Yiringli yallig‘lanish jarayonlarini keltirib chiqaruvchi mikroorganizmlar. Jarohat infeksiyalari Laboratoriya tashxisi (qoqshol, gazli gangrena)

Yuklangan vaqt

2024-12-16

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

14

Faytl hajmi

41,3 KB


Yiringli yallig‘lanish jarayonlarini keltirib chiqaruvchi mikroorganizmlar. Jarohat infeksiyalari Laboratoriya tashxisi (qoqshol, gazli gangrena) Maruza rejasi: І. Patogen kokklar 1. Stafilakokk va streptakokklar umumiy tavsifi va tasnifi. - tuzilishi, tinktorial xususiyati va kimyoviy tarkibi - kultural xossalari va o‘stirilishi - antigen xususiyati, zahar xosil qilishi - chidamliligi, odam va hayvonlar uchun patogenligi - laboratoriya diognostikasi, davolash va oldini olish 2. Kokshol va gazli gangrena umumiy tavsifi va tasnifi. - tuzilishi, tinktorial xususiyati va kimyoviy tarkibi - kultural xossalari va o‘stirilishi - antigen xususiyati,- zahar xosil qilishi - chidamliligi, odam va hayvonlar uchun patogenligi - laboratoriya diognostikasi, davolash va oldini olish Tabiatda kokklar keng tarqalgan, ammo ularning faqat ma’lum bir qismigina odam uchun patogen xisoblanadi, qolganlari saprofitlardir. Patogen kokklarga stafilokokk, streptokokk, pnevmokokk, gonokokk va meningokokklar kiradi. Ular ma’lum bir xususiyatlari bilan bir-biriga o‘xshash, ya’ni yiringli yallig‘lanish jarayonlarini yuzaga keltiradi. Shuning uchun ularni p i o g e n (yiring xosil qiluvchi) kokklar ham deyiladi. Stafilokokklar doimo yiringli yallig‘lanishlarni keltirib chiqarsa, streptokokklar saramas, o‘tkir revmatizm, skarlatina va angina kabi kasalliklarni chaqiradi. Patogen kokklar tashqi muhitga chidamliligi bilan ham bir-biridan farqqiladi, jumladan stafilokokklar juda Yiringli yallig‘lanish jarayonlarini keltirib chiqaruvchi mikroorganizmlar. Jarohat infeksiyalari Laboratoriya tashxisi (qoqshol, gazli gangrena) Maruza rejasi: І. Patogen kokklar 1. Stafilakokk va streptakokklar umumiy tavsifi va tasnifi. - tuzilishi, tinktorial xususiyati va kimyoviy tarkibi - kultural xossalari va o‘stirilishi - antigen xususiyati, zahar xosil qilishi - chidamliligi, odam va hayvonlar uchun patogenligi - laboratoriya diognostikasi, davolash va oldini olish 2. Kokshol va gazli gangrena umumiy tavsifi va tasnifi. - tuzilishi, tinktorial xususiyati va kimyoviy tarkibi - kultural xossalari va o‘stirilishi - antigen xususiyati,- zahar xosil qilishi - chidamliligi, odam va hayvonlar uchun patogenligi - laboratoriya diognostikasi, davolash va oldini olish Tabiatda kokklar keng tarqalgan, ammo ularning faqat ma’lum bir qismigina odam uchun patogen xisoblanadi, qolganlari saprofitlardir. Patogen kokklarga stafilokokk, streptokokk, pnevmokokk, gonokokk va meningokokklar kiradi. Ular ma’lum bir xususiyatlari bilan bir-biriga o‘xshash, ya’ni yiringli yallig‘lanish jarayonlarini yuzaga keltiradi. Shuning uchun ularni p i o g e n (yiring xosil qiluvchi) kokklar ham deyiladi. Stafilokokklar doimo yiringli yallig‘lanishlarni keltirib chiqarsa, streptokokklar saramas, o‘tkir revmatizm, skarlatina va angina kabi kasalliklarni chaqiradi. Patogen kokklar tashqi muhitga chidamliligi bilan ham bir-biridan farqqiladi, jumladan stafilokokklar juda
ham chidamli, meningokokk va gonokokklar esa chidamsiz. Shuning uchun ular inson organizmidan tashqarida tezda nobud bo‘ladi. Berjining (1994 y) bakteriyalar tasnifiga binoan Eubacterialis sistemasiga quyidagi oilalar biriktirilgan: Micrococcaceae, Streptococcaceae, Neisseriaceae, Peptococcaceae. Hujayra devorining tuzilishi va kimyoviy tarkibiga ko‘ra kokklar grammusbat va grammanfiy bo‘ladi. Grammusbat kokklarga quyidagi oilalar kiradi: Micrococcaceae, Streptococcaceae, ular hujayra devorining 90%i peptidoglikan moddasidan iborat. Stafilokokklar Micrococcaceae, oilasiga odam uchun patogen bo‘lgan quyidagi urug‘lar kiradi - Staphylococcus, Micrococcus va Stomatococus. Ular bir birlaridan biokimyoviy xususiyatlari bo‘yicha farqlanadi. Klassifikatsiyasi Staphylococcus, urug‘iga xozirgi kunda 20 ortiq turlar kiradi va ikki guruhga bo‘linadi Stafilokokklar eng ko‘p tarqalgan mikroorganizmlardan hisoblanib, odam va hayvonlarda kasallik keltirib chiqaradi. Staphylococcus urug‘iga mansub kokklarni birinchi bo‘lib R. Kox (1878 y. ) va L. Paster (1880 y. ) aniqlagan. F. Rozenbax (1884 y) esa bemorlarning yiringli yallig‘lanish o‘chog‘laridan topib, uning asosiy biokimyoviy xususiyatlarini o‘rgangan. Morfologiyasi. Stafilokokklar yumaloq bo‘lib, diametri 0,8–1,0x0,5–1,5 mkm. Surtma tayyorlab mikroskopda ko‘rilganganda ular uzum shingiliga o‘xshab ko‘rinadi Stafilokokk xivchinsiz, harakatsiz, kapsula va spora hosil qilmaydi, Gram usulida musbat bo‘yaladi. Asosan patogen turlari nozik kapsulaga ega. O‘sishi. stafilokokklar nafas olishiga ko‘ra fakultativ anaerob, ular oziq muhitlarga talabchan emas. rn 7,2–7,4 va 37ºs harorat ularning o‘sishi uchun qulay sharoit, lekin 10ºs dan 45ºs gacha bo‘lgan haroratda ham o‘sishi