.” Yapon sizni kutib olish uchun yaxshi boshlash degan ma'noni anglatadi.Bu ibora (hajimemashit) " qanday qilib qilasiz?”. Odatda bu Yaponiyada o'zini tanishtirganda aytadigan birinchi ibora. Bu so'zma-so'z "men siz bilan birinchi marta uchrashyapman."Agar siz kimgadir aytmoqchi bo'lsangiz, xuddi shu Yaponcha iborani ishlatasiz:" siz bilan uchrashganimdan xursandman.” Siz ham bu iborani aytganda ta'zim qilishingiz mumkin. Yaponiyaliklar G'arbning qo'l siqish uslubini ham o'zlashtirdilar, shuning uchun siz o'zingizni tanishtirish uchun bu boshlang'ich iborani aytganda kamon o'rniga qo'l siqishingiz mumkin. Ismingizni Yapon tilida aytish Ismingizni Yapon tilida aytishning uchta standart usuli mavjud. Siz joriy vaziyat va munosabati qarab quyida uch har qanday tanlash mumkin. Esingizda bo'lsin, Yaponiyada ular o'zlarining ismlarini aytishdan oldin familiyalarini aytadilar. Yapon tilida "men" O'zingizni tanishtirishning bir usuli-ismingizni aytish. Siz buni odatda "menman" va ismingiz bilan aytishingiz mumkin. Yapon tilida" menman " bilan ifodalanadi (vatashi va). Ismingizni aytish uchun (vatashi va) ni ishlatganda, siz odatda jumlani bilan tugatasiz. Jumla oxirida(desu) xushmuomalalikni anglatadi.Shunday qilib, siz quyidagi jumla naqshidan foydalanasiz: (Nomi). Ushbu jumla namunasi sizning ismingizni aytishning standart shakllaridan biridir. Masalan: わたしは Smit, Yuhanno です yashaydi. Vatashi va Smit, jon desu. Men jon Smitman. Yapon tilida" mening ismim" Ismingizni aytishning yana bir usuli - "mening ismim.” Yapon tilida" mening ismim " deb ifoda etilgan (vatashino namae va). Yapon tilida "ism" degan ma'noni anglatadi. (Vatashino) - bu "mening" ning yaponiyalik hamkasbi, shuning uchun bu "mening ismim"degan ma'noni anglatadi. Ushbu jumlani to'ldirish uchun siz quyidagi jumla naqshidan foydalanasiz: (Nomi). Masalan: (Vatashi 10 no namae va). Vatashi no namae va Smit, jon Desu. Mening ismim jon Smit. Yapon tilida "meni chaqirishadi" Ismingizni yapon tilida aytishning rasmiy usuli " meni chaqirishdi."Yapon tilida" meni chaqiraman " iborasi-bu (tomou shimasu). Bu ibora ko'proq rasmiy va o'zini tanishtirishda kamtarlikni ifodalaydi. Odatda u o'zingizni yuqori martabali/maqomli odam bilan tanishtirayotganda ishlatiladi. Odatda jumla oxirida (tomou shimasu) joylashtiriladi. Uni ishlatishda siz quyidagi jumla naqshidan foydalanishingiz kerak: (ism). Masalan: Smit, Yuhanno とも うします yashaydi. Smit, jon tomou shimasu. Meni jon Smit deb atashadi. Yapon tilida "men" Ismingizni norasmiy yoki tasodifiy aytganda, siz foydalanishingiz mumkin. Bu shuni anglatadiki, siz shunchaki ismingizni aytib, qo'shishingiz mumkinkattalash (desu). Ushbu jumla naqshini Yapon tilida "men" deb tarjima qilish mumkin. Masalan:Yuhanno です yashaydi. Jon desu. Men jonman. Bu usul ko'pincha o'zingizni do'stingizning do'stlari kabi bir xil yoshdagi yoki maqomdagi odam bilan tanishtirayotganda yoki norasmiy vaziyatda yoki uchrashuvda qo'llaniladi. (Kara kimashita) Siz ekansiz qaerda kimdir jonli qachon ishlatiladi. Ushbu ibora 2 so'zdan iborat bo'lib, ular "dan" ma'nosini anglatadi va "kelish"degan ma'noni anglatadi va "kelish" degan ma'noni anglatadi. "Men kelgan"degan ma'noni anglatadi. Ushbu iborani ishlatish uchun siz quyidagi jumla naqshidan foydalanasiz: (mamlakat). Masalan: Kanada va Kanada . Kanada kara kimashita. Men Kanadadanman. (Kara kimashita) men kelganimni anglatadi. Ushbu standart usul Yaponiyada o'z-o'zini tanishtirishda eng ko'p qo'llaniladi. Bu boshqalarga qaerdan ekanligingizni aytishning oddiy va muloyim usuli hisoblanadi. (Kara mairimashita) Ushbu Yaponcha ibora 2 so'zdan iborat: bir-biriga bog'liq va bir-biriga bog'liq. Yuqorida aytib o'tilganidek, "dan"degan ma'noni anglatadi. (Mairimashita) - bu lug'at shakli "kelish"degan ma'noni anglatuvchi (mairimasu) so'zidan olingan. "Kelish"uchun rasmiy so'z. Ushbu iborani ishlatish uchun siz quyidagi jumla naqshidan foydalanasiz: (mamlakat). Masalan:Kanada va Kanada. Kanada kara mairimashita. Men Kanadadanman. (Kara mairimashita) - " men kelganman "deyishning yanada muloyim usuli. Ushbu usul ko'pincha yuqori darajadagi/maqomga ega bo'lgan odam bilan tanishishda qo'llaniladi. 11 Bu odamlarga qaysi mamlakat yoki joydan ekanligingizni aytishning yanada muloyim va kamtarroq usuli. (Kara desu) Agar siz qayerdan ekanligingizni tasodifiy aytmoqchi bo'lsangiz, shunchaki o'z mamlakatingiz, shahringiz yoki tug'ilgan shahringiz nomini aytishingiz va o'z mamlakatingizni qo'shishingiz mumkin. (mamlakat, shahar yoki tug'ilgan shahar nomi). Masalan: Kanada va Kanada. Kanada kara desu. Men Kanadadanman. (Kara desu) deb norasmiy yo'lidir "men dan emasman". Bu ko'pincha o'zingizni jamiyatdagi bir xil yoshdagi, maqomdagi yoki martabadagi odam bilan tanishtirayotganda ishlatiladi. (Sunde imasu) (Sunde imasu) " men yashayman "degan ma'noni anglatadi. Odatda u o'zingizni kamroq rasmiy muhitda/tadbirda tanishtirayotganda ishlatiladi. Siz ushbu iborani quyidagi tuzilma yordamida ishlatishingiz mumkin: (shahar yoki tug'ilgan shahar nomi).Masalan: Nyu-Yorkni tashkil etish. Nyu-York sunde imasu. Men Nyu-Yorkda yashayman. Tokio すんでいま す Tokio sunde imasu. Men Tokioda yashayman.Ushbu Yaponcha ibora so'zdan kelib chiqqan. "yashash"degan ma'noni anglatuvchi (sunde iru). (Shusshin desu) So'z (shusshin) so'zma-so'z "kelib chiqishi" yoki "ona shahri"degan ma'noni anglatadi. Bu ibora (shusshin desu) "mening tug'ilgan shahrim, tug'ilgan joyim yoki kelib chiqish joyim"degan ma'noni anglatadi. Bu qaerdan ekanligingizni aytishning yana bir rasmiy usuli/muloyim usuli. Odatda u o'zingizni kompaniya yoki maktab sharoitida yoshi kattaroq yoki yuqori darajadagi/maqomga ega bo'lgan odam bilan tanishtirayotganda ishlatiladi. Buni o'z shahringiz, tug'ilgan joyingiz yoki kelib chiqish joyingiz haqida aytish uchun ishlatganda, siz quyidagi tuzilmadan foydalanasiz: (joy nomi). Masalan: Madridning o'ziga xos xususiyatlari. Madrid va shusshin desu.Mening mamlakatni/tug'ilgan joyi / kelib chiqishi joyi Madrid emas. O'zingiz haqingizda ma'lumotni Yapon tilida baham ko'ring Sizning Yaponiyada bo'lish sababingiz ko'pincha o'z-o'zini tanishtirishda aytiladi. Bu, shuningdek, o'zingiz haqingizda ozgina ma'lumot berishning bir usuli. Bunday shaxsiy ma'lumotlarni o'z ichiga olgan holda, o'zingizni tanishtirishni yanada do'stona va qiziqarli qiladi. Misollar: わたしはりゅうがくせいです。 Vatashi va ryuugakusei desu. Men xalqaro / xorijiy talabaman. わたしのせんもんわにほんごです。Vatashi hech senmon 12 va Nihongo desu. Mening asosiy Yapon./ Men yapon tilida o'qiyapman. Yuqoridagi yuqoridagi misollarda, so'zlar "chet ellik talaba" degan ma'noni anglatadi va "senmon" "asosiy"yoki" Yaponiyada o'qish bo'yicha ixtisoslashuv sohasi " degan ma'noni anglatadi. Yapon tilidagi boshqa (senmon) yoki ixtisosliklar quyidagilar:Ingliz tili- ingliz tili Ta'lim-tarbiyaMatematik – matematik Axborot-tibbiyot (igaku) Sizni tugatish (jikoshoukai | o'z-o'zini joriy etish) Douzo yoroshiku onegaishimasu) Bu ibora (douzo yoroshiku onegaishimasu) Sizning Yaponcha o'zingizni tanishtirishingizni rasman tugatadi. Uni "siz bilan uchrashish yoqimli yoki siz bilan uchrashishdan mamnun" deb tarjima qilish mumkin, ammo uning so'zma-so'z tarjimasi "iltimos, menga yaxshi bo'ling/iltimos, menga g'amxo'rlik qiling"degan ma'noni anglatadi. Bu yakunlovchi ibora juda muhim, chunki siz o'zingizni tanishtirgan odamning qaramog'iga qo'yayotganingizni bildiradi. Yaponlar ko'pincha bu iborani takrorlash bilan javob berishadi. Shunday qilib, bu ibora yaxshi munosabatlarning boshlanishini anglatadi. Qo'l silkitish qo'polmi? Biror kishi bilan uchrashganda, qo'l silkitish yaponlar orasida odatiy yoki g'ayrioddiy. Odatda ular bir-birlari bilan salomlashish uchun ta'zim qilishadi. Bugungi kunda, ko'proq va ko'proq xorijliklar tashrif yoki Yaponiyada yashayotgan sifatida, Yaponiya kimnidir salom yo'llarini istisno qilamiz. Qo'l silkitish maqbul va qo'pol emas, ayniqsa biznesni o'rnatishda. Eslash kerak bo'lgan narsalar! O'zingizni tanishtirishni qisqa, ammo juda ma'lumotli tuting. Imo-ishoralaringiz va ovozingiz ohangi bilan muloyim bo'ling. So'zlarni sekin va aniq ayting. Agar Sizning Yaponcha talaffuzingiz hali unchalik yaxshi bo'lmasa, boshqalar sizni tushunishi uchun so'zlarni aniq aytsangiz yaxshi bo'ladi. Agar shubhangiz bo'lsa, har doim yapon tilidagi uzunroq iboralarni ishlating, jumla yoki iboralar qancha uzun bo'lsa, siz shunchalik muloyim bo'lasiz.Agar bu ta'zim qilish va qo'l siqish o'rtasida tanlov bo'lsa, har doim o'zingizni tanishtirayotgan odamdan maslahat oling. Agar ular ta'zim qilsalar, siz ham o'zingizga ta'zim qilishingiz kerak va agar ular qo'llarini cho'zsalar, qo'l siqish uchun ishora sifatida qabul qiling. O'zingizni tanishtirishda ishonchli, do'stona va samimiy bo'ling. 13 II BOB. Yapon tilida yozma nutqda qo’llaniladigan so’zlar 2.1. Yozma nutqda qo’llaniladigan so’zlar Sizda darhol o'ylab topadigan yaponcha so'zlar bormi? Ba'zi odamlar Sushi yoki Teriyaki kabi oziq-ovqat bilan bog'liq so'zlarni juda yaponcha, boshqalari esa Vabi- Sabi yoki Hanami kabi yaponcha madaniyatga oid so'zlarni topishlari mumkin. Ushbu darsda biz asosiy yapon so'zlari va ulardan foydalanish haqida gapiramiz. Bu so'zlar sizga yapon tilini tezroq va osonroq tushunishga yordam beradi. Boshlaylik! Asosiy yaponcha so'zlar - bu siz ko'p suhbatlarda eshitadigan va ishlatadigan so'zlar. Bu erda siz o'rganishni boshlashingiz mumkin bo'lgan bir nechta asosiy yapon so'zlari. はい (Hai) — ha いいえ (Iie) — yo’q ありがとう (Arigatou) —rahmat. どういたしまして (Douitashimashite) — xush kelibsiz. ごめんなさい (Gomen nasai) — meni kechiring. すみません (Sumimasen) — meni kechirasiz どうぞ (Douzo) — iltimos davom eting たすけてください！(Tasukete kudasai!) – yordam bering! 