mumkin. Bulonda (gpb) bir xil quyqa hosil qilib ko‘payadi. stafilokokklar gpa dumaloq, chetlari tekis, diametri 1–4 mm bo‘lgan yaltiroqs-shakldagi koloniyalar hosil qiladi. Uy sharoitida yetarli yorug‘lik va havo bo‘lgan xonada stafilokokklar oq, ba’zan tilla rang yoki limonga o‘xshash sariq lipoxromlardan iborat bo‘lgan ham chidamli, meningokokk va gonokokklar esa chidamsiz. Shuning uchun ular inson organizmidan tashqarida tezda nobud bo‘ladi. Berjining (1994 y) bakteriyalar tasnifiga binoan Eubacterialis sistemasiga quyidagi oilalar biriktirilgan: Micrococcaceae, Streptococcaceae, Neisseriaceae, Peptococcaceae. Hujayra devorining tuzilishi va kimyoviy tarkibiga ko‘ra kokklar grammusbat va grammanfiy bo‘ladi. Grammusbat kokklarga quyidagi oilalar kiradi: Micrococcaceae, Streptococcaceae, ular hujayra devorining 90%i peptidoglikan moddasidan iborat. Stafilokokklar Micrococcaceae, oilasiga odam uchun patogen bo‘lgan quyidagi urug‘lar kiradi - Staphylococcus, Micrococcus va Stomatococus. Ular bir birlaridan biokimyoviy xususiyatlari bo‘yicha farqlanadi. Klassifikatsiyasi Staphylococcus, urug‘iga xozirgi kunda 20 ortiq turlar kiradi va ikki guruhga bo‘linadi Stafilokokklar eng ko‘p tarqalgan mikroorganizmlardan hisoblanib, odam va hayvonlarda kasallik keltirib chiqaradi. Staphylococcus urug‘iga mansub kokklarni birinchi bo‘lib R. Kox (1878 y. ) va L. Paster (1880 y. ) aniqlagan. F. Rozenbax (1884 y) esa bemorlarning yiringli yallig‘lanish o‘chog‘laridan topib, uning asosiy biokimyoviy xususiyatlarini o‘rgangan. Morfologiyasi. Stafilokokklar yumaloq bo‘lib, diametri 0,8–1,0x0,5–1,5 mkm. Surtma tayyorlab mikroskopda ko‘rilganganda ular uzum shingiliga o‘xshab ko‘rinadi Stafilokokk xivchinsiz, harakatsiz, kapsula va spora hosil qilmaydi, Gram usulida musbat bo‘yaladi. Asosan patogen turlari nozik kapsulaga ega. O‘sishi. stafilokokklar nafas olishiga ko‘ra fakultativ anaerob, ular oziq muhitlarga talabchan emas. rn 7,2–7,4 va 37ºs harorat ularning o‘sishi uchun qulay sharoit, lekin 10ºs dan 45ºs gacha bo‘lgan haroratda ham o‘sishi mumkin. Bulonda (gpb) bir xil quyqa hosil qilib ko‘payadi. stafilokokklar gpa dumaloq, chetlari tekis, diametri 1–4 mm bo‘lgan yaltiroqs-shakldagi koloniyalar hosil qiladi. Uy sharoitida yetarli yorug‘lik va havo bo‘lgan xonada stafilokokklar oq, ba’zan tilla rang yoki limonga o‘xshash sariq lipoxromlardan iborat bo‘lgan
pigmentlar hosil qiladi. ular sutli va kartoshkali agarda 20–25ºs da tez hosil bo‘ladi. koloniyalar rangi ular tarkibidagi pigmentlarga bog‘liq. stafilokokklar asosan, S ba’zan R shaklidagi koloniyalarni ham hosil qilishi mumkin. patogen stafilokokklar qonli agarda eritrotsitlarni gemoliz qilish xususiyatiga ega. Biokimyoviy xususiyati. stafilokokklarning fermentativ xususiyati yaxshi rivojlangan bo‘lib, oqsil va qandlarni parchalaydigan fermentlar ajratadi. laktoza, glyukoza, mannit, maltoza, saxaroza va glitserinni kislotagacha parchalaydi, lekin gaz hosil qilmaydi. patogen turlari bir qator patogenlik va himoya fermentlarini ishlab chiqaradi: katalaza - laktamaza, gialuronidaza, plazmakoagulaza, proteinaza, fosfataza, dnkaza, lipaza va leysitinaza va h k. Toksin hosil qilishi. patogen stafilokokklar bir necha xil ekzotoksin hosil qiladi. tillarang stafilokokklar leykotsidin, alfa, beta, gamma gemolizinlar (odam va ba’zi hayvonlar eritrotsitlarini lizisga uchratadi), a-f enterotoksinlar, a va v eksfoliatinlar (teriga ta’sir ko‘rsatadi) ishlab chiqaradi. ayrim stafilokokklarda enterotoksin borligi aniqlangan. bu toksin oziq-ovqat bilan me’da-ichak sistemasiga tushsa, kishilarda ovqatdan zaharlanishga sabab bo‘ladi. Stafilokokklar eksfoliativ toksin ajratadi, bu omil bolalar terisida impetigo, skarlatina toshmasiga o‘xshash toshmalar va chaqaloqlarda ichi suyuqlik bilan to‘la pufakchali-po‘rsildoq yaralar paydo qiladi. Antigen tuzilishi. Stafilokokklarning hujayra devori va kapsulasiga kiradigan quyidagi moddalar: peptidolikan, teyxoeva kislotasi, A-oqsil, polisaxarid va boshqalar antigenlik xususiyatiga ega. Chidamliligi. Stafilokokklar boshqa patogen kokklarga nisbatan fizik va kimyoviy omillardan quritish, muzlatishga va quyosh nuri ta’siriga chidamlidir. Stafilokokklar quritilgan yiringda 200 kun, changda 50–100 kun, tirik saqlanishi mumkin. Ular 70ºS gacha qizdirilganda bir soatda, 80ºS da esa 10-60 daqiqadan so‘ng, qaynatilganda bir necha soniyada o‘ladi. Dezinfeksiyalovchi omillardan 5% fenol eritmasi ta’sirida 15–30 daqiqada, 1% formalin ta’sirida esa 2–5 daqiqada halok bo‘ladi. Stafilokokklar tashqi muhitda, odam va hayvonlar organizmida ko‘p uchraydi pigmentlar hosil qiladi. ular sutli va kartoshkali agarda 20–25ºs da tez hosil bo‘ladi. koloniyalar rangi ular tarkibidagi pigmentlarga bog‘liq. stafilokokklar asosan, S ba’zan R shaklidagi koloniyalarni ham hosil qilishi mumkin. patogen stafilokokklar qonli agarda eritrotsitlarni gemoliz qilish xususiyatiga ega. Biokimyoviy xususiyati. stafilokokklarning fermentativ xususiyati yaxshi rivojlangan bo‘lib, oqsil va qandlarni parchalaydigan fermentlar ajratadi. laktoza, glyukoza, mannit, maltoza, saxaroza va glitserinni kislotagacha parchalaydi, lekin gaz hosil qilmaydi. patogen turlari bir qator patogenlik va himoya fermentlarini ishlab chiqaradi: katalaza - laktamaza, gialuronidaza, plazmakoagulaza, proteinaza, fosfataza, dnkaza, lipaza va leysitinaza va h k. Toksin hosil qilishi. patogen stafilokokklar bir necha xil ekzotoksin hosil qiladi. tillarang stafilokokklar leykotsidin, alfa, beta, gamma gemolizinlar (odam va ba’zi hayvonlar eritrotsitlarini lizisga uchratadi), a-f enterotoksinlar, a va v eksfoliatinlar (teriga ta’sir ko‘rsatadi) ishlab chiqaradi. ayrim stafilokokklarda enterotoksin borligi aniqlangan. bu toksin oziq-ovqat bilan me’da-ichak sistemasiga tushsa, kishilarda ovqatdan zaharlanishga sabab bo‘ladi. Stafilokokklar eksfoliativ toksin ajratadi, bu omil bolalar terisida impetigo, skarlatina toshmasiga o‘xshash toshmalar va chaqaloqlarda ichi suyuqlik bilan to‘la pufakchali-po‘rsildoq yaralar paydo qiladi. Antigen tuzilishi. Stafilokokklarning hujayra devori va kapsulasiga kiradigan quyidagi moddalar: peptidolikan, teyxoeva kislotasi, A-oqsil, polisaxarid va boshqalar antigenlik xususiyatiga ega. Chidamliligi. Stafilokokklar boshqa patogen kokklarga nisbatan fizik va kimyoviy omillardan quritish, muzlatishga va quyosh nuri ta’siriga chidamlidir. Stafilokokklar quritilgan yiringda 200 kun, changda 50–100 kun, tirik saqlanishi mumkin. Ular 70ºS gacha qizdirilganda bir soatda, 80ºS da esa 10-60 daqiqadan so‘ng, qaynatilganda bir necha soniyada o‘ladi. Dezinfeksiyalovchi omillardan 5% fenol eritmasi ta’sirida 15–30 daqiqada, 1% formalin ta’sirida esa 2–5 daqiqada halok bo‘ladi. Stafilokokklar tashqi muhitda, odam va hayvonlar organizmida ko‘p uchraydi
Hayvonlarga nisbatan patogenligi. Patogen stafilokokklar qo‘y-echki va qoramollar, ot va cho‘chqalar hamda tajriba hayvonlari – quyon, oq sichqon, dengiz cho‘chqasida kasallik keltirib chiqaradi. Odamlarda kasallikning patogenezi. Stafilokokklar odam organizmiga teri, havo-tomchi, chang, alimentar yo‘llar orqali yuqadi. Kasallik manbai bakteriya tashib yuruvchi sog‘lom kishilar, bemor va kasal hayvonlar hisoblanadi. hozir stafilokokklar qo‘zg‘atadigan 120 dan ortiq kasallik aniqlangan. . Bularga teri, teri osti yog‘ qavati, limfa tugunlaridagi (furunkul, karbunkul, limfaadenit, flegmona, piodermiyalar), nafas a’zolaridagi (bronxit, zotiljam, plevrit), yiringli yallig‘lanishlarni misol qilib keltirish mumkin. Stafilokokklar quloq, xalqum, burun va yondosh bo‘shliqlari (otit, angina, gaymorit, tonzillit, frontit), ko‘z a’zolarini (kon’yunktivit, muguz parda yarasi), markaziy nerv tizimi (meningit, miya abssessi), yurak-qon tomir tizimi (endokardit, miokardit), me’da-ichak trakti (enterokolit, oziq- ovqatdan zaharlanish), o‘t pufagi (xolesistit), harakat-tayanch tizimini (osteomielit, artrit) ham shikastlaydi. Stafilokokklar bolalarda, ayniqsa chaqaloqlarda xilma-xil kasal-liklarni keltirib chiqaradi, ayrim hollarda bu o‘limga olib keladi. Stafilokokklar ikkilamchi infeksiyaning rivojlanishiga sababchi bo‘lishi ham mumkin. Bakteriyalarga qarshi kimyoviy dorilar, ayniqsa antibiotiklardan keng va noto‘g‘ri foydalanish, stafilokokk shtammlari orasida dorilarga chidamli tiplari paydo bo‘lishiga olib kelmoqda. Bu esa o‘z navbatida kasalliklarning og‘ir kechishi va keng tarqalishiga sabab bo‘ladi. Butun dunyoda stafilokokklarning kasalxona ichi infeksiyasi sifatida tug‘ruqxonalar, jarrohlik bo‘limlari va bolalar kasalxonalarida yuqishi, tibbiyot xodimlari va aholi orasida bakteriya tashib yuruvchilar sonining ortishi kuzatilmoqda. Immuniteti. Odam organizmi stafilokokka nisbatan birmuncha chidamli, bu fagotsitoz va tabiiy himoya omillari, maxsus antitelolar (antitoksin, presipitin, opsonin va agglyutinin) borligi hisobiga yuzaga kelgan, chunki stafilokokklarning saprofit va shartli-patogen turlari odam normal mikroflorasi tarkibiga kiradi. Stafilokokk kasalliklaridan so‘ng kuchsiz immunitet hosil bo‘ladi. Hayvonlarga nisbatan patogenligi. Patogen stafilokokklar qo‘y-echki va qoramollar, ot va cho‘chqalar hamda tajriba hayvonlari – quyon, oq sichqon, dengiz cho‘chqasida kasallik keltirib chiqaradi. Odamlarda kasallikning patogenezi. Stafilokokklar odam organizmiga teri, havo-tomchi, chang, alimentar yo‘llar orqali yuqadi. Kasallik manbai bakteriya tashib yuruvchi sog‘lom kishilar, bemor va kasal hayvonlar hisoblanadi. hozir stafilokokklar qo‘zg‘atadigan 120 dan ortiq kasallik aniqlangan. . Bularga teri, teri osti yog‘ qavati, limfa tugunlaridagi (furunkul, karbunkul, limfaadenit, flegmona, piodermiyalar), nafas a’zolaridagi (bronxit, zotiljam, plevrit), yiringli yallig‘lanishlarni misol qilib keltirish mumkin. Stafilokokklar quloq, xalqum, burun va yondosh bo‘shliqlari (otit, angina, gaymorit, tonzillit, frontit), ko‘z a’zolarini (kon’yunktivit, muguz parda yarasi), markaziy nerv tizimi (meningit, miya abssessi), yurak-qon tomir tizimi (endokardit, miokardit), me’da-ichak trakti (enterokolit, oziq- ovqatdan zaharlanish), o‘t pufagi (xolesistit), harakat-tayanch tizimini (osteomielit, artrit) ham shikastlaydi. Stafilokokklar bolalarda, ayniqsa chaqaloqlarda xilma-xil kasal-liklarni keltirib chiqaradi, ayrim hollarda bu o‘limga olib keladi. Stafilokokklar ikkilamchi infeksiyaning rivojlanishiga sababchi bo‘lishi ham mumkin. Bakteriyalarga qarshi kimyoviy dorilar, ayniqsa antibiotiklardan keng va noto‘g‘ri foydalanish, stafilokokk shtammlari orasida dorilarga chidamli tiplari paydo bo‘lishiga olib kelmoqda. Bu esa o‘z navbatida kasalliklarning og‘ir kechishi va keng tarqalishiga sabab bo‘ladi. Butun dunyoda stafilokokklarning kasalxona ichi infeksiyasi sifatida tug‘ruqxonalar, jarrohlik bo‘limlari va bolalar kasalxonalarida yuqishi, tibbiyot xodimlari va aholi orasida bakteriya tashib yuruvchilar sonining ortishi kuzatilmoqda. Immuniteti. Odam organizmi stafilokokka nisbatan birmuncha chidamli, bu fagotsitoz va tabiiy himoya omillari, maxsus antitelolar (antitoksin, presipitin, opsonin va agglyutinin) borligi hisobiga yuzaga kelgan, chunki stafilokokklarning saprofit va shartli-patogen turlari odam normal mikroflorasi tarkibiga kiradi. Stafilokokk kasalliklaridan so‘ng kuchsiz immunitet hosil bo‘ladi.
Laboratoriya tashhisi. Mikrobiologik tashhisda yiring, shilliq qavat ajralmasi balg‘am, siydik, qon, qusuq, me’daning chayindi suvi va najas, shuningdek, ovqat mahsulotlari tekshiriladi. Mikrobiologik tashhis: bakterioskopik, bakteriologik, biologik. Bu usullar yordamida ajratib olingan stafilokokklarning morfologik, kultural, biokimyoviy va virulentlik kabi asosiy xususiyatlari o‘rganiladi va turlari aniqlanadi. Bakterioskopik: buning uchun avval yiringdan surtma tayyorlanadi, gram usulida bo‘yab, mikroskop ostid ko‘riladi. uzum shingiliga o‘xshash joylashgan va grammusbat bo‘yalgan kokklar topilsa, demak stafilokokk borligi aniq bo‘ladi. Bakteriologik: stafilokokkning turi va patogenlik xususiyatlarini aniqlash uchun tekshirilayotgan yiringni petri kosachasidagi tuxum sarig‘i va tuzli, sut-tuzli, qonli agar ekiladi. Agar bemorda sepsis gumon qilinsa, tashhisni aniqlash uchun bemordan 8-10 ml qon olib, qandli bulonga ekiladi. ajratib olingan stafilokokklarning fagotiplari o‘rganiladi. Bunda standart faglardan foydalaniladi. Bemorlarni to‘g‘ri davolash uchun ajratib olingan stafilokokklar sof kulturalarining antibiotiklarga chidamliligi tekshiriladi. Hozirgi vaqtda diognostikada juda sezgir hisoblangan immunoferment (IFU) va PZR usullari tibbiyotda keng qo‘llanila boshlandi. Davolash. Stafilokokk kasalliklarini davolashda, asosan, ularga ta’sirchan antibiotiklar keng qo‘llaniladi. Shu bilan birga organizm zaharlanishini kamaytirish hamda organizmning immunobiologik himoya kuchini oshirishga ahamiyat berish lozim. Surunkali va og‘ir yiringli stafilokokk kasalliklarini davolashda maxsus biologik preparatlardan: ko‘p valentli stafilokokk vaksinasi, autovaksina, stafilokokk, anatoksiniga qarshi zardob, stafilokokka qarshi immunoglobulin, stafilokokk bakteriofagi qo‘llaniladi. Kasallikning oldini olish. Kasallikning oldini olish uchun umumiy choralar: ish va uy sharoitida sog‘lom muhit yaratish, vitamin tanqisligi va turli jarohatlarning oldini olish, kasalxona ichi shtammlarini yo‘qotish, shuningdek, konserva zavodlari, konditer fabrikalarida sanitariya-gigiena qoidalariga hamda shaxsiy gigienaga rioya qilish kabilar kiradi. MAhsus oldini olishda stafilakokk anatoksini qo‘llaniladi, lekin immunitet faqat birinchi fag bilan lizisga uchravchi stafilakokklarga qarshi paydo Laboratoriya tashhisi. Mikrobiologik tashhisda yiring, shilliq qavat ajralmasi balg‘am, siydik, qon, qusuq, me’daning chayindi suvi va najas, shuningdek, ovqat mahsulotlari tekshiriladi. Mikrobiologik tashhis: bakterioskopik, bakteriologik, biologik. Bu usullar yordamida ajratib olingan stafilokokklarning morfologik, kultural, biokimyoviy va virulentlik kabi asosiy xususiyatlari o‘rganiladi va turlari aniqlanadi. Bakterioskopik: buning uchun avval yiringdan surtma tayyorlanadi, gram usulida bo‘yab, mikroskop ostid ko‘riladi. uzum shingiliga o‘xshash joylashgan va grammusbat bo‘yalgan kokklar topilsa, demak stafilokokk borligi aniq bo‘ladi. Bakteriologik: stafilokokkning turi va patogenlik xususiyatlarini aniqlash uchun tekshirilayotgan yiringni petri kosachasidagi tuxum sarig‘i va tuzli, sut-tuzli, qonli agar ekiladi. Agar bemorda sepsis gumon qilinsa, tashhisni aniqlash uchun bemordan 8-10 ml qon olib, qandli bulonga ekiladi. ajratib olingan stafilokokklarning fagotiplari o‘rganiladi. Bunda standart faglardan foydalaniladi. Bemorlarni to‘g‘ri davolash uchun ajratib olingan stafilokokklar sof kulturalarining antibiotiklarga chidamliligi tekshiriladi. Hozirgi vaqtda diognostikada juda sezgir hisoblangan immunoferment (IFU) va PZR usullari tibbiyotda keng qo‘llanila boshlandi. Davolash. Stafilokokk kasalliklarini davolashda, asosan, ularga ta’sirchan antibiotiklar keng qo‘llaniladi. Shu bilan birga organizm zaharlanishini kamaytirish hamda organizmning immunobiologik himoya kuchini oshirishga ahamiyat berish lozim. Surunkali va og‘ir yiringli stafilokokk kasalliklarini davolashda maxsus biologik preparatlardan: ko‘p valentli stafilokokk vaksinasi, autovaksina, stafilokokk, anatoksiniga qarshi zardob, stafilokokka qarshi immunoglobulin, stafilokokk bakteriofagi qo‘llaniladi. Kasallikning oldini olish. Kasallikning oldini olish uchun umumiy choralar: ish va uy sharoitida sog‘lom muhit yaratish, vitamin tanqisligi va turli jarohatlarning oldini olish, kasalxona ichi shtammlarini yo‘qotish, shuningdek, konserva zavodlari, konditer fabrikalarida sanitariya-gigiena qoidalariga hamda shaxsiy gigienaga rioya qilish kabilar kiradi. MAhsus oldini olishda stafilakokk anatoksini qo‘llaniladi, lekin immunitet faqat birinchi fag bilan lizisga uchravchi stafilakokklarga qarshi paydo
bo‘ladi. Shuning uchun stafilakokklarga qarshi to‘la qimmatli vaksina olish hozirgi zamon tibbiyyotini dolzarb muommalaridan biri xisoblanadi. Streptokokklar Streptococcaceae oilasiga 7 urug‘ kiritilgan bo‘lib, ulardan Streptococcus, Enterococcus, Aerococcus, Leuconostoc, Pediococcus va Lactococcus lar odam uchun patogen hisoblanadi. Birinchi bo‘lib T. Bilrot (1874 y. ) saramas kasalligiga chalingan bemorning yallig‘langan terisi sohasidan streptokokklarni topishga muvaffaq bo‘lgan. Keyinchalik L. Paster (1879 y. ) septik kasallik-larda aniqladi. Rozenbax (1884 y. ) sun’iy oziq muhitlarda streptokokklarning sof kulturasini ajratib olishga muvaffqq bo‘ldi. Klassifikatsiyasi: streptokokklarning tasnifini tuzishda serologik usullardan foydalanilgan. Bunda olimlardan F. Griffits agglyutinatsiya reaksiyasini, R. Lensfild esa presipitatsiya usulini qo‘llagan. Xozirgi vaqtda streptokokklarning hujayra devoridagi polisaxaridning antigen tarkibiga ko‘ra 20 serologik guruhlari farqlanadi. Ular lotin alifbosidagi A dan V gacha bo‘lgan harflar bilan belgilanadi. Patogen streptokokklarning ko‘pchiligi A serologik guruhga mansub. Streptokokklarning M-antigeni oqsil tabiatli bo‘lib, bakteriyalarning virulentligi va immunogenligini ta’minlaydi. T-antigen ham oqsil tabiatli, O-, K- va H-antigenlar birikmasidan tashkil topgan bo‘lib, tip maxsusligini belgilaydi. S- modda polisaxarid tabiatli bo‘lib, barcha gemolitik streptokokklar guruhi uchun umumiy, r-omil esa nukleoprotein moddaning bo‘lagi bo‘lib, hamma guruh streptokokklar uchun umumiy hisoblanadi. Tibbiyot mikrobiologiyasida streptokokklarning quyidagi turlari muhim ahamiyatga ega: str. ryogenes, str. pneumoniae - patogenlar, str. mitis, str. salivarius, str. sanguis, str. faecalis – shartli- patogenlar Morfologiyasi. (Streptakokk so‘zi yunoncha bo‘lib Streptos – zanjir va coccus – mag‘iz demakdir) Streptokokklar yumaloq yoki bir oz cho‘zinchoq bo‘lib, diametri 0,5–1,0 mkm. Ular juft-juft bo‘lib yoki zanjirga o‘xshash joylashadi. Bulondan tayyorlangan surtmalarida zanjiri juda uzun ko‘rinadi, ba’zida kalta-kalta zanjir ham hosil qilishi mumkin Streptokokklar harakatsiz, spora hosil qilmaydi, grammusbat bo‘yaladi. Patogen turlarining mikrokapsulasi mavjud bo‘ladi. Shuning uchun stafilakokklarga qarshi to‘la qimmatli vaksina olish hozirgi zamon tibbiyyotini dolzarb muommalaridan biri xisoblanadi. Streptokokklar Streptococcaceae oilasiga 7 urug‘ kiritilgan bo‘lib, ulardan Streptococcus, Enterococcus, Aerococcus, Leuconostoc, Pediococcus va Lactococcus lar odam uchun patogen hisoblanadi. Birinchi bo‘lib T. Bilrot (1874 y. ) saramas kasalligiga chalingan bemorning yallig‘langan terisi sohasidan streptokokklarni topishga muvaffaq bo‘lgan. Keyinchalik L. Paster (1879 y. ) septik kasallik-larda aniqladi. Rozenbax (1884 y. ) sun’iy oziq muhitlarda streptokokklarning sof kulturasini ajratib olishga muvaffqq bo‘ldi. Klassifikatsiyasi: streptokokklarning tasnifini tuzishda serologik usullardan foydalanilgan. Bunda olimlardan F. Griffits agglyutinatsiya reaksiyasini, R. Lensfild esa presipitatsiya usulini qo‘llagan. Xozirgi vaqtda streptokokklarning hujayra devoridagi polisaxaridning antigen tarkibiga ko‘ra 20 serologik guruhlari farqlanadi. Ular lotin alifbosidagi A dan V gacha bo‘lgan harflar bilan belgilanadi. Patogen streptokokklarning ko‘pchiligi A serologik guruhga mansub. Streptokokklarning M-antigeni oqsil tabiatli bo‘lib, bakteriyalarning virulentligi va immunogenligini ta’minlaydi. T-antigen ham oqsil tabiatli, O-, K- va H-antigenlar birikmasidan tashkil topgan bo‘lib, tip maxsusligini belgilaydi. S- modda polisaxarid tabiatli bo‘lib, barcha gemolitik streptokokklar guruhi uchun umumiy, r-omil esa nukleoprotein moddaning bo‘lagi bo‘lib, hamma guruh streptokokklar uchun umumiy hisoblanadi. Tibbiyot mikrobiologiyasida streptokokklarning quyidagi turlari muhim ahamiyatga ega: str. ryogenes, str. pneumoniae - patogenlar, str. mitis, str. salivarius, str. sanguis, str. faecalis – shartli- patogenlar Morfologiyasi. (Streptakokk so‘zi yunoncha bo‘lib Streptos – zanjir va coccus – mag‘iz demakdir) Streptokokklar yumaloq yoki bir oz cho‘zinchoq bo‘lib, diametri 0,5–1,0 mkm. Ular juft-juft bo‘lib yoki zanjirga o‘xshash joylashadi. Bulondan tayyorlangan surtmalarida zanjiri juda uzun ko‘rinadi, ba’zida kalta-kalta zanjir ham hosil qilishi mumkin Streptokokklar harakatsiz, spora hosil qilmaydi, grammusbat bo‘yaladi. Patogen turlarining mikrokapsulasi mavjud