14 Yaponcha oilaviy so'zlar o'z oila a'zolaringiz haqida boshqalarga murojaat qilganda yoki ular haqida gapirganda foydali so'zlardir. Ammo shuni ta'kidlash kerakki, siz boshqa odamlarning oilalari haqida gapirganda ishlatadigan boshqa so'zlar ham bor. Bu haqda ko'proq ma'lumotni yapon oilasi shartlari haqidagi maqolamizdan bilib olishingiz mumkin. Oilaviy munosabatlar orasida yapon sharaflari さん (San) va ちゃん (Chan) ko'pincha almashtiriladi. Bundan tashqari, oilaviy so'zlarning aksariyati odamni chaqirishning bir nechta usuliga ega. So'zlarni tanlash ma'ruzachining xohishiga va suhbatdagi vaziyatga bog'liq. Bundan tashqari, norasmiy versiya va rasmiy versiya o'rtasida aniq farq bor. Misol tariqasida "ota" so'zini olaylik: おとうさん (Otousan | お父さん) おやじ (Oyaji | 親父), とうちゃん (Touchan | 父ちゃん), ちち (Chichi | 父), and ぱぱ (Papa | パパ). Oilangizga murojaat qilish yoki ular haqida gapirish uchun foydalanishingiz mumkin bo'lgan yaponcha oilaviy so'zlar: かぞく (Kazoku | 家族) — Oila いえ (Ie | 家) — uy りょうしん (Ryoushin | 両親) — ota-ona おとうさん (Otousan | お父さん) -dada おかあさん (Okaasan | お母さん) — oyi 15 おじいちゃん (Ojiichan | お祖父ちゃん) — buva おばあちゃん (Obaachan | お祖母ちゃん) — buvi おにいちゃん (Oniichan | お兄ちゃん) — katta aka おねえちゃん (Oneechan | お姉ちゃん) — katta opa おとうと (Otouto | 弟) — yosh uka いもうと (Imouto | 妹) — yosh singil きょうだい (Kyoudai | 兄弟) — aka-uka しまい (Shimai | 姉妹) — opa あかちゃん (Akachan | あかちゃん) — chaqoloq Yaponiyaliklar orasida munosabatlar muhim ahamiyatga ega. Va har qanday munosabatlarda hurmat juda aniq. Bu ularning bir-biriga nisbatan qo‘llagan so‘zlarida ham namoyon bo‘ladi. Yaponcha munosabatlar so'zlari odam bilan qanday munosabatda ekanligingiz haqida gapirganda ishlatilishi mumkin. Quyida siz boshlagan yapon munosabatlaridagi so'zlar ro'yxati keltirilgan. ともだち (Tomodachi | 友達) — do’st しんゆう (Sinyuu | 親友) — yqin do’st こいびと (Koibito | 恋人) —oshiq かれし (Kareshi | 彼氏) — o’g’il do’st かのじょ (Kanojo | 彼女) — qiz do’st 16 ぱーとなー (Paatonaa | パートナー) — hamkor せんぱい (Senpai | 先輩) — Katta, yuqori sinf o'quvchilari こうはい (Kouhai | 後輩) — junior Yapon maktab so'zlari - bu talaba, o'qituvchi yoki ta'lim sohasida ishlaydigan odam bo'lganingizda tez-tez eshitadigan yoki duch keladigan so'zlar. Agar siz bularning hech biriga tegishli bo'lmasangiz ham, bu yapon tilini o'rganganingizda o'rganish uchun foydali so'zlardir. Mana bir nechta foydali yapon maktab so'zlari: がっこう (Gakkou | 学校) — maktab べんきょう (Benkyou | 勉強) — o’qish せんせい (Sensei | 先生) — o’qituvchi’ich maktab せいと (Seito | 生徒) — talaba ようちえん (Youchien | 幼稚園) — boshlang ほいくえん (Hoikuen | 保育園) — bolalar bog’chasi しょうがっこう (Shougakkou | 小学校) — boshlang’ich matab ちゅうがっこう (Chuugakkou | 中学校) — kichik o’rta maktab こうこう (Koukou | 高校) — yuqori maktab だいがく (Daigaku | 大学) — kolleji せんもんがっこう (Senmon Gakkou | 専門学校) — Kasb-hunar maktabi, Biznes kolleji 17 しゅくだい (Shukudai | 宿題) — uy vazifasi しけん (Shiken | 試験) — imtixon にゅうがく (Nyuugaku | 入学) — maktabga kirish そつぎょう (Sotsugyou | 卒業) —bitiruv Chet tili muloqot, bilish, axborot olish va toʼplash vositasi hisoblangan chet tilida munosabatlar shartlari nutq faoliyati barcha turlarini bilish zarurligini belgilab beradi: ushbu chet tilida gapirish va nutqni tushunish hamda oʼqish, yozish, nutqiy faoliyat u yoki bu turini bilish darajasi, bevosita chet tilida muloqot amaliyotida, ixtisosligi boʼyicha auteptik va yuksak mazmunli adabiyotlarni oʼqishda, kitob, ularga annotatsiyalar, konferentsiyalar uchun tezislar, amaliy yozmalar koʼrinishida yozma axborot almashishda namoyon boʼladi. Yapon