O‘sishi. Streptokokklar fakultativ anaerob, sitoxrom va katalaza negativ ayrimlari esa anaeroblardir, ularning o‘sishi uchun qulay harorat 370S bo‘lib, 15– 450S da, ba’zan 470S da ham o‘sa oladi. Oddiy oziq muhitlarda streptokokklar juda sekin o‘sadi, patogen turlari esa butunlay o‘smasligi ham mumkin. Shuning uchun ularni maxsus: qandli, qonli, zardobli agarlarda, rN 7,2–7,6 bo‘lgan oziq muhitlarda o‘stiriladi. Ular qattiq oziq muhitlarda juda mayda, diametri 0,5–1 mm bo‘lgan, xira kulrang yoki oqish yumaloq, donador, kamroq S-shakldagi koloniyalar hosil qiladi atrofida gemoglabinning metgemoglabinga aylanishi tufayli uncha keng bo‘lmagan yashil xalqalar yuzaga keladi. Streptokokkning ayrim turlari (Str. anginosus, Str. bovis, Str. mitis, Str. mutans, Str. salivarius) gemoliz hosil qilmaydi, shuning uchun ular “nogemolitik streptokokklar” deyiladi. Streptokokk qandli bulonda o‘ziga xos ko‘rinishda, ya’ni bulon, asosan, tiniq holda bo‘lib, mikroblar probirka ning devorida, tubida mayda donodor cho‘kma hosil qilib o‘sadi. Enterokokklar esa bulonni loyqatadi. Fermentativ xususiyati. Streptokokklar turli shtammlarining fermentativ faolligihar xil. Ularning ko‘pchiligi glyukoza, saxaroza, maltoza, laktoza, salitsin, eskulin, tregalozalarni kislota hosil qilib parchalaydi. Patogen streptokokklar jelatinani suyultirmaydi, nitratlarni nitritlargacha qaytarmaydi, ammo sutni ivitadi, fibrinni eritadi. Patogen streptokokklar virulentlikni ta’minlovchi gialuronidaza, dezoksiribonukleaza, ribonukleaza, neyraminidaza, proteinaza, streptokinaza, amilaza, lipaza, difosfopiridinnukleotidaza va boshqa fermentlarni ham hosil qiladi. Toksin hosil qilishi. Streptokokklar turlicha ta’sir etuvchi ekzotoksinlar hosil qiladi. 1)gemolizinlar, ularni streptokokklar ishlab chiqarganligi uchun “streptolizinlar” ham deyiladi (O- va S-streptolizin). Gemolizin eritrotsit, trombotsit, makrofaglarni parchalaydi; 2)leykotsidin – polimorf yadroli leykotsitlarni parchalaydi, natijada organizmning fagotsitar himoya reaksiyasi betaraflanadi; 3)o‘ldiruvchi toksin – teri va boshqa to‘qimalarni, ayniqsa jigar hujayralarini chiritish, nekroz qilish xususiyatiga ega. O‘sishi. Streptokokklar fakultativ anaerob, sitoxrom va katalaza negativ ayrimlari esa anaeroblardir, ularning o‘sishi uchun qulay harorat 370S bo‘lib, 15– 450S da, ba’zan 470S da ham o‘sa oladi. Oddiy oziq muhitlarda streptokokklar juda sekin o‘sadi, patogen turlari esa butunlay o‘smasligi ham mumkin. Shuning uchun ularni maxsus: qandli, qonli, zardobli agarlarda, rN 7,2–7,6 bo‘lgan oziq muhitlarda o‘stiriladi. Ular qattiq oziq muhitlarda juda mayda, diametri 0,5–1 mm bo‘lgan, xira kulrang yoki oqish yumaloq, donador, kamroq S-shakldagi koloniyalar hosil qiladi atrofida gemoglabinning metgemoglabinga aylanishi tufayli uncha keng bo‘lmagan yashil xalqalar yuzaga keladi. Streptokokkning ayrim turlari (Str. anginosus, Str. bovis, Str. mitis, Str. mutans, Str. salivarius) gemoliz hosil qilmaydi, shuning uchun ular “nogemolitik streptokokklar” deyiladi. Streptokokk qandli bulonda o‘ziga xos ko‘rinishda, ya’ni bulon, asosan, tiniq holda bo‘lib, mikroblar probirka ning devorida, tubida mayda donodor cho‘kma hosil qilib o‘sadi. Enterokokklar esa bulonni loyqatadi. Fermentativ xususiyati. Streptokokklar turli shtammlarining fermentativ faolligihar xil. Ularning ko‘pchiligi glyukoza, saxaroza, maltoza, laktoza, salitsin, eskulin, tregalozalarni kislota hosil qilib parchalaydi. Patogen streptokokklar jelatinani suyultirmaydi, nitratlarni nitritlargacha qaytarmaydi, ammo sutni ivitadi, fibrinni eritadi. Patogen streptokokklar virulentlikni ta’minlovchi gialuronidaza, dezoksiribonukleaza, ribonukleaza, neyraminidaza, proteinaza, streptokinaza, amilaza, lipaza, difosfopiridinnukleotidaza va boshqa fermentlarni ham hosil qiladi. Toksin hosil qilishi. Streptokokklar turlicha ta’sir etuvchi ekzotoksinlar hosil qiladi. 1)gemolizinlar, ularni streptokokklar ishlab chiqarganligi uchun “streptolizinlar” ham deyiladi (O- va S-streptolizin). Gemolizin eritrotsit, trombotsit, makrofaglarni parchalaydi; 2)leykotsidin – polimorf yadroli leykotsitlarni parchalaydi, natijada organizmning fagotsitar himoya reaksiyasi betaraflanadi; 3)o‘ldiruvchi toksin – teri va boshqa to‘qimalarni, ayniqsa jigar hujayralarini chiritish, nekroz qilish xususiyatiga ega.
4)eritrogen toksin – haroratga chidamli, qonida antitoksini bo‘lmagan kishilar terisida yallig‘lanish jarayonini keltirib chiqaradi, bundan tashqari, bolalarda skarlatina kasalligini qzg‘atadi, chunki uni, asosan, skarlatinaga sabab bo‘luvchi streptokokklar ajratadi. Odam organizmida eritrogen toksin sust giperta’sirchanlik reaksiyasini yuzaga keltiradi; 5)sitotoksinlar oqsil tabiatli moddalar bo‘lib, organizmning har xil hujayralarini shikastlaydi. Streptokokkning A guruhiga kiruvchi ayrim shtammlari kardiopatik va nefrotoksikn hosil qiladi, bular miokardit va glomerulonefrit kasalliklarini keltirib chiqaradi. Chidamliligi. Streptokokklar stafilokokklarga nisbatan tashqi muhitga chidamsiz, ammo past haroratda uzoq vaqt saqlanib qoladi. Streptokokklar qurigan yiring, balg‘am va boshqa oqsil moddalar bilan o‘ralgan holda bir necha oygachao‘z faolligini yo‘qotmaydi. 700s haroratda 1 soatda, fenolning 3–5% li eritmasi tasirida esa 15 daqiqada o‘ladi. Kasallikning odamlardagi patogenezi. Kasallik patogenezida streptokokklar ajratadigan ekzotoksinlar, agressiv fermentlar va mikrobning o‘zi ham muhim ahamiyatga ega. Streptokokklar qo‘zg‘atadigan kasalliklar juda xilma-xil bo‘lib, bularga angina, surunkali tonzillit, saramas, shikastlanish infeksiyalari, teri va teri osti yog‘qavati yiringli kasalliklari, flegmona, sepsis, nefrit, sistit, xolesistit, revmatizm, yiringli otit, mastoidit, endometrit va boshqalar kiradi. Patologik jarayon patogen streptokokklar to‘qima hujayralariga yopishganida (adgeziya) boshlanadi. Ularda adgeziya vazifasini ularning hujayra devoridagi lipoteyxoeva kislotasi bilan oqsillari bajaradi. Adgeziyadan so‘ng patogen mikroblarning to‘qimalardagi kolonizatsiyasi boshlanadi. Streptokokklarning to‘qimalardagi himoya omillarini (birinchi navbatda fagotsitoz qiluvchi hujayralardan) yengishda quyidagilarning ahamiyati juda katta: A) antixemotoksik omil; B) A va B guruh streptokokklardagi kapsula; V) bakteriyalarning m-oqsili –fagotsitar reaksiyaga qarshilik ko‘rsatish xususiyatga ega. Odamlarda ko‘pincha -gemolitik (a guruhdagi) streptokokklar kasallik qo‘zg‘atadi. Streptakokklar, asosan, havo-tomchi yo‘li orqali yuqadi. Odam 4)eritrogen toksin – haroratga chidamli, qonida antitoksini bo‘lmagan kishilar terisida yallig‘lanish jarayonini keltirib chiqaradi, bundan tashqari, bolalarda skarlatina kasalligini qzg‘atadi, chunki uni, asosan, skarlatinaga sabab bo‘luvchi streptokokklar ajratadi. Odam organizmida eritrogen toksin sust giperta’sirchanlik reaksiyasini yuzaga keltiradi; 5)sitotoksinlar oqsil tabiatli moddalar bo‘lib, organizmning har xil hujayralarini shikastlaydi. Streptokokkning A guruhiga kiruvchi ayrim shtammlari kardiopatik va nefrotoksikn hosil qiladi, bular miokardit va glomerulonefrit kasalliklarini keltirib chiqaradi. Chidamliligi. Streptokokklar stafilokokklarga nisbatan tashqi muhitga chidamsiz, ammo past haroratda uzoq vaqt saqlanib qoladi. Streptokokklar qurigan yiring, balg‘am va boshqa oqsil moddalar bilan o‘ralgan holda bir necha oygachao‘z faolligini yo‘qotmaydi. 700s haroratda 1 soatda, fenolning 3–5% li eritmasi tasirida esa 15 daqiqada o‘ladi. Kasallikning odamlardagi patogenezi. Kasallik patogenezida streptokokklar ajratadigan ekzotoksinlar, agressiv fermentlar va mikrobning o‘zi ham muhim ahamiyatga ega. Streptokokklar qo‘zg‘atadigan kasalliklar juda xilma-xil bo‘lib, bularga angina, surunkali tonzillit, saramas, shikastlanish infeksiyalari, teri va teri osti yog‘qavati yiringli kasalliklari, flegmona, sepsis, nefrit, sistit, xolesistit, revmatizm, yiringli otit, mastoidit, endometrit va boshqalar kiradi. Patologik jarayon patogen streptokokklar to‘qima hujayralariga yopishganida (adgeziya) boshlanadi. Ularda adgeziya vazifasini ularning hujayra devoridagi lipoteyxoeva kislotasi bilan oqsillari bajaradi. Adgeziyadan so‘ng patogen mikroblarning to‘qimalardagi kolonizatsiyasi boshlanadi. Streptokokklarning to‘qimalardagi himoya omillarini (birinchi navbatda fagotsitoz qiluvchi hujayralardan) yengishda quyidagilarning ahamiyati juda katta: A) antixemotoksik omil; B) A va B guruh streptokokklardagi kapsula; V) bakteriyalarning m-oqsili –fagotsitar reaksiyaga qarshilik ko‘rsatish xususiyatga ega. Odamlarda ko‘pincha -gemolitik (a guruhdagi) streptokokklar kasallik qo‘zg‘atadi. Streptakokklar, asosan, havo-tomchi yo‘li orqali yuqadi. Odam