tili kabi murakkab tilni o`rganish katta mehnat talab qiladi, shuningdek, katta mashaqqatni bosib o`tishga to`g`ri keladi. Ijod yoki ish bo’lganda ham avvalo kuchli xohish, gohida asliyat o’rganayotgandan ko’proq izlanish, mehnat, sabr- toqat talab qiladigan, turli xil materiallar ustida ijod qilishdir. Mana shuning uchun ham tilni o’rganayotgan odamlardan, avvalambor, sabr kerak bo’ladi. Bugungi kunga kelib, millatlararo o’zaro aloqa munosabatlarini kuchli o`rnatish va yanada mustahkamlashga ehtiyoj kuchaygani sari, xorijiy tillarni o’rganishga ham talab kengayib boraveradi. Hozirgi kunda yapon tilini o‘rgatish keng yo‘lga qo‘yilgan bo‘lsa-da, uning nazariyasini to‘la o‘zida mujassamlashtirgan o‘quv qo‘llanmalar o‘zbek tilida yetarli emas. Mazkur kurs ishida yapon tilida yozma nutq va uni o’qitishda harakatli o’yinlarning ahamiyati yoritib berilar ekan, avvalo yapon tilining o’ziga hos hususiyatlari haqida tushunchalar berib o’tamiz: Yapon tilidagi gaplar ot, sifat, fe’l, ravish, bog`lovchi va yuklamadan tashkil topgan. O`zbek tiliga son yoki olmosh sifatida tarjima qilinadigan so`zlar yapon tilida grammatik jihatdan ot so`z turkumi tarkibiga kiritiladi. Shu kabi yapon tilidagi grammatik qoidalarni quyida ko’rishimiz mumkin: Jumladan, yapon tilida kesim har doim gapning oxirida keladi. Aniqlovchi esa doimo aniqlanuvchi so’z (aniqlanmish)dan avval keladi. Kesim Yapon 18 tilida kesimning 3 xil turi mavjud: ot, sifat va fe’l bilan ifodalanadigan kesimlar. Kesim tasdiq va inkor, hozirgi-kelasi zamon va o`tgan zamon shakllarida keladi. Yapon tilida sifatning 2 turi mavjud: 1) い-sifat 2) な-sifat.3 Yapon tilida so`zlar shaxs-sonda o`zgarmaydi. Yuklamalar Yapon tilida yuklamalar so`z yoki gapning oxiriga qo`yiladi. Ular gapdagi so`zlarning o`zaro aloqadorligi, gapga nisbatan so`zlovchining munosabati, shuningdek, qo`shimcha ma’no berish uchun xizmat qiladi. Ikki gap orasida kelgan yuklamalar bog`lovchi vazifasida qo`llanilib, gaplarni bir-biriga bog`lash uchun xizmat qiladi. Tushurib qoldirish agar so`zlarning ma’nosi gapning umumiy mazmunidan tushunarli bo`lsa va ularni ta’kidlashga ehtiyoj bo`lmasa, bunday so`zlar gapda tushurib qoldiriladi. Yapon tilida ba’zan gapning egasi yoki kesimi ham tushurib qoldirilishi mumkin. Yapon tilida grammatikani oʼqitishda boshlangʼich bosqichda oʼquvchilar bilan ishlashda oʼqituvchi oʼquvchining nafaqat fonetik va grammatik savodxonligi, balki, ularning nutqi, mustaqil fikrlay olishi, oʼz fikrini yapon tilida bemalol ifoda eta olishi, yozma ish, suhbat, hikoya, mustaqil fikriga tayanishi kabi shakllariga eʼtibor berishi lozim. Аslida, pedagogik texnologiyalardan oʼqituvchi dars jarayonida majburiy foydalanishi mumkin emas. Аyrim oʼqituvchilar pedagogik texnologiyalar afzalliklarini oʼzlari bilmay turib, ulardan xoʼjakoʼrsinga foydalanmoqchi boʼladilar. 2.2. Yapon tilidagi eng muhim kirish so’zlar ro’yhati Chet tilini o'rganayotganda, ko'pincha faqat so'z boyligini o'rganish etarli emas; biz chet tilini o'rganayotganda tushunishimiz kerak, ko'pincha faqat so'z boyligini o'rganish etarli emas; biz so'z tartibini va qaysi so'zlar boshqa so'zlar bilan yaxshi mos kelishini aniqlashimiz kerak. Til o'rganishda menga foydali bo'lgan narsa-kirish iboralarini yodlash. Buning sababi shundaki, ular ko'pincha grammatika haqida boshidan ko'p tashvishlanmasdan gapni osongina boshlash uchun ishlatilishi mumkin. 