organizmining turli a’zolari: teri, yuqori nafas yo‘llari, o‘pka, buyrak va boshqalar jarohatlanadi. Natijada streptodermiya, otit, abssess, flegmona, sistit, pielit, glomerulonefrit, xolesistit, peritonit, faringit va boshqa kasalliklar kelib chiqadi. Streptokokk infeksiyalari yiringli va yiringsiz jarayonlarni yuzaga keltiradi. Yiringli kasalliklarga yuqori nafas yo‘llaridagi o‘tkir kasalliklar, saramas, limfa tugunlarining yallig‘lanishi, impetigo, angina, tomoq va murtak bezining yallig‘lanishi va boshqalar misol bo‘la oladi. Yiringsiz streptokokk kasalliklariga skarlatina, revmatizm va h. k. Kiradi. Bu kasalliklar patogenezida autoimmun jarayon yotadi. Streptokokklar kasalxona ichi infeksiyalari sifatida tug‘ruq-xonalarda, jarrohlik bo‘limlarida birinchi o‘rinda turadi. Immuniteti. Odamlarda streptokokka qarshi kuchli turg‘un immunitet hosil bo‘lmaydi, hosil bo‘lgan ham sust va uzoq davom etmaydi. Odamlarda streptokokklarga nisbatan sezuvchanlikning ortishi tufayli ko‘pgina kasalliklar qaytalanadi yoki surunkaliga aylanadi. Streptokokk kasalliklarida bakteriya va toksinga qarshi immunitet hosil bo‘ladi. Toksinga qarshi antitelolar (antitoksinlar) streptokokk toksinini neytrallaydi va komplement, opsonin va boshqa antitelolar bilan birgalikda fagotsitozni kuchaytiradi. Laboratoriya tashhisi. Infeksiyaga tashxis qo‘yish uchun yiring, yara yuzasidagi ajralma, anginada murtak ustidagi shilliq parda, qon, peshob, oziq-ovqat maxsulotlari va boshqalar tekshiriladi. Bemordan olingan materialdan surtma tayyorlanib, gram usulida bo‘yaladi va mikroskop ostida ko‘riladi. Bakteriologik tashhisda tekshirilishi lozim bo‘lgan materialni qonli agarga, sepsisga gumon qilinganda qonni qandli bulonga ekib, kulturasi olinadi va identifikatsiya qilinadi. Bakteriyaning virulentlik xususiyati quyonning terisi orasiga uning sof kulturasini yuborish yo‘li bilan aniqlanadi (biologik usul). Streptokokklarning qaysi guruhga mansubligi esa (serologik variantlari) maxsus flyuoressent zardob yordamida o‘rganiladi. Streptokokkli kasalliklarga tashhis qo‘yishda yana bemorning qoni va peshobidagi antigenlar streptokokk immun zardoblari bilan presipitatsiya reaksiyalari yordamida topiladi. Bundan tashqari, o-streptolizin, antigialuronidaza va dezoksiribonukleazalar ham aniqlanadi. organizmining turli a’zolari: teri, yuqori nafas yo‘llari, o‘pka, buyrak va boshqalar jarohatlanadi. Natijada streptodermiya, otit, abssess, flegmona, sistit, pielit, glomerulonefrit, xolesistit, peritonit, faringit va boshqa kasalliklar kelib chiqadi. Streptokokk infeksiyalari yiringli va yiringsiz jarayonlarni yuzaga keltiradi. Yiringli kasalliklarga yuqori nafas yo‘llaridagi o‘tkir kasalliklar, saramas, limfa tugunlarining yallig‘lanishi, impetigo, angina, tomoq va murtak bezining yallig‘lanishi va boshqalar misol bo‘la oladi. Yiringsiz streptokokk kasalliklariga skarlatina, revmatizm va h. k. Kiradi. Bu kasalliklar patogenezida autoimmun jarayon yotadi. Streptokokklar kasalxona ichi infeksiyalari sifatida tug‘ruq-xonalarda, jarrohlik bo‘limlarida birinchi o‘rinda turadi. Immuniteti. Odamlarda streptokokka qarshi kuchli turg‘un immunitet hosil bo‘lmaydi, hosil bo‘lgan ham sust va uzoq davom etmaydi. Odamlarda streptokokklarga nisbatan sezuvchanlikning ortishi tufayli ko‘pgina kasalliklar qaytalanadi yoki surunkaliga aylanadi. Streptokokk kasalliklarida bakteriya va toksinga qarshi immunitet hosil bo‘ladi. Toksinga qarshi antitelolar (antitoksinlar) streptokokk toksinini neytrallaydi va komplement, opsonin va boshqa antitelolar bilan birgalikda fagotsitozni kuchaytiradi. Laboratoriya tashhisi. Infeksiyaga tashxis qo‘yish uchun yiring, yara yuzasidagi ajralma, anginada murtak ustidagi shilliq parda, qon, peshob, oziq-ovqat maxsulotlari va boshqalar tekshiriladi. Bemordan olingan materialdan surtma tayyorlanib, gram usulida bo‘yaladi va mikroskop ostida ko‘riladi. Bakteriologik tashhisda tekshirilishi lozim bo‘lgan materialni qonli agarga, sepsisga gumon qilinganda qonni qandli bulonga ekib, kulturasi olinadi va identifikatsiya qilinadi. Bakteriyaning virulentlik xususiyati quyonning terisi orasiga uning sof kulturasini yuborish yo‘li bilan aniqlanadi (biologik usul). Streptokokklarning qaysi guruhga mansubligi esa (serologik variantlari) maxsus flyuoressent zardob yordamida o‘rganiladi. Streptokokkli kasalliklarga tashhis qo‘yishda yana bemorning qoni va peshobidagi antigenlar streptokokk immun zardoblari bilan presipitatsiya reaksiyalari yordamida topiladi. Bundan tashqari, o-streptolizin, antigialuronidaza va dezoksiribonukleazalar ham aniqlanadi.