3 Sugano Reyko . Yapon tili -3 . Darslik . Toshkent . 2O13 . 210 b. 19 Siz yanada rivojlangan bo'lsangiz, kirish iborasini aytishni boshlaganingizda, siz bir vaqtning o'zida keyingi so'zlarni shakllantirishni boshlashingiz mumkin. Bu erda Yapon tilidagi kirish iboralari ro'yxati, shu jumladan men kundalik hayotda ishlatadigan ko'p narsalar. Ulardan ba'zilari jumla o'rtasida ham ishlatilishi mumkin, lekin men ularni ishlatilishi mumkin bo'lgan eng oddiy shaklda berishga harakat qilaman. Men tasodifiy iboralarga ko'proq e'tibor qaratishga qaror qildim, lekin siz ulardan ba'zilarini muloyim tilda ishlatishingiz mumkin (o'zgartirish). Uzr so'rayman, lekin ... [so'zma-so'z: "(bu) yomon, lekin..."] (Sumimasen ga) = > kechirasiz, lekin ... [yuqorida ko'proq muloyim] (Omotta n da kedo) => men o'ylardim va… (Jitsu va) = > aslida ... [ko'pincha hayratlanarli narsa aytganda ishlatiladi] (Souvieba) = > bu haqda gapirganda… (Kimochi vakaru n dakedo) = > men sizning his-tuyg'ularingizni tushunaman, lekin… (Kimochi va ureshii kedo) = > men fikrni qadrlayman, lekin… (Shoujiki ni iu uchun) => halol bo'lish uchun… (Yuqorida o'xshash, lekin ko'proq tasodifiy/jargon) (Genmitsu ni ieba) = > qat'iy gapirish… Betsu ni II kedo) = > men, albatta, aqlga emas, lekin ... [spikeri aslida fikrini qilsa foydalanish mumkin] Bu haqda ... [ko'pincha salbiy yoki hayratlanarli narsa aytganda ishlatiladi] (Sayvai ni mo) = > Yaxshiyamki… (Zannen nagara) => afsuski… (Yatte mita n da kedo) = > men buni sinab ko'rdim, lekin… [Siz xohlagan narsangiz uchun birinchi shaxs olmoshini almashtirishingiz mumkin: va hokazo.] 20 (Boku ni Totte alayhi) = > menga... [yuqorida o'xshash] (Nani ga atte on) => qat'i nazar, nima sodir bo'ladi… Nan da Kan da itte mo) => oxirida… (Saishuuteki ni va) = > oxirida ... [yuqorida bir oz ko'proq rasmiy tovushlar] Dake ja nakute) = > bu nafaqat bu, balki… (Og'iz ni) => bundan tashqari… Va keyin => va keyin… Kamida ... [ko'pincha birinchi shaxs olmosh oldin ishlatiladi] (Umaku ikeba) = > agar narsalar yaxshi bo'lsa… = > Agar ishlar yaxshi ketmasa… Agar iloji bo'lsa ... [ko'pincha so'rov yuborishda ishlatiladi] Agar siz qarshi bo'lmasangiz ... [so'zma-so'z: "agar bu yaxshi bo'lsa..."] (Sou ja Nai uchun) = > aks holda ... [so'zma-so'z: "agar shunday bo'lmasa..."] Boshqa so'zlar bilan aytganda… (Siz suru ni) = > qisqasi… Uchun Tantou chokunyuu ni IU) = > ochiqchasiga qo'yish… (Sono Mae ni) => bundan oldin… [Ko'pincha biror narsa qilish uchun qadamlar haqida gapirganda ishlatiladi] (Sono BAAi va) = > bunday holda… Bu holda ... [yuqorida o'xshash, lekin so'zma-so'z faqat "agar u"degan ma'noni anglatadi] (Ketsuron kara iu uchun) = > nuqtaga olish uchun ... [so'zma-so'z: "xulosa aytish"] 21 (Dou kangaete mo) = > qanday qarashingizdan qat'iy nazar ... [ko'pincha salbiy bayonotlar uchun ishlatiladi] (Ikura Nan de mo) = > qat'i nazar, siz unga qarash qanday... [yuqorida o'xshash] (Hanashi kavaru kedo) = > mavzuni o'zgartirish uchun… (Yodan da kedo) => chekinmoq uchun ... [yuqorida o'xshash] (Sono kavari ni) = > buning o'rniga / buning evaziga… [Ko'pincha biror narsani ifoda etishning to'g'ri yo'lini topish uchun kurashayotganda ishlatiladi] Faqat shu sababli ... [ko'pincha biror narsani ifodalash uchun ishlatiladi, albatta, bunday emas] Uzoq muddatda ... [so'zma-so'z: "agar (siz) uzoq ko'z bilan qarasangiz"] (Sorya Sou da kedo) = > bu haqiqat, lekin ... [so'zma-so'z: "bu shunday, lekin..."] Men bu kabi qarash mumkin, lekin (men aslida emasman)… (Sou va itte mo) = > buni aytib… Faqat sizga xabar berish uchun... [ba'zan kamsituvchi ohang bilan ishlatiladi] (Konna Koto iitakunai n dakedo) = > men buni aytishni xohlamayman, lekin… (Dono Michi) => har ikki holda ham… (Kudoi siz da kedo) = > men o'zimni takrorlash uchun afsusdaman, lekin… Til o'rganishda menga foydali bo'lgan narsa-kirish iboralarini yodlash. Buning sababi shundaki, ular ko'pincha grammatika haqida boshidan ko'p tashvishlanmasdan gapni osongina boshlash uchun ishlatilishi mumkin. Siz yanada rivojlangan bo'lsangiz, kirish iborasini aytishni boshlaganingizda, siz bir vaqtning o'zida keyingi so'zlarni shakllantirishni boshlashingiz mumkin. Bu erda Yapon tilidagi kirish iboralari ro'yxati, shu jumladan men kundalik hayotda ishlatadigan ko'p narsalar. Ulardan ba'zilari jumla o'rtasida ham ishlatilishi mumkin, lekin men ularni ishlatilishi mumkin bo'lgan eng 22 oddiy shaklda berishga harakat qilaman. Men tasodifiy iboralarga ko'proq e'tibor qaratishga qaror qildim, lekin siz ulardan ba'zilarini muloyim tilda ishlatishingiz mumkin (o'zgartirish). Uzr so'rayman, lekin ... [so'zma-so'z: "(bu) yomon, lekin..."] (Sumimasen ga) = > kechirasiz, lekin ... [yuqorida ko'proq muloyim] (Omotta n da kedo) => men o'ylardim va… (Jitsu va) = > aslida ... [ko'pincha hayratlanarli narsa aytganda ishlatiladi] (Souvieba) = > bu haqda gapirganda… (Kimochi vakaru n dakedo) = > men sizning his-tuyg'ularingizni tushunaman, lekin… (Kimochi va ureshii kedo) = > men fikrni qadrlayman, lekin… (Shoujiki ni iu uchun) => halol bo'lish uchun… (Yuqorida o'xshash, lekin ko'proq tasodifiy/jargon) (Genmitsu ni ieba) = > qat'iy gapirish… Betsu ni II kedo) = > men, albatta, aqlga emas, lekin ... [spikeri aslida fikrini qilsa foydalanish mumkin] Bu haqda ... [ko'pincha salbiy yoki hayratlanarli narsa aytganda ishlatiladi] (Sayvai ni mo) = > Yaxshiyamki… (Zannen nagara) => afsuski… (Yatte mita n da kedo) = > men buni sinab ko'rdim, lekin… [Siz xohlagan narsangiz uchun birinchi shaxs olmoshini almashtirishingiz mumkin: va hokazo.] (Boku ni Totte alayhi) = > menga... [yuqorida o'xshash] (Nani ga atte on) => qat'i nazar, nima sodir bo'ladi… Nan da Kan da itte mo) => oxirida… 23 (Saishuuteki ni va) = > oxirida ... [yuqorida bir oz ko'proq rasmiy tovushlar] Dake ja nakute) = > bu nafaqat bu, balki… (Og'iz ni) => bundan tashqari… Va keyin => va keyin… Kamida ... [ko'pincha birinchi shaxs olmosh oldin ishlatiladi] (Umaku ikeba) = > agar narsalar yaxshi bo'lsa… = > Agar ishlar yaxshi ketmasa… Agar iloji bo'lsa ... [ko'pincha so'rov yuborishda ishlatiladi] Agar siz qarshi bo'lmasangiz ... [so'zma-so'z: "agar bu yaxshi bo'lsa..."] (Sou ja Nai uchun) = > aks holda ... [so'zma-so'z: "agar shunday bo'lmasa..."] Boshqa so'zlar bilan aytganda… (Siz suru ni) = > qisqasi… Uchun Tantou chokunyuu ni IU) = > ochiqchasiga qo'yish… (Sono Mae ni) => bundan oldin… ____________________________________ 1 Nuriddinov E. “Yangi tarix” 1-qism T. Moliya-Iqtisod. 2009 y. 210-b Bu holda ... [yuqorida o'xshash, lekin so'zma-so'z faqat "agar u"degan ma'noni anglatadi] (Ketsuron kara iu uchun) = > nuqtaga olish uchun ... [so'zma-so'z: "xulosa aytish"] (Dou kangaete mo) = > qanday qarashingizdan qat'iy nazar ... [ko'pincha salbiy bayonotlar uchun ishlatiladi] (Ikura Nan de mo) = > qat'i nazar, siz unga qarash qanday... [yuqorida o'xshash] (Hanashi kavaru kedo) = > mavzuni o'zgartirish uchun… 24 (Yodan da kedo) => chekinmoq uchun ... [yuqorida o'xshash] (Sono kavari ni) = > buning o'rniga / buning evaziga… [Ko'pincha biror narsani ifoda etishning to'g'ri yo'lini topish uchun kurashayotganda ishlatiladi] Faqat shu sababli ... [ko'pincha biror narsani ifodalash uchun ishlatiladi, albatta, bunday emas] Uzoq muddatda ... [so'zma-so'z: "agar (siz) uzoq ko'z bilan qarasangiz"] (Sorya Sou da kedo) = > bu haqiqat, lekin ... [so'zma-so'z: "bu shunday, lekin..."] Men bu kabi qarash mumkin, lekin (men aslida emasman)… (Sou va itte mo) = > buni aytib… Faqat sizga xabar berish uchun... [ba'zan kamsituvchi ohang bilan ishlatiladi] (Konna Koto iitakunai n dakedo) = > men buni aytishni xohlamayman, lekin… (Dono Michi) => har ikki holda ham… (Kudoi siz da kedo) = > men o'zimni takrorlash uchun afsusdaman, lekin… _______________________________ 1 大西拓一郎（2008）「現代方言の世界」第一章 2 古瀬順一（2001）「国語学概説」p235－236 XULOSA Til o'rganishda menga foydali bo'lgan narsa-kirish iboralarini yodlash. Buning sababi shundaki, ular ko'pincha grammatika haqida boshidan ko'p tashvishlanmasdan gapni osongina boshlash uchun ishlatilishi mumkin. Siz yanada rivojlangan bo'lsangiz, kirish iborasini aytishni boshlaganingizda, siz bir vaqtning o'zida keyingi so'zlarni shakllantirishni boshlashingiz mumkin. Bu erda Yapon tilidagi kirish iboralari ro'yxati, shu jumladan men kundalik hayotda ishlatadigan ko'p narsalar. Ulardan ba'zilari jumla o'rtasida ham ishlatilishi mumkin, lekin men ularni ishlatilishi mumkin bo'lgan eng 25 oddiy shaklda berishga harakat qilaman. Men tasodifiy iboralarga ko'proq e'tibor qaratishga qaror qildim, lekin siz ulardan ba'zilarini muloyim tilda ishlatishingiz mumkin (o'zgartirish). FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI 1. Mirziyoyev SH.M. Tanqidiy tahlil , qat’iy tartib - intizom va shaxsiy javobgarlik - har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak . - T .: « Oʻzbekiston « , 2O17 . 189 b 2.Sh.Mirziyoyev Erkin va faravon demokratik O’zbekiston davlatini birgalikda quramiz. - T.: “Ma’naviyat”, 2008, - 137 b. 2. Boltayeva G. O’zbek tilining nazariy grammatikasi. – T: Navoiy 2OO9. 230 b 3. J. Jalolov. “Chet til o’qitish metodikasi. T.» O’qituvchi“ 2O12. 300 b 26 4. Matchanov E. , Gulyamov . Yapon tili - 1 . O’quv qo’llanma . -T .: 2O13 . 320 b 5. Nuriddinov E. “Yangi tarix” 1-qism T. Moliya-Iqtisod. 2009 y. 290 b 6. Sh. Shoabduraxmonov, M.Asqarova, A.Xojiyev, I. Rasulov, , X. Doniyorov Hozirgi o’zbek adabiy tili. 1-qot .T., «O’qituvchi” 198O. 250 b. 7. S. Sugano R. , Xalmurzayeva N. Yapon tili -2 . O’quv qo’llanma . Toshkent . 2O13 . 340 b. 8. Sugano Reyko . Yapon tili -3 . Darslik . Toshkent . 2O13 . 278 b. 9. Xalmurzayeva N .Yapon tili -4 . Darslik . Toshkent . 2O13. 320 b. Internet saytlar: 1. www.ZiyoNet.uz 2. www.edu.Uz 3. www.Yandex.ru 4. www.Wikipediya.ru 5. www.Google.ru 6. www.baidu.Com 7. Tianjin - Wikipedia